Gedachten om te lezen, te onderzoeken of te inspireren
INHOUDSOPGAVE
(klik op de titel die je wil bekijken)
|
1
“Verantwoordelijkheid”
|
|
Als een leerling zodanig reageert dat je het idee en het gevoel krijgt dat je gekwetst bent, erken je gevoeligheid dan. Maar … ga niet als reactie in de aanval. Maak geen verwijten, ga niet projecteren vanuit je eigen zwakke plekken. Dan reageer je als volwassene op dezelfde manier als de leerling. Probeer niet de leerling verantwoordelijk te maken voor wat jij denkt of voelt. Jij bent volkomen oké ondanks het feit dat de leerling woorden produceert die misschien een inhoud bevatten om jou te raken. Maar bedenk dat dit alles met hem/haar te maken heeft. Luister onverstoorbaar en toon interesse voor de moeilijke situatie waarin die jongere zich plaatst.
Oefening:
Als een leerling de behoefte ervaart om een vorm van boosheid te uiten: Bedenk: Ik ben oké. Waar heeft deze leerling moeite mee? Voel: Ik ben nog steeds in vrede. Zeg: Ik zie dat je het moeilijk hebt. Wat zit je dwars? Wat zou je willen? Zo toon je dat het probleem bij de leerling ligt en niet bij jou.
Moed groeit door te doen, angst door niet te doen. Latijns spreekwoord
|
|
2
“Gepaste verantwoordelijkheid”
|
|
Jij bent verantwoordelijk voor je eigen besluiten. Of je nu bestraft of beloont, met passie les geeft of je les afdreunt, met angst of met enthousiasme je les begint, het is volkomen jouw verantwoordelijkheid. Wat er zich ook voordoet, de wijze waarop je reageert, is volkomen jouw verantwoordelijkheid.
Dit geldt natuurlijk eveneens voor de leerlingen in de klas. Zij zijn zich daar niet steeds van bewust, maar hoe ze reageren is hun verantwoordelijkheid en die boodschap kan je constant geven als feedback op hun houding. Zowel hun medeleerlingen als de leraar kunnen niet verantwoordelijk zijn voor hun gevoel!
Oefening:
Als er iets gebeurt dat volgens jou niet gewenst is in je les, stel je dan de vraag: Wat is hier mijn verantwoordelijkheid? Welk doel wil ik bereiken? Wat kan ik hier, nu, in deze omstandigheden doen om mijn doel te bereiken?
Reageer niet vanuit gekwetstheid, want jij bent niet kwetsbaar als jij het niet toelaat. Je bevestigt wat je ziet en je herhaalt wat je wilt. Zo vermijd je persoonlijke veroordelingen en spreek je alleen over wat je wilt, waar je naartoe wilt.
Zo toon je dat je vanuit een doel leeft en als de leerling er een probleem mee heeft, is dat volkomen haar of zijn beslissing.
Daar waar ik ben in de wereld ben ik verantwoordelijk voor wat ik denk en wat ik doe. JACQUES CASTERMANE
|
|
3
“Volmaaktheid”
|
|
Ieder mens; zowel de leerling die merkwaardige dingen doet, als de leerling die enthousiast meewerkt, als jijzelf, als je collega, is heel en compleet! Zelfs wanneer hij (jij) niet in zichzelf gelooft, zelfs wanneer hij (jij) gebrekkige dingen laat zien. Iedereen doet op elk moment zo goed als hij kan.
Wanneer je met grote ogen naar de leerlingen en jezelf kijkt, moet je verder kijken dan zijn ogenschijnlijke zwakheden. Zelfs als hij je aanvalt, besef dan dat hij niets anders wil dan jouw aandacht en niet weet hoe hij daarom moet vragen.
Oefening:
Herhaal elke dag bij het begin van de dag of als je op weg bent naar je volgende les: Niemand kan je aanvallen of kwetsen! Ik ben zo volmaakt als ik nu kan zijn!
Als je een lichte of grote vorm van stress ervaart, bedenk dan: Hij/zij doet zo goed als hij kan! Ga niet onmiddellijk een oordeel uitspreken, maar stel de vraag: Ik zie dat je met iets zit! Wat zit je dwars? Wat zou je eigenlijk willen?
Dit kan natuurlijk niet altijd onmiddellijk tijdens de les, maar schenk er aandacht aan na de les.
Liefde is niet het bewonderen van het volmaakte, maar is ja zeggen tegen het onvolmaakte.
HAROLD KUSCHNER
|
|
4
“Vaardig handelen”
|
|
We gaan allemaal met de beste bedoelingen naar de klas en hopen dat onze handelingen het gewenste effect hebben. Toch merken we (bijna dagelijks) dat het anders uitdraait dan we gehoopt hadden. Wat is dan vaardig handelen als je steeds in andere situaties belandt?
Vaardig handelen komt voort uit “aandacht en inzicht” in de situatie zoals ze nu is. Het is veel meer dan aardig zijn en aardig doen, het is met volle aandacht inspelen op wat er nu gebeurt. Dit kan maar als dit vanuit een grote betrokkenheid gebeurt, vanuit liefde voor je vak, voor de leerlingen en voor jezelf. Het is geen verworven recht, voor niemand. We dienen het dag na dag verder te ontwikkelen. Daarom heeft het geen zin om jezelf te veroordelen als het even niet lukt. Inzicht groeit als je zonder oordeel, zonder verwijt over jezelf en de ander (de leerling) nadenkt over wat je denkt, wat je voelt, wat je wilt en wat je doet.
Oefening:
Blik ’s avonds even terug op een stressmoment en stel je de vier vragen: Wat voelde ik toen? Wat dacht ik toen? Wat wou ik toen? Wat deed ik toen? Als je deze reflectie schriftelijk doet, zal het nog meer helderheid scheppen.
Bedenk dan: Ik deed zo goed als ik kon! Stel je de vraag: Wat leerde ik uit deze situatie? Formuleer: Een persoonlijke overtuiging: Voortaan
Er bestaat geen enkele geheime formule. Je leert door lief te hebben, door aandacht te geven en
te doen waarvan je bijgevolg ontdekt
ALDOUS HUXLEY (1894-1963)
|
|
5
“Behoefte aan goedkeuring en bevestiging”
|
|
Als je als leraar voortdurend behoefte hebt aan bevestigende woorden en goedkeurende knikjes van je leerlingen, je collega’s of je directie dan komt dat voort uit onzekerheid. Er is niets verkeerd aan een pluim geven of positieve feedback krijgen. Ja, het is zelfs mooi meegenomen, maar als je functioneren daarvan afhangt, maak je jezelf ongelukkig.
Want wanneer gaat die bevestiging voldoende zijn? Je loopt de kans dat je snel teleurgesteld bent als de goedkeurende reflecties achterwege blijven.
De oplossing is dat je stappen onderneemt om zelf sterker te worden, zodat je gevoel van eigenwaarde van binnenuit komt en niet van de buitenwereld. Zo ben je niet afhankelijk van de goedkeuring van de anderen, die bij jou een goed gevoel creëren. Omdat je leert jezelf naar waarde te schatten en je talenten tot uitdrukking te brengen, ontleen je daar vanzelf een bron van steun en bemoediging aan.
Oefening:
Als je ’s morgens naar je job gaat, creëer dan de best mogelijke gedachte in jezelf, die jou tot goede opvoeder of leraar maken:
Ik doe altijd zo goed als ik kan! Ik ben een goede leraar. Ik heb geen bevestiging van de buitenwereld nodig, want ik geloof in mijn kwaliteiten. Daarbij doet de ander ook altijd zo goed als hij kan!
Ik heb altijd buiten mijzelf gezocht naar sterkte en vertrouwen maar ik weet nu dat het al die tijd in mij zat
ANNA FREUD
|
|
6
“Het leven is onze leermeester”
|
|
Het leven, dus elk moment van de dag, ja, zelfs elke klas en elke leerling, is onze leermeester. Wat het ons ook brengt, we kunnen er altijd iets van leren. Natuurlijk zijn we niet altijd blij met wat er gebeurt. We hebben zo graag dat de leerlingen doen wat we van hen vragen, dat ze interesse tonen. Maar vaak draait het anders uit. Het leven toont zich niet altijd op de manier die wij prettig of aangenaam vinden. Op dat moment kan je hevig protesteren tegen wat er zich voordoet, maar de situatie is op dat moment wat ze is en niet anders. Je kunt wel tegen je marsorder protesteren, maar marcheren zul je. Je kunt geen ‘neen’ zeggen tegen de realiteit van dat moment, want dat is er en daar heb je niets aan te zeggen gehad. Maar de verlossing, de oplossing of uitdaging ligt in het feit dat je toch doorgaat. Dat je toegang krijgt tot je diepste ik, dat even in opstand is, maar uitgedaagd wordt om ermee aan de slag te gaan. Zo word je uitgedaagd om telkens het groeiproces in jezelf te stimuleren.
Oefening:
Wat doe je als je verzet in je voelt opkomen? Adem even in en zeg STOP tegen elke veroordeling die je formuleert in je hoofd.
Stel je de vraag: Hoe kan ik nu een toonbeeld zijn van meesterschap? Wie wil ik zijn voor die leerlingen? Liefst iemand die als een berg, rustig de storm trotseert en onverstoorbaar blijft.
Formuleer dan het gewenste gedrag op een meesterlijke manier; duidelijk, kort en vriendelijk. Herhaal het tot men het begrepen heeft
Het is verstandiger een kaars aan te steken dan te klagen over de duisternis.
LAO TSE
|
|
7
“Voedsel”
|
|
Als leraar/opvoeder kijken we dagelijks naar jonge mensen die ergens in een fase van hun leven beland zijn, die zo volmaakt zijn als ze op dat moment kunnen zijn. Dat kunnen op zijn zachtst uitgedrukt, uitdagende momenten zijn, omdat een menselijk gedrag altijd onvoorspelbaar is. Dat vraagt van jou een groter volwassen bewustzijn om telkenmale verantwoord te reageren.
In die rol willen we jonge mensen tot inzichten brengen en hen helpen. Maar voeden we onszelf wel voldoende? Is het een wonder dat we moe, opgebrand en gedesillusioneerd raken? Als je niet gevoed wordt door wat je doet, hoe kun je dan anderen voeden? Jouw geluk komt niet op de tweede plaats. Het is van het allergrootste belang. Uit jouw welzijn, jouw geluk komt voorspoed voort. Dan straal je en ben je inspirerend voor anderen en kan je creatief omspringen met ‘uitdagende’ situaties.
Het is toch opmerkelijk dat een mens zich dagelijks voedt met eten en drinken, met allerlei verwennerijtjes en leuke dingen, maar wat doen we met onze mind? Die zou zich vanzelf moeten vullen!!
Gun jezelf dat geschenk van tevredenheid en energie door goed voedsel te zoeken en dagelijks een portie wijsheid op te nemen.
Oefening:
Stel jezelf eens de vraag: - Waar haal jij je mentale voedsel? - Hoe begin je de dag? Met welke focus/overtuiging begin je de dag? - Wat kan voor jou inspirerend voedsel zijn?
Boekentips: De zeven eigenschappen van effectief leiderschap; Stephen covey Stop met aardig zijn; Thomas d’Ansembourg
De
grootste ontdekking van mijn generatie WILLIAM JAMES (1842-1910)
|
|
8
“Met welke ogen kijk je?”
|
|
Elk jong mens is heel en compleet, zelfs wanneer hij niet in zichzelf gelooft, zelfs wanneer hij zijn onvolmaakte kantjes laat zien.
Als volwassene kunnen we, als we onszelf eveneens heel en compleet verklaren, verder kijken dan de ogenschijnlijke zwakheden van die jongere. Zelfs als hij je aanvalt, moet je beseffen dat hij niets anders wil dan jouw liefdevolle aandacht, maar gewoonweg niet weet hoe hij daarom moet vragen. Als je dit kan bedenken, veroordeel je de ander niet en voel je jezelf ook niet aangevallen. Dan voel je je verbonden met de ‘opstandige’ situatie en voel je geen angst. Want hoe meer je (ver)oordeelt, hoe meer je jezelf afzondert en dat maakt je angst groter. Wie met angst naar de situatie kijkt, zal reageren vanuit tekort. Wie vol mededogen naar de situatie kijkt, zal reageren vanuit een verantwoordelijkheidszin, vanuit een volwassen visie. Een volwassene kan op elk moment zijn rede gebruiken. Dat is het best mogelijke voorbeeld dat je jongeren kan tonen.
Oefening:
Enkele gedachten die je kan oproepen bij jezelf als je in een gespannen situatie dreigt te komen: - Deze jongeren weet niet beter. - Hij doet nu zo goed als hij kan. - Hij toont nu wat hij waarschijnlijk al heel zijn leven gezien heeft bij anderen. - Wat een merkwaardig gedrag! Wat zou zijn behoefte nu zijn?
Als
het leven van je vraagt
PAUL FERRINI
Op
dit ogenblik van de geschiedenis
KEN WILBER (1949 - )
|
|
9
“Pessimisme”
|
|
Ons pessimisme over de toestand van onze jongeren komt voort uit wat we onszelf ten laste leggen, uit ons denken dat toelaat dat we onszelf veroordelen. Als je niet geleerd hebt met mededogen naar je eigen angsten te kijken en zonder oordeel je eigen schaduwkanten onder ogen te zien, kun je niet met aanvaarding en mededogen naar de wereld, naar je leerlingen kijken.
Maar als je je eigen donkere kantjes in de armen sluit, ga je ook liefdevoller naar anderen kijken, zelfs wanneer ze jou met hun schaduwaspecten confronteren. Dan laat je je niet meer intimideren door situaties waarin het geweld de overhand lijkt te hebben, want je begrijpt dat dat een symptoom is van onmacht, van afscheiding en innerlijke onvrede. Het is een hartverscheurende roep om liefde.
Als je geleerd hebt je eigen diepste ellende liefdevol te omarmen, kun je de roep om liefde, verpakt in opstandigheid, beantwoorden wanneer die je bereikt. Dan blijf je onverstoorbaar vriendelijk en stel je alleen maar vast dat iemand wanhopig om aandacht en liefde smeekt.
Oefening:
Een leerling gedraagt zich op een opstandige manier (roept, is onbeleefd, …)
Dit zou je kunnen ‘bedenken’: Deze jonge mens lijdt? Wat een tekort aan liefde zie ik in de ogen van hem/haar. Hij kan het niet op een betere manier vertellen, maar eigenlijk verlangt hij naar aandacht en liefde.
Dit zou je kunnen ‘doen’: Zeg dat je hem ziet lijden! Niet sarcastisch, maar met echt mededogen. Wees een en al aandacht en luister zonder oordeel.
Het is de kunst om de onmacht van de leerling niet met jouw onmacht te beantwoorden door boosheid te tonen! Wees een geschenk en toon dat je op een liefdevolle manier met emoties kan omgaan.
Als je tegen iets vecht, zit je eraan vast. Zolang je ertegen vecht, geef je het macht. De
macht die je eraan geeft is evenredig aan de kracht
ANTHONY DE MELLO (1931-1987)
|
|
10
“Niets is volmaakt”
|
|
De wereld is niet volmaakt, onze opleiding was niet volmaakt, onze liefde is in principe niet volmaakt en zal dat nooit zijn. Hier en daar is het maar erg rafelig, opgelapt en in elkaar geflanst. Je vraagt je soms af waarmee je bezig bent, hoe het allemaal bij elkaar blijft, waar het naartoe gaat.
Maar toch is het zo volmaakt als het nu kan zijn. Het is zo omdat jij dat wilt, omdat je elke dag bereid bent datgene te doen wat de relatie met je collega, privé of met de jongere van je vraagt. Ook al doe je dat soms schoppend en schreeuwend. Het is zo omdat je steeds opnieuw een overtuiging vindt die jij de moeite waard vindt, omdat je steeds voldoende liefde vindt, ook wanneer je je onbeholpen en bedroefd een weg zoekt door de verwarring, ja soms door de ellende.
Het is niet iets dat je altijd heel helder ziet. Aanvaard dat dan even. Maar het is iets wat gebeurt als je weer even de tijd neemt om stil te staan en je afvraagt wat je rol als leraar/opvoeder/volwassen mens is.
Oefening:
Wanneer je het idee hebt dat de chaos groter is dan de orde:
Ga op onderzoek bij jezelf en stel je dan volgende vragen: Waar zit mijn chaos? Wat maakt dat ik me zo verward voel? Is dat wel waar? Hoe weet ik dat dat waar is? Wat denk ik nu over mezelf? Over mijn leraarschap? Wat zou ik graag zijn voor mezelf en voor de leerling? Wie/wat houdt me tegen om zo te denken?
Een goed tuinman kan de compost zien in de roos en de roos in de compost. Zonder compost zijn er geen rozen, zonder rozen is er geen compost.
THICH NATH HANH (1926- )
|
|
11
“Het verleden loslaten”
|
|
Het verhaal van ons leven ligt allesbehalve vast en wordt voortdurend herzien en herschreven. Het is een ‘wordingsproces’ dat nooit af zal zijn. We denken dat we het resultaat zijn van al onze vorige ervaringen, maar terwijl je dit leest, ben je alweer geëvolueerd tot een ander mens. Er is maar één zekerheid in het leven: Alles is steeds in evolutie. Verandering is de essentie van het leven.
Dit idee impliceert enerzijds de bereidheid om je niet te verzetten tegen alles wat verandert en anderzijds dat al degenen die je ontmoet ook steeds in evolutie zijn.
Waarom zou je dan hardnekkig blijven vasthouden aan besluiten die je getrokken hebt op basis van een ervaring, een fase uit je verleden of een indringend gebeuren? Het verleden is al lang gepasseerd en heeft geen invloed meer op je, behalve als je de herinnering telkenmale oproept in jouw mind. Een negatieve ervaring kan je nu niet meer boos of verdrietig maken, want het feit is voorbij. Maar de gedachte die je daarbij oproept, die maakt je boos of verdrietig. Over de omstandigheden zijn we geen heer en meester, maar over onze gedachten wel. Je hoeft niet te blijven geloven wat je tot nu toe voor waar hebt aangenomen.
Dus als je dit idee tot je laat doordringen, ben je een vrij mens. En zijn andere mensen dus ook vrij en steeds in evolutie.
Oefening:
Wanneer je een aanvaring of een onprettige ervaring had met iemand, bedenk dan:
* dit moment is een nieuw moment * het verleden is voorbij, het nu-moment is een nieuwe kans * ik ben een vrij mens, de ander is een vrij mens * ik ben vrij om nieuwe gedachten te bedenken
Wijsheid
is een beetje minder hopen op de toekomst, en een beetje meer liefhebben van het heden.
SENECA (5-65)
|
|
12
“Volwassenheid”
|
|
Dit verhaal gaat over een meester en zijn leerling. Deze meester kan zowel Socrates, Boeddha, Jezus, Mohammed of …jij zijn.
Tot een leerling die altijd in gebed verzonken zat, zei de meester: “Wanneer zul je stoppen met op God te steunen en zul je op je eigen benen staan?”
De leerling was verbaasd en zei: “Maar U bent degene die ons leerde dat we God als Vader moeten beschouwen!”
Waarop de meester antwoordde: “Wanneer zul je leren dat een vader niet iemand is waarop je kunt steunen, maar iemand die je verlost van je neiging om te steunen?”
(idee uit: Wijsheid in één minuut, Anthony de Mello)
Oefening:
Is ons handelen zodanig dat de leerling uitgedaagd wordt om zelfstandigheid te ontwikkelen? Zijn onze reacties van die aard dat ze het geloof in de leerling aanwakkeren? Creëert onze feedback een afhankelijkheid of een groei in onafhankelijkheid?
Als je voor je eigenwaarde afhankelijk bent van anderen, dan is het geen eigenwaarde maar anderenwaarde.
DR. WAYNE DYER (1940- )
Je krijgt kracht, moed en vertrouwen door elke ervaring waarin je de angst echt in de ogen kijkt.
ELEANOR ROOSEVELT
|
|
13
“De kracht van ja-zeggen”
(deel 1 = stadium één)
|
|
De kern van ieder menselijk probleem is terug te brengen tot één simpel gegeven: weerstand tegen de ervaring die er in het moment is. Dat is het enige drama dat er bestaat. De weerstand is een gevolg van het IK, de innerlijke druktemaker die een groot deel van de tijd bezig is met zijn favoriete hobby: het leven proberen te beheersen door verzet, controlezucht, dwang, manipulatie, vasthouden en streven. Dat is de wortel van elk menselijk lijden. Ieder zogenaamd probleem begint met een ik-gedachte.
Oefening:
De houding van ja-zeggen: aanvaarding (≠ goedkeuren)
Je komt in een situatie die een interne neen oproept: ‘Dit mag niet!’
Het gaat er nu om een innerlijke ja, een mentale ingesteldheid, een houding van ja-zeggen (wat we in onze interne dialoog tegen onszelf zeggen) in je geest op te roepen.
Het ja-zeggen vormt een continuüm, met drie stadia:
Stadium één: Erkennen: verstandelijk ja-zeggen Stadium twee: Waarderen: emotioneel ja-zeggen Stadium drie: Spiritueel-existentieel ja-zeggen
- erken de feitelijkheid van wat er is: het is! - erken dat iets gebeurd is, ongeacht of je het prettig vindt of niet - blijf aanwezig en zeg ook ja tegen je verlangen dat je het liefst anders had zien verlopen - vecht niet of loop er niet van weg - formuleer een interne ja: ‘Ja, dat mag, ik kan aanvaarden wat er nu gebeurt’
Zo creëer je een ‘relatieve rust in jezelf’ die onmiddellijk leidt tot ontspanning. Dit is zeker geen passiviteit of laiser-faire-houding. Integendeel! Er ontstaat energie en creativiteit om proactief en volwassen te reageren op de gegeven situatie.
Als je tegen iets vecht, zit je eraan vast. Zolang je ertegen vecht, geef je het macht. De
macht die je eraan geeft is evenredig aan de kracht
ANTHONY DE MELLO (1931-1987)
|
|
14
“De kracht van ja-zeggen”
(deel 2 = stadium twee)
|
|
Waarderen = emotioneel ja-zeggen
Er kunnen zich toestanden voordoen die gewoon gebeuren, maar die we niet gewenst hadden. Vorige week beklemtoonden we het Erkennen = verstandelijk ja-zeggen. In de tweede fase van het ja-zeggen gaan we een stap verder. We richten onze aandacht op
een zeer bewuste mentale ingesteldheid, we creëren een bewuste innerlijke ja,
een mentale ja, die resulteert in een houding van ja-zeggen (wat we in onze
interne dialoog tegen onszelf zeggen).
Wanneer we werkelijk toestemming geven aan iets of iemand om er te zijn, wanneer we innerlijk een dialoog voeren met onszelf en bijna luidop zeggen en denken: ja, het mag! ik wil/kan er mee leven! dan ontstaat er onmiddellijk een vredige houding van geduld en mededogen.
Oefening:
Je kan zeer goed ja zeggen tegen wat is, en tegelijk ja zeggen tegen je verlangen dat het anders zou zijn.
Bijv. ja-zeggen tegen ziek zijn en ja-zeggen tegen je verlangen om weer gezond te zijn. Ja-zeggen tegen de “onvriendelijkheid” van een leerling en ja-zeggen tegen je wens dat het anders zou moeten zijn. Dit zal je verzet doen verdwijnen en brengt je dichter bij je verlangen. Het betekent dat je niet doet alsof je iets wil wat je eigenlijk niet wil. Er is geen conflictueuze toestand in jezelf. Dit aanvaarden van wat er is, mobiliseert energie. Als je (nog) niet ja kunt zeggen …
Zeg ook daar dan ja tegen! Als je probeert te accepteren, ben je eigenlijk nog aan het verzetten. Laat het dan gewoon waar zijn dat je (nog) niet helemaal ja zegt, zeg daar ja tegen! Elk ja-zeggen brengt je immers onmiddellijk dichter bij een houding van ja! Opnieuw leidt het samenvallen met wat is, tot het bevrijden en mobiliseren van energie. Jezelf afkeuren leidt alleen maar tot nog meer bewustzijn van neen!
Liefde is niet het bewonderen van het volmaakte, maar is ja zeggen tegen het onvolmaakte.
HAROLD KUSCHNER
|
|
15
“De kracht van ja-zeggen”
(deel 3 = stadium drie)
|
|
Vanuit “waarden” ja-zeggen Spiritueel-existentieel ja-zeggen
Ja-zeggen tegen de spirituele dimensie van de dingen betekent dat je leeft vanuit waarden en visie. Dat je in alles wat je doet, beseft dat de dingen niet zinloos zijn! Zowel het mooie als het onvolmaakte, zelfs het irritante kan je zien als een uitdrukking van het leven, van de stroom van het leven. Zo creëer je dankbaarheid omdat je uit alles kunt leren, zo groeit er vertrouwen in de eigen energie en kracht, zo voel je je verbonden met en durf je met volle teugen deelnemen aan de stroom van het leven.
Wanneer je je bewustzijn niet langer laat vullen door dat waar je tegen bent of waar je bang voor bent, dan verruimt het bewustzijn. Dan laat je nieuwe inzichten toe. Het geeft oriëntatie, sturing en kracht. Het bundelt de mentale krachtlijnen, oriënteert het bewustzijn op een doel, en creëert een oplossingsgericht denkkader dat helpt om te komen waar je wil zijn. De energie die je investeerde in wat je niet wil, komt immers vrij voor wat je wel wil.
Oefening:
Omdat je leeft vanuit hogere doelen, kan je neen-zeggen vanuit een houding van ja-zeggen: assertiviteit!
Dit is de assertieve vorm van communicatief neen-zeggen, niet vanuit de negatieve energie van verzet, maar vanuit de positieve energie van een keuze van ja-zeggen tegen iets anders. Het is een neen zeggen vanuit de kracht van het ja-zeggen. Je aanvaardt de feitelijkheid van de realiteit en van de ander, maar je laat gewoon niet toe dat dit je werkelijkheid bepaalt. Je blijft meester van je eigen aandacht. Je creëert je eigen werkelijkheid en laat die niet creëren door anderen of door omstandigheden. Het is dus een houding van grote kracht. Je wordt niet bepaald door de negatieve energie van het neen-zeggen. Je laat je niet domineren door dat waar je tegen bent, je bent groter dan dat waar je neen tegen zegt.
Vrijheid
zonder de richtende kracht van een visie
GERARD BODIFÉE
|
|
16
“Er is nog één zekerheid …! Alles verandert”
|
|
Volgens sommige auteurs ervaren wij in de loop van ons leven méér verandering dan onze voorouders van honderd jaar geleden, die bij hun geboorte hun levenspatroon meekregen. Hun levens volgden gedurende eeuwen dezelfde regels als dat van hun voorouders. Dat had natuurlijk zijn voordelen: ze wisten wie ze waren en wat ze hun kinderen moesten vertellen. Ouders, leraren, opvoeders handelden grosso modo volgens eenzelfde patroon. Volgens sommigen is er na 1945 méér veranderd dan in de tweeduizend jaar daarvóór. Wij, ook onze jongeren, zijn allemaal producten van deze hedendaagse wereld, die vooral gekenmerkt wordt door de commerciële vermaak- en amusementscultuur gericht op overdadige consumptie, luxe en snelle genoegdoening, en anderzijds een groot deel van de wereld met extreme armoede, geweld, terreur en onmenselijke levensomstandigheden. En in deze veranderende wereld, waarin iedereen volgens eigen patronen en persoonlijke visies (bewust of onbewust) handelt, kunnen wij een geschenk zijn door een levensmodel te zijn: - van rust en gedrevenheid - van emotionele redelijkheid - onverstoorbare vriendelijkheid Realiseer je dan dat de omstandigheden altijd anders zullen zijn en dat het enige wat jou houvast biedt, je overtuigingen zijn. Daar ben je altijd heer en meester over.
Oefening: Denkoefening: Bedenk een situatie die je als chaotisch ervoer. Vraag je dan af: - Heb je je op sleeptouw laten nemen door je emoties? (geconditioneerd denken) - Welk model had je liever getoond? - Wat had je graag willen tonen aan de ander(en)? - Hoe/wat hadden ze van jou kunnen leren? Besluit: - Welk besluit neem je voor de toekomst?
Om te veranderen moet je niet bestrijden wat bestaat. Creëer een nieuw model waarnaast het oudere zal verbleken.
BUCKMINSTER FULLER (1895-1983)
|
|
17
“Het paard van Plato en emoties”
|
|
Plato vergeleek emoties wel eens met een stel prachtige paarden. Als je die dieren goed roskamt en goed verzorgt, zullen ze altijd klaar staan als je hen roept. Het zijn perfecte dienaren die onmiddellijk komen als je hen roept. Zo zijn onze emoties ook, als we ze roepen of wakker maken door iets wat er in onze omgeving gebeurt, zijn ze onmiddellijk paraat.
Maar laten we de vergelijking even doortrekken. Wat doe je als een paard op hol slaat? Je kunt er misschien gaan voorstaan om het tegen te houden. Je kunt proberen aan zijn staart te trekken, maar het zal niet veel baten. Het paard zal je vertrappelen of je meesleuren. Evenzo kan je hevig protesteren tegen je emoties. Ze wegduwen, ze onder de deurmat vegen, er in alle talen ‘neen’ tegen zeggen door boos of verdrietig te worden. Maar wat kan je dan wel doen?
Net zoals bij een paard mag je één ding niet laten gebeuren. De paarden laten beslissen waar je naartoe gaat en dat doe je simpelweg door op het paard te gaan zitten en de teugels in handen de nemen. Zo heb je ieder moment de kans om met de teugels van jouw redelijkheid zelf meester te worden van je emotionele toestand.
Oefening:
Enkele gedachten over emoties die je kunnen helpen om met meer redelijkheid naar je emoties te kijken in plaats van er door meegesleurd te worden. - We worden allemaal geboren met eenzelfde basispakket emoties, ze zijn dus aangeboren - Hoe we met emoties omgaan, is aangeleerd - Emoties dienen om te ‘overleven’ in de natuur, ze zijn al veel ouder dan de mens - Emoties zetten ons in beweging, zetten ons in motie - Emoties zonder redelijkheid zijn op hol geslagen paarden
Emoties ‘overvallen’ je niet. Emoties zijn het gevolg van onze geconditioneerde gedachten. Dus … verander je gedachten en je emoties volgen gewillig het pad dat jij wilt gaan.
Je kunt geen emotie vasthouden, net zoals je geen storm kan vasthouden. Je kunt alleen een herinnering vasthouden.
ANONIEM
|
|
18
“Een ruimte als een blaasbalg”
|
|
Een blaasbalg is een instrument dat door samentrekking lucht uitperst, meestal om het vuur aan te wakkeren. Hij is eigenlijk leeg en toch onuitputtelijk. Hoe meer hij wordt gebruikt, hoe beter hij lucht produceert.
Net zoals in een blaasbalg een massa lucht zit, beschikken wij over een energie die onuitputtelijk is zolang je deze maar op een bewuste en redelijke manier gebruikt. Het is een onbevooroordeelde bron die er altijd is en die je altijd kan aanboren. Het is onmogelijk om deze lucht op te gebruiken. Hoe onbevangener en onpartijdiger je zelf bent, hoe vlotter de lucht zal stromen. Hoe meer je aanvaardt wat er is en niet oordeelt, hoe meer je bewust bent van je vermogen om creatief en vindingrijk te reageren op situaties.
Oefening:
Heb je wel eens het gevoel dat je adem afgesneden wordt? Heb je wel eens het idee dat je energie opgebruikt is?
Meestal denken we dat iets of iemand uit de buitenwereld de oorzaak daarvan is. Maar het is slechts een idee! Een mythe! Een overtuiging die ons belemmert. Niemand kan jouw adem ontnemen als je daar de anderen de toestemming niet voor geeft. Dus je bent volkomen verantwoordelijk voor het volume en het ritme van jouw blaasbalg. Hoe meer je blaast, hoe meer je het vuur van vreugde en interne vrede in jezelf en de anderen aanwakkert.
De wijze is als hemel en aarde: Niemand is hem bijzonder lief, niemand onthoudt hij zijn gunst. Hij geeft en geeft, zonder voorwaarden offreert hij zijn schatten aan iedereen. Tussen hemel en aarde is een ruimte als een blaasbalg, leeg onuitputtelijk; hoe meer die wordt gebruikt, hoe meer die produceert.
Tao Te Ching versnummer 5 Lao-tzu
|
|
19
“Beoefenen van aandacht”
|
|
Een beperkt bewustzijn van het hier en nu schept onvermijdelijk problemen, evenals automatisch handelen dat doet – vaak op grond van diepgewortelde angsten en onzekerheden. Deze problemen stapelen zich in de loop van de tijd op als wij er geen aandacht aan besteden: ze kunnen ons uiteindelijk het idee en dus ook het gevoel geven dat we geïsoleerd en vastgelopen zijn. De mogelijkheid bestaat dat we in de loop der jaren het vertrouwen verliezen in ons vermogen onze energie steeds weer te richten op vervulling en geluk – en misschien zelfs op een gezonder bestaan.
Het beoefenen van aandacht toont ons een eenvoudige, maar duidelijke weg voor het loslaten van onze verkramptheid en voor het opnieuw in verbinding treden met de eigen wijsheid en vitaliteit. Zo nemen we de verantwoordelijkheid voor de richting en de kwaliteit van ons leven, voor de verhoudingen binnen ons gezin, ons werk, de buitenwereld, de planeet aarde en het allerbelangrijkste: de verhouding tot onszelf.
Oefening:
Sta de komende dagen elk uur of 3 maal per dag - heel bewust -even stil en kijk als een ‘antropoloog’ naar je bezigheden. Stel je dan even de volgende vragen:
Waarmee houd ik me nu innerlijk bezig? Wat wil ik bereiken? Wat is mijn doel op dit moment? Wat denk ik nu over mezelf?
Richt je blik rechtstreeks naar binnen en je vindt honderden nog niet ontdekte streken in je eigen geest. Bereis ze; word van je eigen huis de meester-kosmograaf.
Walden Thoreau
|
|
20
“Het beeld van een berg”
|
|
Soms kan een beeld inspirerend zijn, daarom gaan we even dieper in op het idee van een berg. Mensen hebben altijd in en op bergen geestelijke leiding en vernieuwing gezocht. Bergen worden als gewijde plaatsen beschouwd, ze belichamen vrees en harmonie, weerbarstigheid en grootheid. Omdat ze op onze planeet boven alles uitrijzen, wenken en overweldigen ze ons alleen al door hun aanwezigheid.
Het deert de berg niet of hij gezien of niet gezien wordt door de toeristen, of het regent en sneeuwt of brandend heet is; hij blijft op zijn plaats en is zichzelf. Soms wordt hij geteisterd door heftige stormen, met onvoorstelbare kracht beukt de sneeuw, de regen en de wind op hem in; door dat alles heen, blijft hij waar hij is. Hij blijft onbewogen onder het weer of onder wat er op hem gebeurt.
Ook al kan het beeld van de berg ons helpen stabieler te worden, de mens is nog veel boeiender en ingewikkelder dan de bergen. Wij kunnen tegelijkertijd hard en onbewogen als een rots en zacht, vriendelijk en meegaand zijn. Wij kunnen naar ons diepste zelf luisteren en kijken, om ons te verankeren in onze kern van innerlijke rust en onverstoorbaarheid.
Oefening:
- We ervaren duistere en lichte, levendige en kleurrijke, saaie en eentonige periode. Hoe ga jij ermee om? - Ben je onwankelbaar en stil ten overstaan van alles wat zich in je leven afspeelt? - Treed je de omstandigheden tegemoet met de rustige vastberadenheid van een berg? - Kan je in de storm van het leven met de vastberadenheid van een berg aanwezig zijn, stil blijven zitten en kijken tot de storm overgewaaid is?
Ik heb ontdekt dat als je eenmaal een grote berg over bent, er altijd nog veel meer bergen te overwinnen zijn.
NELSON MANDELA
|
|
21
“Flexibel”
|
|
De vakantie lonkt en we denken misschien aan exotische bestemmingen met rijzige palmbomen. Deze statige reuzen, aan de waterkant, vaak wel tien meter of hoger, zijn in staat enorme druk te weerstaan die winden van orkaankracht uitoefenen, als ze met een snelheid van 300 km per uur aan komen razen. Duizenden andere bomen worden daardoor ontworteld, maar de statige palmen blijven gevestigd in hun gewortelde zelf. Wat is het geheim van deze palmbomen om overeind, om heel te blijven? Het antwoord is hun buigzaamheid tot bijna aan de grond en dan veren ze weer recht.
Als mens kunnen we van deze elasticiteit iets leren. Met voldoende gronding en veerkracht kunnen we de grote en de kleine stormen in ons leven met souplesse weerstaan. Wanneer er omstandigheden zijn die in eerste instantie een ‘neen’ of een verzet oproepen, sta jezelf dan toe om de storm te laten razen. Vecht niet, verzet je niet, maar ontspan en ga mee in wat er op je afkomt. Meegaan betekent aanvaarden, want niet hetzelfde is als goedkeuren.
Dit impliceert een heelheid, een besef van vertrouwen in het leven; het besef dat wat gebeuren moet, toch zal gebeuren. Het enige waar je zelf meester over bent, is de manier waarop je die storm doormaakt.
Oefening:
Wanneer je door een toestand of tijdens een gesprek verzet voelt opkomen, haal het beeld van de palmboom voor ogen en denk aan zijn wortels.
Je wortels zijn je overtuigingen, je visie op het leven. Jij bent de boom met de zwiepende kruin. Besef dan dat de storm buiten jou om raast. Die storm heeft niets met jou te maken. Hij wil je niet breken. Hij doet gewoon zijn ding. Jij blijft overeind als je beseft dat je wortels goede grond onder hun voeten hebben. Daar ben jij in alle omstandigheden heer en meester over.
Gevoelens als teleurstelling, verlegenheid, irritatie, wrok, woede, jaloezie en angst brengen ons geen slecht nieuws. Integendeel, ze schenken ons momenten van helderheid die ons wijzen op wat we verdringen.
Pema Chödrön
|
|
22
“Geduld”
|
|
Vakantie kan een uitnodiging zijn aan onszelf om ons meer open te stellen, meer in contact te zijn en meer geduld te oefenen in ons hier en nu. Dat breidt zich dan vanzelf uit naar andere perioden in ons leven.
Heb je geduld te wachten tot je modder zakt, het water helder wordt? Kun je in stilte verwijlen tot de juiste handeling vanuit zichzelf ontstaat?
Lao Tze Tao-te tjing
Ik ben zoals ik ben, dat is genoeg, al is niemand ter wereld opmerkzaam, ik ben in vrede, al is iedereen opmerkzaam, ik ben in vrede.
Eén wereld ken ik, die ik het grootst acht: die wereld ben ik. En of ik vandaag tot mijzelf kom of over tienduizend of tien miljoen jaar, ik aanvaard het in blijdschap, of ik kan in blijdschap wachten.
Walt Whitman, Leaves of Grass
Kijk eens naar een boom, een bloem, een plant. Laat je bewustzijn erop rusten. Wat zijn ze stil, wat zijn ze diep geworteld in ZIJN. Laat de natuur je leren wat innerlijke stilte is.
Eckhart Tolle
|
|
23
“Vandaag zal ik een verschil maken’”
|
|
Vandaag zal ik een verschil maken. Ik
zal beginnen met mijn gedachten beter te sturen, want ik weet dat een mens het
product is van zijn gedachten. Ik
zal dankbaar zijn voor de vierentwintig uur die vóór mij liggen. Tijd is een
kostbaar goed. Ik weiger de weinige tijd die ik gekregen heb te laten
besmetten door zelfmedelijden, angst of kwaadheid. Ik
zal niet toestaan dat het verleden mij gevangen houdt. Zelfs als mijn leven
vol fouten is geweest, weiger ik nog verder over mijn vele mislukkingen te
blijven piekeren. Ik zal ze aanvaarden. Ik zal de lessen leren. Ik zal
doorgaan. Als een winner. Ik zal tijd doorbrengen met mensen die mij dierbaar zijn. Mijn partner, mijn kinderen, mijn familie. Een mens kan de wereld bezitten maar arm zijn door gebrek aan liefde. Een mens kan niets bezitten en toch rijk zijn aan relaties. Vandaag zal ik ten minste vijf minuten doorbrengen met de belangrijke mensen in mijn wereld. Vijf minuten van kwaliteit met praten, omhelzen, danken of luisteren. Vijf onverdeelde minuten met mijn partner, mijn kinderen en mijn vrienden. Vandaag zal ik een verschil maken. MAX LUCADO
"Als iemand vol vertrouwen in de richting van zijn dromen gaat, en het leven durft te leven dat hij zich heeft voorgesteld, zal hij een succes hebben dat hij nooit had verwacht."
Henry David Thoreau
(1817-1862)
|
|
24
“Geluk is wat je krijgt
Liefde is aandacht. |
|
Laat
de discipel eindeloze liefde jegens alle schepselen aankweken.
Wat iets werkelijk het beminnen waard maakt, is niet het feit dat het in kwaliteit uitsteekt boven de andere dingen, maar het feit dat het bestaat en in jouw leven aanwezig is. Frank Andrews
Telkens je het liefhebben uitstelt tot zich iets beters aandient, zeg je nee tegen het liefhebben van wat er nu is. Het is wachten tot het leven ervoor zorgt dat je met liefde reageert. Frank Andrews
Je kunt het universum alleen liefhebben via de belichamingen van het universum die in je leven komen. Frank Andrews
Liefde
is niet het bewonderen van het volmaakte,
Vertrouwen is een houding die je aanneemt tegenover het leven en de wereld, dat je zult weten om te gaan met de moeilijke gebeurtenissen die zich kunnen voordoen, en dat je ondertussen zo diep mogelijk zult liefhebben. Frank Andrews
Stort jezelf in liefdevolle benaderingswijzen, omhels je dochter alsof ze heel de mensheid is, liefkoos je geliefde alsof hij het lichaam van God is, aai je hond alsof hij het hele leven in het universum belichaamt, schrob de vloer alsof het een heilige offergave is. Frank Andrews
Ervaring is niet wat je overkomt, het is wat je doet met wat je overkomt. Aldous Huxley
|
|
25
Confucius en de loop van het water... Ik volg de loop van het water...
|
|
Ik zit stil, Mag ik vragen: hebt u soms een
bijzondere truc om door dit woeste water te gaan?" ZHUANG ZI
In dit verhaal Is het onstuimige water een metafoor voor de woelingen van het leven. (de vakantie met mijn drukke gezin) De manier waarop de oude man zich in het water beweegt, staat voor een levenshouding: hij weet de wispelturigheden ( verrassingen, plotse wendingen, vragen om hulp, verantwoordelijkheden ...) van het leven (deze vakantie!?) spontaan en op volmaakte wijze te volgen.
Als je kijkt hoe de dingen echt zijn, ben je in een positie om verstandig en
liefdevol te handelen
BYRON KATIE
|
|
26
“Liefde”
|
|
Want de liefde is eenvoudig dit : Wat het is.
Het is onzin zegt het verstand. Het is wat het is zegt de liefde.
Het is tegenslag zegt de berekening. Het is alleen maar pijn zegt de angst. Het is uitzichtloos zegt het inzicht. Het is wat het is zegt de liefde.
Het is belachelijk zegt de trots. Het is lichtzinnig zegt de voorzichtigheid. Het is onmogelijk zegt de ervaring. Het is wat het is zegt de liefde.
Eric Fried
De
fontein van de liefde
INAYAT KHAN (1882-1927)
|
|
27
“Waar je ook gaat, daar ben je”
|
|
Heb je je misschien deze vakantie wel eens de vraag gesteld: “Waarom ben ik met vakantie?” “Waarom moest ik zo nodig weg van (t)huis?” “Had je iets dringend nodig? Wou je even weg van allerlei ‘gedoe’?”
Omdat ik deze morgen een stukje las uit het boek “Waar je ook gaat, daar ben je” van Jon Kabat-Zinn, bracht me dit op het idee om er iets over te schrijven voor .
Heb je ooit gemerkt dat je nergens voor kunt weglopen? Dat de dingen die je niet onder ogen wilt (kunt) zien en waaraan je wilt ontsnappen gedurende het werkjaar, of die je verdoezelt of ontkent, je overal meeneemt - ook op vakantie – vooral als ze te maken hebben met oude angsten en gedragspatronen. Dat je je besognes van de voorbije maanden niet zomaar even in de ijskast stopt, met vakantie vertrekt en hoopt als een nieuw mens terug te keren.
De geconditioneerde gedachte die hierachter schuil gaat, is: als het hier en nu niet goed is, dan neem ik een fikse vakantie om mijn batterijen op te laden. Als ik eens goed kan ontspannen in de luxe, vaak ver van huis, dan ben ik weer opgeladen tot mijn volgende vakantie. Iets uit de buitenwereld zal me gelukkiger maken.
Deze denk- en zienswijze is een valkuil die zich maar al te vaak voordoet. Ontsnappen aan jezelf is uiteindelijk onmogelijk. Je neemt jezelf, met al je ervaringen, je emoties en je gedachten overal mee naartoe. Je kan natuurlijk tijdelijk gebruik maken van (vluchten) drugs of medicatie, alcohol of Club Med, een dure persoonlijkheidstraining, een echtscheiding of een andere baan. Maar een oplossing die tot groei leidt, is niet mogelijk, totdat … jij de huidige situatie volledig onder ogen hebt gezien en je je er in aandacht voor hebt opengesteld. Met andere woorden, ben je bereid het leven zelf jouw leraar te laten worden?
Daarvoor kan een vakantieperiode een uitgelezen kans zijn. Dan is de plek waar je nu vertoeft, een uitgelezen plek om je uit te dagen en te oefenen in aandachtig zijn. Op die momenten raak je de kern van je wezen en kan het helende werk beginnen. De adem die nu door je lichaam stroomt, de blik die je nu over je omgeving laat glijden, de gewaarwording met al je zintuigen van datgene wat er is, bieden je een unieke kans die toont dat het hier en nu goed is. Dat elk moment waar je ook bent, een moment van verlichting kan zijn. Dat het overal goed is, dat niets uit de buitenwereld je gelukkig kan maken. Het enige dat je zelf kan doen, is liefdevolle en onverstoorbaar vriendelijke aandacht schenken aan je binnenwereld.
Ik wens je heel veel bewuste momenten van intense vreugde, vrede en tevredenheid. Dat dien je nergens te gaan zoeken, want het is er al. Alles is nu in overvloed aanwezig, daar waar je nu bent!
De vis in het water die dorst heeft, is dringend toe aan professionele hulp.
KABIR
|
|
28
“De meester vertelt een verhaal”
|
|
Verhalen zijn lange tijd het traditionele middel van onderricht en kennisverwerving geweest. Ook nu bestaat er weer een grote behoefte aan verhalen. Zin- en betekenisgevende verhalen geven richting en vertellen ons iets over universele en fundamentele waarden. Verhalen kunnen wegwijzers zijn, als vingers die een richting aanduiden. De wegwijzers zijn echter niet de weg, maar tegelijkertijd vinden we zonder wegwijzers de weg niet. De weg waar de verhalen naar verwijzen, is de weg naar binnen. En diep van binnen hebben we geen woorden nodig, daar bevindt zich de stille herkenning voorbij de woorden.
Een leerling vroeg eens aan zijn meester: "U vertelt ons
altijd verhalen,
De Tao van Doornroosje Na vele jaren geslapen te hebben, wordt Doornroosje wakker. Ze
kijkt om zich heen, maar ziet niemand die haar zou willen redden.
Zij die spreken, weten niet. Zij die weten, spreken niet.
LAO TSE
|
|
29
“Durven leven”
|
|
Durven leven is op elk ogenblik durven sterven, maar ook durven geboren worden.
Dat wil zeggen dat men, bij het doorlopen van de belangrijke levensstadia, degene die men was, laat afsterven om ruimte te geven aan een andere.
Een met een vernieuwde kijk op de wereld die bovendien toegeeft dat er verschillende doortochten te maken en passen te nemen zijn, vooraleer het Ontwaken uiteindelijk in zicht komt.
Arnaud Desjardins
We zitten gevangen in de duistere en smalle kooi die we zelf hebben gemaakt en die we houden voor het heelal. Slechts weinigen onder ons kunnen zich zelfs maar voorstellen dat er een andere dimensie van de werkelijkheid bestaat.
Sogyal Rinpoche
Uit: 365 Dagen Boeddhisme Daniëlle & Olivier Föllmi
|
|
30
“De Anatomie van de Vrede”
The Arbinger Institute
Hoe kan je de kern van conflicten aanpakken?
|
|
‘De Anatomie van de Vrede’ is een boek van het Arbinger Institute, een wereldwijd instituut dat families, organisaties en individuen helpt om een einde te maken aan zelfbedrog en misleiding. Omdat ik in dit boek zoveel spiritueel voedsel vond, gebruik ik de inleiding als wekelijkse gedachte. Naar mijn mening zou elke leraar en elke volwassene hiervan doordrongen moeten zijn. Misschien is het voor jou wel een idee om je mind in de laatste week van de vakantie nog extra te voeden met ‘grote’ gedachten.
Anatomie van de vrede geeft inzicht in de oorzaak van een conflict. Of het nu gaat om relatieproblemen, juridische strijdpunten of zelfs oorlogen – de kern en de oplossing zijn steeds hetzelfde: eerst inzien dat het conflict voortkomt uit een ontkenning van het ‘zelf’. Pas na volledige zelfwaardering kun je vrede met jezelf en met anderen bereiken.
We zijn geneigd aan te nemen dat mensen die een conflict hebben met elkaar, dat conflict willen oplossen. Natuurlijk willen ze dat ook. Ouders van opstandige kinderen willen dat zij stoppen hen uit te dagen. Mensen die voor tirannieke bazen werken, willen dat er aan die tirannie een eind komt. Burgers van verzwakte naties willen met respect bejegend worden. Zo kunnen we talloze voorbeelden bedenken. Mensen willen oplossingen. Maar misschien is het u ook opgevallen dat iedereen die een oplossing zoekt, het liefst wil dat de ander verandert. Is het dan vreemd dat conflictsituaties zich voortslepen en dat de problemen blijven bestaan? Of zou het kunnen dat we in onze conflicten met anderen meer willen dan een oplossing vinden? Is het mogelijk dat de oorsprong van alle conflicten – thuis, op het werk of in de wereldpolitiek – altijd dezelfde is? Zou het kunnen zijn dat we die oorsprong categorisch verkeerd begrijpen – zowel individueel als gezamenlijk – zodat we de conflicten onbewust laten voortbestaan, terwijl we ervan overtuigd zijn dat we werken aan een oplossing? …. Het boek vertelt hoe wij allemaal een manier kunnen vinden om de dagelijkse strijd (wat een oorlogstaal!) die zo zwaar op ons drukt, achter ons kunnen laten. ‘Maar de thuissituatie, het werk en de grote conflicten in de wereld zijn toch van een totaal verschillende orde?’ vraag je je misschien af. ‘Er zijn maar weinig gezinnen of bedrijven die onderlinge conflicten beslechten met artillerievuur en tanks.’ Natuurlijk is dat waar. Maar niet alle wapens zijn gericht op het lichaam. Kijk maar eens om je heen. Je hoeft niet veel moeite te doen om slachtoffers te vinden van huiselijk geweld of conflicten op de werkvloer. Bitterheid, jaloezie, onverschilligheid, wrok – dat zijn overal ter wereld duidelijke kenmerken van zowel vurige als koude oorlogen die woeden in de harten van familieleden, buren, collega’s en gewezen vrienden. En wanneer we in die relaties al geen vrede kunnen vinden, welke hoop rest er dan nog voor het vinden van vrede tussen landen die oorlog voeren met elkaar?
Anatomie van de vrede staat op zichzelf als een boek dat je uitdaagt om na te denken en een verzameling ideeën te onderzoeken die je de weg wijzen naar vrede in al je interacties met anderen. Je vindt er ideeën over zelfbedrog - het probleem dat je niet beseft dat je een probleem hebt- en hoe dat doorwerkt in alle andere problemen. Het zelfbedrog speelt een cruciale rol in conflicten thuis, op het werk of tussen landen in de hele wereld.
In Anatomie van de vrede worden bevrijdende en verrassende implicaties toegepast op allerlei aspecten van het leven. En men gaat nog verder. Men gaat nog dieper en zoekt naar manieren om die oplossingen onder andere mensen te verspreiden.
Een
hart dat in staat van oorlog is, THE ARBINGER INSTITUTE
Niets
wat ik in het heden doe Maar
de manier waarop ik in het heden ben THE ARBINGER INSTITUTE
Wat
er in het verleden ook gebeurd is, Dan ben je je eigen vijand geworden. THE ARBINGER INSTITUTE
De
diepste manier waarop we gelijk of ongelijk hebben, THE ARBINGER INSTITUTE
Lijden
is een excuus THE ARBINGER INSTITUTE
|
|
31
“Mijn ambitie”
|
|
Een tijdje terug las ik in een artikel een samenvatting van een Amerikaanse lerares met haar wens voor alle kinderen:
“We zouden allemaal willen dat kinderen individuen worden die: hun eigen maatstaven en een gevoel van eigen identiteit bezitten, vertrouwen in zichzelf hebben, uniekheid en verschillen in zichzelf en anderen koesteren, openstaan voor ervaring, hoogontwikkelde communicatieve vaardigheden hebben, hun intellectuele vermogens cultiveren, initiatief tonen en hun verbeelding laten spreken, zich inzetten om op een of andere manier opbouwend productief te zijn, en verantwoordelijkheid aanvaarden voor betrokkenheid en handelen ten behoeve van het algemeen welzijn.”
Ik vermoed dat ook u graag zou bijdragen aan dit proces, dag na dag, uur na uur. We voelen ons verantwoordelijk en willen graag iedereen zo ver mogelijk brengen in dit ontwikkelingsproces. Het zijn onze ambities en bedoelingen (onze verwachtingen) die we o zo graag in vervulling zien gaan.
Maar als we hier even aandachtig over nadenken, kan dat eigenlijk niet. Dan zou een mens een programmeerbare automaat zijn, waar we van alles instoppen, op de juiste knop drukken en dan rolt er na verloop van tijd wel het gewenste model uit.
Het is een valkuil om te denken dat wij verantwoordelijk zijn voor het resultaat. Eigenlijk brengen wij deze jonge mensen nergens, want zij brengen zichzelf verder, zij tillen zichzelf op en groeien op het tempo dat zij aankunnen en kiezen de weg die zij als zinvol ervaren.
Wat kunnen we dan wel? Een goede leider, een goede leraar leeft zeker en vast vanuit ambities, doelstellingen en visie. Maar één ding doet hij niet, zich hechten aan het resultaat. Een goede leraar neemt wel 100% de verantwoordelijkheid op zich voor zijn overtuigingen. Hij leeft en handelt zeer bewust vanuit inspiratie en hogere doelen, zodat hij omstandigheden creëert, die het beste in de jonge mensen wakker maakt. Zo is zijn ambitie een middel en geen doel op zich.
Een leider móet integer zijn. Zonder die kwaliteit is succes niet mogelijk, niet in een team, niet op het voetbalveld, niet in het leger en niet op kantoor.
Dwight D. Eisenhower
|
|
32
“Nieuwe ogen”
|
|
Een nieuw schooljaar, een nieuwe klas, nieuwe collega’s. Het lijkt misschien allemaal heel erg op het verleden, maar integendeel, …. het is het niet. Het is een uitdaging om de wereld met ‘nieuwe’ ogen te kunnen zien. Zo omschreef Einstein het: “Wie met de ogen van het verleden naar de toekomst kijkt, krijgt alleen maar een herhaling van het verleden!” Hoogstwaarschijnlijk ben je geconditioneerd om alles wat zich aan je voordoet, met een vluchtige blik te beoordelen. Ons dominante ego – met een vergaarbak aan stevige mythen - staat klaar en verdeelt in een mum van tijd alles in hokjes en categorieën van goed en fout, leeg en vol, knap en dom, intelligent en onbeholpen. Dat hardnekkige geconditioneerde sneldenkende ego vertelt je dat de wereld boordevol onvolkomenheden zit: de leerlingen zouden aandachtiger, de ouders betrokkener, de directie redelijker, de collega’s jovialer, ik strenger en minder gekwetst … moeten zijn. Die oordelen zijn eindeloos en zijn niet gebaseerd op wat er feitelijk is, maar op de conclusies die je in het verleden hebt getrokken.
Mensen worden het meest bedrogen door hun eigen meningen. LEONARDO DA VINCI (1452-1519) Een vooroordeel is moeilijker te splitsen dan een atoomkern. ALBERT EINSTEIN (1879-1955)
Maar is dat wel juist! Wat brengt dit oordelen en etiketteren bij, zowel voor jezelf als voor de anderen? Is dat de best mogelijke versie van jezelf om het beste in jonge mensen tot ontplooiing te brengen?
Als je stopt met oordelen over de buitenwereld, kun je in plaats daarvan meer energie steken in de persoonlijke doelen die je wenst te bereiken. Je kunt kijken, leven en handelen vanuit je innerlijke passie en overtuigingen. Zo word je een werktuig van veranderingen, zo word je een meester die het beste in de jongeren naar inhoudsopgave haalt. Zo leg je de klemtoon op positieve innerlijke doelstellingen die onmiddellijk meer energie in je vrijmaken, want je draagt ergens toe bij.
Dat stoppen met oordelen dien je natuurlijk eerst en vooral toe te passen op jezelf. Geef jezelf toestemming om volmaakt te zijn, ondanks al je schijnbare onvolmaaktheden.
Oefening: Maak voor jezelf eens een lijstje van personen in je omgeving waar je het etiket dom, vervelend of onvolmaakt op zou kleven. Haal ze één voor één voor de geest en creëer in jezelf een liefdevolle houding waarbij je dan de volgende vragen stelt:
- Wat kan je objectief waarnemen? Vermijd elke interpretatie? - Wat wil je nu voor deze persoon betekenen? Wat zou een geschenk voor hem/haar kunnen zijn?
Menen
dat de dingen anders zouden moeten zijn dan ze zijn De wijze heeft dat idee niet. Wat
de wijze kenmerkt is de bescheidenheid die besloten ligt
WAYNE LIQUORMAN
|
|
33
“Van larve tot vlinder”
|
|
“Net zoals de zwaan, die ook eerst moet opgroeien om zijn schoonheid en gratie te bereiken, is de vlinder in zijn onvolgroeide larvestaat helemaal niet aantrekkelijk, maar hij volgt een diep innerlijk weten en zoekt de afzondering op, zodat zijn bestemming zich kan ontplooien … Als de tijd daar is komt hij, zoals zijn innerlijke wijsheid hem beloofde, als een wezen met vleugels tevoorschijn …
Het is essentieel dat we, wanneer we naar ons innerlijk gaan kijken, vriendelijk en geduldig voor onszelf zijn. Voor transformatie is tijd nodig, inzet en discipline. We moeten ons elke dag de weldaad van enkele minuten rust in onze cocon geven. We moeten de moed opbrengen om op dit proces van coconvorming te vertrouwen en niet meteen spectaculair vuurwerk of inzicht te verwachten. Het duurt een tijdje voordat onze geest zo rustig wordt dat we het geruis van onze innerlijke vleugels kunnen horen.”
Sue Patton Thoele Uit: “Een bron van kracht” p. 252
Als je vriendelijk en geduldig bent voor jezelf, dan ben je dat meestal ook voor mensen in je omgeving. Het is geduld dat zich uit in niet oordelen waardoor je met verwonderde ogen kan kijken naar wat er zich afspeelt. Het is geduld dat voortkomt uit de fundamentele aanvaarding van wat er is.
Sue Patton Thoele schrijft dat er voor ‘transformatie’ tijd, inzet en discipline nodig is. De transformatie van larve naar vlinder of naar een gratievolle zwaan gaat niet zonder bewuste aandacht voor de hoogste waarden van het leven.
Oefening:
- Ben je vriendelijk genoeg voor jezelf zodat je vriendelijk kan zijn voor anderen? - Neem je voor jezelf dagelijks enkele minuten rust - trek je je even terug in je cocon - om je te voeden met wijze gedachten? - Ben je doordrongen van een fundamenteel vertrouwen in de schoonheid die in elk mens (kind – jongere – collega) schuilt? Ook al toont deze mens zich nu op een minder aantrekkelijke wijze? - Ben je bereid om onverstoorbaar vriendelijk het beste van jezelf te geven opdat de innerlijke vleugels van onze jongeren zich ontwikkelen?
Als een mens zonder innerlijke worsteling door het leven gaat, zodat alles zich in hem voltrekt zonder op weerstand te stuiten, dan zal hij blijven zoals hij is.
GEORGE IWANOWITSJ GURDJIEFF (1866 of 1872-1949)
Ik heb altijd buiten mijzelf gezocht naar sterkte en vertrouwen maar ik weet nu dat het al die tijd in mij zat.
ANNA FREUD GEORGE IWANOWITSJ GURDJIEFF (1866 of 1872-1949)
Ik heb altijd buiten mijzelf gezocht naar sterkte en vertrouwen maar ik weet nu dat het al die tijd in mij zat.
ANNA FREUD
|
|
34
“Onverstoorbare vrede”
|
|
Het is een misvatting om naar vrede te zoeken. Ze is nergens te vinden, want ze is altijd voorradig binnen in onszelf. Onze originele staat is er trouwens één van vrede.
Hoe de externe situaties ook zijn, ze zullen je wegtrekken van je vredig bewustzijn, als jij hen daar de toestemming voor geeft. Onze interne gevoelens kunnen we eveneens de macht geven om ons in een staat van onvrede te brengen. Vermoeidheid, bijvoorbeeld, leidt dan tot snelle irritatie en geprikkeldheid. Maar het is een illusie om ‘zondebokken’ te zoeken in de buitenwereld voor de onvrede in onszelf want, we - het ego - hebben het steeds zelf gecreëerd. De kunst bestaat erin om altijd en overal verantwoordelijk te zijn voor onze innerlijke vrede.
Omdat we zulke quick-and-dirty-thinkers zijn, kan een visualisatie helpen op momenten dat we onze eigen teugels over onze vredevolle toestand uit handen geven. Deze methodieken worden eveneens in NLP, via mediatie of hypnose aangeleerd. Je kan het ook met een mentale oefening doen. Indien je enige frustratie voelt, haal dan diep adem en zeg STOP tegen je inwendige “NEEN, IK WIL DIT NIET”. Met jezelf te dwingen de tegenovergestelde gedachte te formuleren “JA, IK BEN IN VREDE” creëer je onmiddellijk een vredige toestand van zijn. Je hoeft het zelfs niet te geloven, het gebeurt in jou.
Oefening:
- Geloof je dat jij verantwoordelijk bent voor je interne vrede? - Vriendelijk reageren naar vriendelijke mensen is geen kunst. Maar daag jezelf eens uit om bewust een vriendelijke, vredevolle innerlijke positie te creëren tegenover mensen die zich in jouw ogen minder aardig gedragen? - Je hoeft niet goed te keuren wat ze doen, zeker niet! Je kan alleen verantwoordelijk zijn voor jouw inner state of mind. En kijk wat er gebeurt…
Ontwapening
in de wereld
Wij ontdoen ons van een vijand door ons te ontdoen van vijandigheid. MARTIN LUTHER KING (1929-1968)
|
|
35
“Grote of kleine orkanen”
|
|
De natuur is als een orkaan. Ze doet zich voor en raast voorbij. Wat gebeurt, gebeurt en we kunnen er slechts naar kijken en aanvaarden. Maar dat willen we niet. In ons ontstaat vaak een verzet van ‘Niet bij mij!’ De orkaan mag nog wel andere huizen verwoesten, maar niet het mijne. We zoeken voortdurend naar een veilige haven temidden van de orkaan van het leven.
Als we redelijk zijn, maken we ons een zoveelste illusie wijs. Zo’n plek bestaat niet! Het leven is niets anders dan gewoon het leven en de kunst bestaat erin om alles te aanvaarden wat zich voordoet, of we dat nu leuk vinden of niet. Het gebeurt. Het leven vraagt zich niet af of wij daar gelukkig mee zijn.
Maar omdat we egocentrisch zijn, willen we zoveel mogelijk zelf de teugels in handen hebben. We stellen ons soms zelfs op alsof we God van het universum zijn, zodanig dat we daarin blijven vastzitten. We bouwen ons een ideeënwereld op waarin we alles wat daar niet aan beantwoordt, ‘onrechtvaardig noemen’: “Daar hebben we toch recht op! Ze hebben me alles afgepakt.” Het ego toont zich dan op zijn best en is gericht op zichzelf, het wentelt zich in zijn eigen waarheden die gebaseerd zijn op tekort en het recht hebben op. Het ego vraagt zich voortdurend af hoe het kan overleven en zich op iedere kruising veilig, comfortabel, geamuseerd, tevreden en onbedreigd kan voelen.
Als we zo leven hebben we de boot van het “gelukkiger leven” gemist. Dan bereiden we ons voor op een reis die zal eindigen op een langzaam zinkend schip, een leven van depressie en geklaag. En dat leven zal blijven duren tot de pijn groot genoeg is, om dan te beseffen dat we soms van pijn veel te leren hebben, dat het echte leven zich soms aandient in een verpakking die we niet hadden kunnen voorspellen.
Op die momenten heb je twee keuzes. Ofwel zink je verder weg in je geweeklaag ofwel groeit het diepe besef van een fundamenteel vertrouwen in en een oeverloze dankbaarheid voor het leven. Daar ontstaan creatieve gedachten die geluk creëren in jouw hoofd en dus ook in je omgeving.
Oefening:
- Welke orkanen, grote of kleine problemen, razen er op dit moment in jouw leven? - Vecht je tegen de onvolkomenheden van je relaties, je klaservaringen, je …? - Hoe ga je daarmee om? - Heb je die strijd al ooit gewonnen? - Ben je bereid om ondanks alles dankbaar te zijn voor alles wat er is en creatief te denken?
Je kan geen emotie vasthouden, net zoals je geen storm kan vasthouden. Je kan alleen een herinnering vasthouden.
ANONIEM
Alles
wat je overkomt
PAUL FERRINI
|
|
36
“De ‘uit’-weg wijst naar binnen”
|
|
Geluk is geen beloning die we krijgen als we ons goed gedragen hebben, maar is een natuurlijk gevolg van een eerbiedige, serene, dankbare en liefdevolle houding tegenover onszelf, tegenover de samenleving en tegenover het leven.
Een strategie van het geluk vereist dan ook geen speciale gaven, maar alleen een beter gebruik van de mogelijkheden die ieder van ons al heeft: denken in een groter denkkader met meer bewustzijn, (emotionele) intelligentie, creativiteit en out-of-the-box-thinking, maar ook intellectuele passie, moed en vertrouwen in zichzelf en in het leven omdat het beoefenen van wijsheid nu eenmaal altijd een kwetsbare bezigheid zal blijven die gemakkelijk op ongeloof, cynisme, spot of andere vormen van arrogante onwetendheid kan worden onthaald.
Een strategie van het geluk moet een uitweg bieden uit een infantiliserende en verlammende klaagcultuur en uit een slachtofferdenken waarbij mensen voor het oplossen van hun “problemen” al te vaak bij artsen, therapeuten of diverse “deskundigen” aankloppen of zich tot een star en deshumaniserend juridisch systeem wenden. Er is evenwel geen enkele arts of therapeut die een zin aan het leven kan geven, geen enkele pil of remedie die diepe vreugde en geluk kan brengen, en geen enkele gerechtelijke procedure die het menselijke lijden kan wegnemen. Niemand of niets is verantwoordelijk voor uw geluk. Tijd dus om zelf wakker te worden! Tijd om onze persoonlijke kracht weer te voeden met het besef dat er altijd keuze is en dat we altijd kunnen kiezen voor een leven vanuit onze hoogste waarden. Daartoe hebben we niets speciaals nodig. Al het nodige is aanwezig. We moeten alleen leren het te gebruiken om geluk in plaats van lijden te creëren. Het is altijd mogelijk voor een perspectief op de realiteit te kiezen dat verrijkt in plaats van te verarmen en dat tot zelfwaardering en tot vervulling van het leven leidt.
Fragment uit de website: www.bewusterleven.be; column: “Denken als passie en als kortste weg naar een Geluk zonder reden.”
Oefening:
- Wanneer heb je vandaag geklaagd of commentaar gegeven op een situatie of op iemand? - Welk gevoel creëerde dat in jezelf? - Heeft het iets opgelost? Wie werd hier beter van - Wat doe jij om jezelf mentaal te verrijken? - Hangt die keuze af van het toeval of is het een bewuste keuze?
Er zijn geen mislukkingen. Er zijn alleen resultaten van keuzen.
ANONIEM
Dit is de ware vreugde van het leven: een bestaan dat wordt gebruikt voor
een doel waarvan je weet dat het machtig is, dat klaagt omdat de wereld zich niet met zijn geluk wil bezig houden.
GEORGE BERNARD SHAW (1856-1950)
|
|
37
“De snelheid van vertrouwen”
|
|
Het woord ‘vertrouwen’ klinkt misschien erg soft in je oren. Toch is het dit aspect dat mensen, teams, relaties, gezinnen, organisaties, landen en volken nodig hebben om succesvol te zijn. Vertrouwen beïnvloedt onze levens 24 uur per dag, 365 dagen per jaar. Het ondersteunt en bepaalt onze relaties. Het verandert en wijzigt onze toekomst in de richting van succes. Het vermogen vertrouwen te wekken, te bevorderen en te vergroten is essentieel om succesvol te zijn. Niet alleen voor ons persoonlijk welzijn en onze relaties, maar het is ook een essentiële leiderskwaliteit voor Onverstoorbaar Vriendelijk Leiderschap.
Natuurlijk ken je situaties die je als frustrerend en ontmoedigend ervaart. Op die momenten heb je de indruk dat je vertrouwen in de situatie of de personen (leerlingen, collega’s, directie, vrienden) ‘verdwenen’ is. Ik hoor regelmatig het volgende zeggen: “Vertrouwen heb je of heb je niet! Daar is niets aan te doen! Als ze eenmaal mijn vertrouwen geschaad hebben, dan is dat onherstelbaar.”
Ik geloof dat eerlijk gezegd niet. Je kunt vertrouwen wel degelijk vergroten en herstellen, op de eerste plaats in jezelf en dan zal het zich ontwikkelen buiten jou. Maar als je wacht op een initiatief van de buitenwereld dan kun je misschien wachten tot sint-juttemis en groeit er een sfeer van achterdocht en twijfel, met tenslotte de extremere vorm ‘angst’. Gebrek aan vertrouwen is nefast voor elke onderneming, groot of klein, en voor elke relatie. Het vertraagt de ontwikkelingsprocessen bij je leerlingen en het heeft onmiddellijk negatieve gevolgen voor de uitvoering van al je projecten.
Oefening:
- Denk nu eens aan iemand met wie je een relatie hebt op basis van vertrouwen, misschien je directeur, een collega, een leerling, … Beschrijf die relatie. Hoe voelt die relatie? Hoe snel krijg je dingen voor elkaar? Hoeveel plezier beleef je aan deze relatie? - Denk nu eens aan iemand met wie je een relatie hebt op basis van weinig vertrouwen, misschien zelfs wat achterdocht. Beschrijf die relatie. Hoe voelt die relatie? Hoe werk je samen? Snel, makkelijk, vlot? Of kost het veel moeite om overeenstemming te bereiken …? Beleef je plezier aan deze relatie of vind je het een karwei, een vermoeiende aangelegenheid? - Krijgt elk jong mens elke les opnieuw jouw vertrouwen?
Als je iemand vertrouwt, maak je hem betrouwbaar.
SENECA
Vertrouwen
is een houding die je aanneemt tegenover het leven en de wereld, FRANK ANDREWS
Ik heb altijd buiten mijzelf gezocht naar sterkte en vertrouwen maar ik weet nu dat het al die tijd in mij zat.
ANNA FREUD
|
|
38
“Integriteit”
|
|
Als ik mensen aanneem, kijk ik naar drie dingen. Het eerste is persoonlijke integriteit, het tweede is intelligentie en het derde is veel energie. Maar zonder de eerste zullen de andere twee je de das omdoen. Dit is een uitspraak van Warren Buffett, ceo
De klemtoon ligt in dit citaat duidelijk op ‘integriteit. Integriteit heeft te maken met de hele mens, met zijn karakter, zijn volledige persoonlijkheid. Een integer persoon is iemand die principes heeft en ernaar handelt, ongeacht de omstandigheden. Integriteit komt van dezelfde Latijnse stam als de woorden ‘geïntegreerd’ en ‘integer’. Iemand is dus integer als er geen kloof bestaat tussen intentie en gedrag … als hij of zij aan de buitenkant toont wat er aan de binnenkant leeft.
Als we de metafoor van een boom gebruiken, is integriteit te vergelijken met het wortelstelsel. Hoewel het ondergronds diep in de aarde doorgedrongen is en meestal niet eens zichtbaar, is het absoluut essentieel voor de voeding, de kracht, de stabiliteit en de groei van de hele boom. Wanneer we dit beeld toepassen op ons leraar-zijn, dan kan het een bron van inspiratie zijn om als geloofwaardige, integere volwassenen om te gaan met jongeren. Als we op elk moment, zowel de aangename als de minder aangename, handelen in overeenstemming met onze diepste waarden en opvattingen, dan zetten we onze woorden om in daden. Dan worden onze handelingen niet gedreven door externe krachten, zoals meningen van anderen of opportunisme. De stem waarnaar ze luisteren en waarop ze reageren, is dan de kalme vredige stem van ons persoonlijk geweten, van onze persoonlijke paradigma’s.
Zo creëert u steeds meer vertrouwen in uzelf en wekt u vertrouwen bij anderen. Dan zal u merken dat u nog zeer weinig regels nodig hebt, want u put uit een bron van tijdloze waarden en principes die het leven aansturen in de richting van onverstoorbaar vriendelijk leiderschap.
Oefening:
- Wie is volgens jou een integer mens? Welke eigenschappen zou je hem/haar toeschrijven. Ongetwijfeld: eerlijk, congruent, bescheiden, moedig en waardegedreven. - Hoe voel je je bij deze persoon? Welk effect heeft hij op jou? Werk je er graag mee samen, ook als het even moeilijk is? Zijn er veel regels? - Kan dit ook toegepast worden op onze omgang met jongeren? - Vanuit welke waarden en principes leef en werk je? Zijn ze heel duidelijk voor jezelf, voor je omgeving? Misschien wil je ze wel eens uitschrijven.
Wie slordig met de waarheid is in kleine zaken, kan niet worden vertrouwd met belangrijke zaken. ALBERT EINSTEIN
Wie u bent, wat uw waarden zijn, waar u voor staat. Het is uw anker, uw noorderster. Dat zult u niet in een boek vinden. U vindt het in uw denken. ANNE MULCAHY, ceo Xerox
|
|
39
“De drie zeven”
|
|
Socrates, de Griekse wijsgeer, liep eens door de straten van Athene. Plotseling kwam een man opgewonden naar hem toe.
“Socrates! Ik moet je iets vertellen over je vriend die …” “Ho eens even”, onderbrak Socrates hem, “voor je verder gaat, wil ik je iets vragen.” “Heb je het verhaal dat je mij wilt vertellen, gezeefd door de drie zeven?” “De drie zeven? Welke drie zeven”, vroeg de man verbaasd. “Laten we het proberen”, stelde Socrates voor.
“De eerste zeef is de zeef van de waarheid. Heb je onderzocht of het waar is wat je mij wilt vertellen?” “Nee,” zei de man, “ik hoorde het vertellen en …”
“Ah, juist! Dan is het toch zeker wel door de tweede zeef gegaan? De zeef van het goede? Is het iets goeds wat je over mijn vriend wilt vertellen?” Aarzelend antwoordde de man: “Euh, nee, dat niet. Integendeel …”
“Hm,” zei de wijsgeer. “Laten we dan de derde zeef gebruiken. Is het noodzakelijk om mij te vertellen wat jou zo opwindt?” “Nee, niet direct noodzakelijk”, antwoordde de man.
“Welnu”, zei Socrates glimlachend. “Als het verhaal dat je me wilt vertellen, niet waar is, niet goed is en niet noodzakelijk is, vergeet het dan en belast mij er niet mee!”
Oefening:
- Hoe zorgvuldig zijn we in het uitspreken van ideeën en meningen? - Is de stilte soms niet waardevoller en inspirerender? - Is het trouwens zo noodzakelijk om overal onze mening over te geven? - Wat brengen deze gedachten bij aan onze directe omgeving en wat creëren ze in onze mind? - Misschien is de zeef een bruikbaar middel voor je klas?
Domme mensen … ratelen en roddelen Verstandige mensen … redeneren en bewijzen Wijze mensen … signaleren en zwijgen PAUL SALIM
Als
wat je te zeggen hebt niet mooier is dan de stilte, ARABISCH SPREEKWOORD
Zij die spreken, weten niet. Zij die weten, spreken niet.
LAO-TSE (604-507 v. Chr.)
|
|
40
“De emotie angst!”
Verwelkomen of verdringen
|
|
Angst is een uiterst nuttige emotie. Het maakt je alert, scherpt je zintuigen aan en verhoogt je bewustzijnsniveau wanneer er gevaar dreigt. Angst kan levensreddend zijn. Als we zo naar angst kijken, dan is het je vriend, je radar tijdens de reis door het leven.
Maar angst kan ook zeer verlammend werken. Angst is even groot als je verbeelding, dus als je denkt dat er een groot gevaar is, is je angst ook groot. Als je denkt dat het niet zoveel voorstelt, is ook je angst niet groot.
Angst houdt ons tegen en weerhoudt ons ervan in het leven de juiste stappen te nemen. Als we echt goed naar onze angsten kijken, zien we dat ze geen basis hebben in de werkelijkheid en niet gebaseerd zijn op feiten in het nu. Angst hoort altijd bij het verleden. Dus als er nu iets gebeurt waarvan we denken dat we bang zijn, dan is dat gewoonweg een herinnering die we projecteren op de huidige gebeurtenis. De angst ontstaat alleen door de gedachte aan wat er zou kunnen gebeuren.
Het enige dat de angst kan doen verdwijnen, is er ‘ja’ tegen zeggen. Je angst mag daar zijn en je dan de vraag stellen: ‘Is het wel waar wat ik nu geloof?’ Als je het leven recht in de ogen kijkt en ontdoet van elke vooronderstelling of fantasie, dan blijft er een neutrale werkelijkheid over. De realiteit, alles wat er in de buitenwereld gebeurt, is niet voor of tegen ons, ze is gewoon. Waarom zouden we dan bang zijn van iets uit de buitenwereld. Alleen onze binnenwereld (ons ego) kan ons de illusie geven om bang te zijn. Dus … het is slechts een illusie die we zoveel macht geven.
Oefening:
- Sta deze week eens bewuster stil bij momenten dat je een of andere vorm van angst ervaart. - Neem je angst dan gewoonweg waar en kijk ernaar als een antropoloog. Niet meer of niet minder. Ze is er en zeg tegen jezelf dat die angst er nu mag zijn. - Stel je dan de vraag: ‘Wat maakt me nu bang? Is het die persoon (die gebeurtenis) of is het de gedachte over die persoon (die gebeurtenis)? Kan ik er ook anders naar kijken? Kan ik iets goeds bedenken over dit moment?” Wat heb je hier te leren over jouw angst?
Moed
groeit door te doen,
LATIJNS SPREEKWOORD
Je krijgt kracht, moed en vertrouwen door elke ervaring waarin je de angst echt in de ogen kijkt.
ELEANOR ROOSEVELT
Negatieve gedachten onderhouden met angst, jaloersheid en haat, is zich langzaam maar zeker vergiftigen.
ROGER CLERC
|
|
41
“Niets is onmogelijk!” Yes, we can! Obama
|
|
Het idee ‘Niets is onmogelijk’ is een kwaliteit van echt leiderschap. Er is niets onmogelijk want er zijn geen beperkingen, omdat we de mens en het leven niet kennen. Waarom zouden we dan met beperkte gedachten naar de wereld kijken!
Jouw leiderschapsstijl voed en creëer je door het goede in jezelf te cultiveren. Een goede voorraad ‘deugden’ – hoe ouderwets dit ook mag klinken - in je denken en je handelen aankweken, is een attitude van een volwassen leider. In plaats van de klemtoon te leggen op vermanen, sturen, orders uitdelen, regels uitvaardigen en gehoorzaamheid eisen, is het belangrijk om een leider te zijn die een pakhuis vol deugd verzamelt. Mensen die hun leven laten leiden door regels, dogma’s en angst kunnen alleen doen wat hen wordt opgedragen. Kinderen die zijn grootgebracht in gezinnen of scholen waar blindelings gehoorzaamheid wordt geëist, hebben de meeste vooroordelen wanneer zij volwassen worden. Zij hebben geleerd vooraf te beoordelen en veroordelen wat acceptabel is. Daardoor stagneren en verlammen ze zichzelf om nieuwe ervaringen op te doen.
Als niets onmogelijk is, dan zijn er geen beperkingen! Wanneer je dit kan bedenken en doen, dan kijk je naar jezelf als een wezen dat steeds in evolutie is, een mens waar het potentieel nog steeds niet uitgeput is en nog vol verrassingen kan zitten. Als je dit kan bedenken voor jezelf, dan kan je dat ook voor je omgeving. Je zult merken dat je denken vanuit overvloed in plaats van krenterigheid een geschenk is voor al degene met wie je in contact komt. Je oordeelt niet, maar gelooft in andermans kwaliteiten. Je geeft vanuit een open mind het beste van jezelf in plaats van behoudsgezind de omgeving af te speuren of alles wel goed genoeg is.
Oefening:
- Welke belemmerende gedachte bemerk je soms in jezelf: over jezelf, over je collega’s, je leerlingen, …? - Wat creëer je dan in je geest en met welke verwachtingen kijk je dan naar jezelf en je omgeving? - Realiseer je op die momenten, dat we de ander niet kunnen kennen en dat niets onmogelijk is!
Wat
ons mensen werkelijk uniek maakt
DALE CARNEGIE (1888-1955)
Als we mensen nemen zoals ze zijn, maken we hen slechter. Als we hen behandelen alsof ze zijn wat ze zouden moeten zijn, dan helpen we hen om te worden wat ze in staat zijn te zijn.
J.W. VON GOETHE (1749-1832)
|
|
42
“Immuun voor het kwaad!”
|
|
Wat is jouw kijk op het ‘kwaad’ of het ‘onvolmaakte’ in deze wereld? Rondom ons is er wel ergens een vorm van aftakeling, verwoesting, oorlog of geweld te bespeuren. De ontelbare vormen die inherent zijn aan het leven, of we die nu catalogiseren onder leuk of niet leuk, doen zich gewoonweg voor. Het leven stelt ons geen bewuste vraag of we er klaar voor zijn of we het goedkeuren of niet. Het leven is er. Het heeft geen enkele intentie om iets of iemand te schaden, maar zal zich op regelmatige tijdstippen tonen met een portie pijn en lijden.
Nu leven we toevallig in een cultuur die enerzijds het goed gevoel, het onmiddellijke genot cultiveert en anderzijds de aanwezigheid van het eindige of onaangename snel wil doen verdwijnen, wegduwen of beteugelen. Alles wat niet aangenaam is, willen we niet zo graag. We zeggen er het liefst op een of andere wijze ‘Neen’ tegen.
Een volwassen persoon die niet slaafs maar bewust in dit leven staat, zegt niet alleen ‘Ja’ tegen de leuke dingen, maar zegt ook ‘Ja’ tegen alles wat onvolmaakt is. Hij ziet in problemen uitdagingen en groeikansen in plaats van aanvallen op zijn persoontje. Zo is hij een voorbeeld voor jonge mensen die dit nog allemaal dienen te leren. En wanneer een feit, een woord toch aanvoelt alsof het negatief is en rechtstreeks op hem gericht is, dan realiseert hij zich dat hij onkwetsbaar is. Wat de ander ook doet, of hij roept, slaat, onrespectvolle dingen zegt, het zegt niets over hem. Het is echt onmogelijk te vechten met iemand die weigert te vechten! Het toont alleen een toestand van tekort bij de ander. Zo voelt hij zich nooit aangevallen en behoudt hij de liefdevolle energie om te spreken en te handelen vanuit een volwassen visie.
Oefening:
- Wat doe je als iemand (een leerling) een verwensing uitspreekt? Voel je je dan gekwetst? - Wat zegt dat dan over jou? Wie heeft dan de macht in handen? - Kan je bedenken dat dit jonge wezen nog een onvolmaakte versie in wording is? - Kan je bedenken dat je zelf onkwetsbaar bent? - Zo behoud je de vrede in jezelf en ga je niet in de verdediging of de aanval. - Op respectloos gedrag kan je kordaat en liefdevol reageren door duidelijk te stellen wat je wenst.
Succes
wordt niet bepaald door de vraag
MARIANA CAPLAN
Het
leven is niet zoals het zou moeten zijn; Maar de manier waarop je ermee omgaat, geeft de doorslag.
VIRGINIA SATIR
Voor
wie in harmonie is met wat is, Niets komt voor je het nodig hebt. Niets gaat voor je het niet meer nodig hebt. Er is nooit te veel of te weinig.
BYRON KATIE
De
moed het gebied van mislukking te betreden
MARIANA CAPLAN
|
|
43
“De waarnemer”
|
|
De wetenschap kijkt naar voorwerpen en gebeurtenissen in de buitenwereld. Ze bestudeert fenomenen, formuleert hypotheses en neemt ze aan voor waarheid tot ze door voldoende tegenbewijzen weerlegd worden. Ze richt haar blik zelden op de waarnemer zelf, op de man of de vrouw die kijkt. Einstein, die een speels mens was, ontdekte dat de waarnemer de enige variabele was waarmee geen rekening gehouden werd. Toen hij ging kijken naar degene die keek, openbaarde zich een totaal nieuwe wereld. “Er zijn slechts twee manieren om je leven te leven; doen alsof niets een wonder is, en doen alsof alles een wonder is. Ik geloof in de laatste manier.” Vanaf dat moment, vanaf dat inzicht, kan alles wat we wetenschap noemen, een wonder, een mysterie worden.
En zo ontdekte het Westen iets wat men in het Oosten al een poos wist: ‘Wat je ziet is afhankelijk van hoe je het bekijkt.’ Met andere woorden, er bestaat geen realiteit die losstaat van het bewustzijn van de waarnemer. Alles wat we zien, is een creatie van ons eigen bewustzijn. Het is onze perceptie. Voor de ene is er vandaag niets te doen, niets te beleven. Voor de ander is er een overvloed aan ervaringen, hoewel de uiterlijke verschijningsvormen in de realiteit voor iedereen dezelfde zijn. Dit toont aan dat er zonder bewustzijn geen ervaring, laat staan wonderlijke beleving, kan zijn. Als we dus de werking van de wereld willen begrijpen, kunnen we doorgaan met de bestudering van voorwerpen en hoe die zich gedragen. Als we de aard van het bewustzijn willen begrijpen, moeten we onze aandacht op de waarnemer richten. De ruimte in je ‘binnenwereld’ is even uitgestrekt als de ruimte in de buitenwereld. Sterker nog, de kans is groot dat je het geheim van het een vindt in het ander.
Oefening:
- Oefen je per dag een aantal keren in het puur, zo objectief mogelijk waarnemen van de dingen. Probeer eens te beschrijven wat je kan vaststellen zodat niemand rondom je zou twijfelen aan wat je gezien hebt. - Bemerk je bij jezelf hoe snel er een interpretatie of een gevoel aan te pas komt? - Van wie is die emotie dan? Van de buitenwereld die je net beschreef? Of van je binnenwereld die een persoonlijke betekenis gaf, waarschijnlijk op basis van oordelen die je ooit gevormd hebt ergens in het verleden? - Wat levert je het beste resultaat op? Welke blik biedt het meeste kans op een open communicatie?
Het
probleem is niet wat we niet weten, MARK TWAIN (1835-1910)
Er zijn mensen die heel weinig weten. Dat is geen probleem: zij weten dat zij weinig weten. Er zijn mensen die heel veel weten. Dat is ook geen probleem: zij weten dat zij niets weten. Het
probleem zijn de mensen die iets weten,
UMBERTO ECO
“De mens die zich omringt met feiten, niet toestaat dat hij verrast wordt, geen flits van intuïtie kent, geen veronderstellingen maakt, geen risico neemt, leeft in een afgesloten cel."
Albert Einstein
"Het opstellen van een nieuwe theorie is niet hetzelfde als het slopen van een oude schuur om op die plaats een wolkenkrabber te bouwen. Het lijkt veel meer op het beklimmen van een berg, waarbij we nieuwe en weidse gezichten aanschouwen en waarbij we onverwachte verbindingen ontdekken tussen ons uitgangspunt en zijn rijke omgeving."
Albert Einstein
|
|
44
“Pijn (crisis) is een geschenk”
|
|
Datgene wat ons overkomt, delen we meestal snel in bij de categorie leuk of niet-leuk, prettig of vervelend, aangenaam of pijnlijk. We hebben liever gelukkige momenten dan de trieste ervaringen. Maar is dit wel een realistisch idee over het leven? Hoort bij de volheid van het bestaan sowieso niet de op- en neergaande beweging van mislukken en lukken. Het leven zou trouwens snel saai worden en alles zou met dezelfde emotie beleefd worden. Zo is het leven gelukkig niet, want een leven zonder pijn is een leven van niet-leven.
We hoeven de pijn niet op te zoeken, maar als die zich onvermijdelijk aandient, hebben we de mogelijkheid in ons leven iets nieuws toe te laten. Iemand die het lijden van het leven voelt, ervaart dat zijn comfortzone plots minder comfortabel lijkt. Hij stelt automatismen in vraag en begint tegelijkertijd wakker te worden voor diepere realiteiten, echte realiteiten. Want lijden doorbreekt de zelfvoldaanheid van onze gangbare ideeën over de realiteit en dwingt ons op een andere manier tot leven te komen – door zorgvuldig te kijken, intens te voelen, in contact te komen met onszelf en onze werelden, op een wijze die we tot dan toe altijd hebben gemeden. Het is wel eens gezegd en ik ben ervan overtuigd, dat lijden de eerste genade is. Op een bijzondere manier is lijden bijna een reden tot vreugde, want het markeert de geboorte van creatief inzicht.
Oefening:
- Hoe reageer jij op pijn en ervaringen die niet prettig zijn? - Vecht je ertegen? - Zoek je naar oorzaken en schuldigen? - Of ben je bereid er een leerkans in te zien, een uitdaging? Stel je het eerstvolgend moment dat je als pijnlijk ervaart eens de volgende vraag: Wat heb ik hier te leren? Wat kan ik uit deze situatie leren? Hoe kan ik hier een groter mens van worden?
Als
je de werkelijkheid tot leermeester neemt, DEEPAK CHOPRA
Een probleem is een kans in werkkleren. ANONIEM
Pijn
is een toespraak die je lichaam houdt DE DALAÏ LAMA
Pijn moedigt aan tot moed. Je kunt niet moedig zijn als je alleen maar leuke dingen zijn overkomen. MARY TYLER MOORE
|
|
45
“Een moeilijkheid of een mogelijkheid”
|
|
Als je voor anderen problemen zou oplossen, zouden ze blijven stilstaan en nooit groeien. … Wanneer je daartegenover anderen helpt door het niet van hen over te nemen, maar door met hen mee te denken, dan doe je dat door bij hen van binnen geleidelijk de inspiratie te wekken om zelf hun problemen aan te pakken. Als je iemand te eten geeft, voed je hem alleen voor die dag, maar als je hem leert voedsel te verbouwen, heeft hij zijn leven lang te eten.
Als we nu even niet naar de ander kijken, maar naar onszelf, dan kan het leven uitdagende verrassingen voor ‘onze’ voeten werpen. Ook hier is het een keuze en een kunst om in plaats van te jammeren en te klagen, deze situaties te zien als unieke leerkansen om iets bij te leren, te groeien en onze talenten weer te versterken. We maken onszelf wijs dat we iets niet kunnen, dat we daar niet tegen opgewassen zijn en formuleren te vaak alibi’s die ons remmen in onze ontwikkeling.
Maar het kan ook anders, gewoonweg door je overtuiging in vraag te stellen en te herformuleren. Als een probleem de ondertitel krijgt: ‘Dat kan ik niet!’ Daar kan ik niet tegen! Dat mag niet!’, dan kan je zelf onderzoeken of dit wel waar is, dan kan je opnieuw voor jezelf bepalen wat je op dit nieuwe moment wilt geloven. Als er een groot probleem voor je wordt neergelegd, zou dit kunnen betekenen dat jij de grote innerlijke kracht hebt om een probleem op te lossen. Als we zouden geloven dat een moeilijkheid een nieuwe mogelijkheid in zich draagt, dan is er nooit echt iets om ontmoedigd van te raken, want moeilijkheden zijn mogelijkheden tot innerlijke groei. En hoe groter de moeilijkheid, des te groter de mogelijkheid tot groei.
Oefening:
- Welke woorden gebruik jij om een probleem te benoemen? Moeilijkheid of mogelijkheid? Voor jezelf en voor je omgeving?
- Welke onmiddellijke invloed heeft deze woordkeuze in hetgeen je onderneemt?
- In welke overtuiging (jouw woordgebruik) ligt het accent vooral op groeikans, ontwikkelingspotentieel, toekomst, leerproces?
Wat
ons mensen werkelijk uniek maakt
DALE CARNEGIE (1888-1955)
Ik wil volledig opgebruikt zijn als ik sterf want hoe harder ik werk, hoe meer ik leef. Ik geniet van het leven omwille van het leven. Het leven is voor mij geen kort stompje kaars, het is een schitterende toorts die ik tijdelijk mag vasthouden en ik wil hem zo helder mogelijk laten branden voor ik hem aan toekomstige generaties doorgeef.
GEORGE BERNARD SHAW (1856-1950)
Mislukkingen? Dat zijn geen mislukkingen. Ik ken nu duizenden manieren waarop je geen gloeilamp kan maken.
THOMAS EDISON
|
|
46
“Thought for this year”
|
|
Het oude kind vraagt: Wat is het goede leven?
De wijze zegt: Het is een wonderlijk gebeuren, subtiel en verborgen. Zit stil en roerloos, dan zie je het mysterie bewegen en kan je deelgenoot zijn.
Een vreugdevol en dankbaar jaar
Mia Jansen
Onverstoorbaar vriendelijk leraarschap
|
|
47
“Is geluk slechts een wens?”
“Is geluk maakbaar?”
|
|
Tijdens het aanhoren en versturen van allerlei gelukwensen de voorbije dagen heb ik me vaak de vraag gesteld: “Ben ik gelukkig?”
Eigenlijk is deze vraag een gesloten vraag die uitgaat van het idee dat gelukkig zijn het eindresultaat is van een proces, een definitief eindpunt na een zoektocht. Natuurlijk leidt zulk een overtuiging naar onvrede en frustratie, want zodra we denken dat we het geluk te pakken hebben, verdwijnt het ook weer. Het lijkt er op alsof we er ons leven lang naar uitkijken, er alles voor doen om het te ‘hebben’ en zodra we de ervaring van geluk beleven, is het zo kortstondig en vluchtig. De extase na een succes, de gelukzaligheid tijdens een heerlijke ontmoeting … het verdwijnt net zo snel als het gekomen is.
Door het lezen van enkele interessante boeken over ‘Geluk’ werd me duidelijker dat we als mens ‘Het Geluk’ niet kunnen ‘grijpen’ of ‘hebben’. Geen mens kan een constante, volmaakte gelukzaligheid bereiken, maar hij is wel in staat altijd gelukkiger te worden.
Het is dus niet zo relevant om ons af te vragen of we al dan niet gelukkig zijn, maar wel hoe we elk moment gelukkiger kunnen worden. In plaats van de hoop op te geven omdat we het volmaakte geluk nog niet hebben bereikt, geloof ik dat geluk een onuitputtelijke bron is, een oneindig en onbegrensd continuüm waar we elke dag naar toe groeien, waarvan we ons steeds bewuster kunnen zijn. Dat bewustzijn hebben we zelf in handen als we die overtuiging bij onszelf wakker houden. Deze vrijheid biedt ons een ontzettende ruimte om creatief ons eigen geluk – ja, elk moment - te maken.
Oefening:
- Kan je elementen in je omgeving noemen, die je het idee geven dat je een gelukkig mens bent? - Kan je elementen noemen waarvan je denkt dat ze jou ongelukkiger maken? - Waarvan hangt jouw geluk af in je klas? - Heb jij geluk met je leerlingen of hebben je leerlingen geluk met jou? - Is het waar dat iets uit je buitenwereld je gelukkig/ongelukkig kan maken? - In een onderzoek van R. Emmons en M. McCullough stelde men vast dat het bewust benoemen van dingen waarvoor je dankbaar bent, onmiddellijk een grotere mate van emotioneel en fysiek welzijn creëerde.
Succes
wordt niet bepaald door de vraag
MARIANA CAPLAN
Niet
het geluk maakt je dankbaar
DAVIND STEINDL (1926 - )
Als je een gelukkig leven wil leiden, stel jezelf een doel en laat het geluk niet afhangen van andere mensen of dingen.
ALBERT EINSTEIN (1879 - 1955)
Plezier is de ervaring van het goede dat je overkomt. Geluk is de ervaring van het goede dat je doet.
ANONIEM
|
|
48
“Het geluk van een ratracer”
“Het geluk ligt in de toekomst …?”
|
|
Een kind maakt zich niet druk over de toekomst. De dagelijkse gebeurtenissen vervullen hem met verwondering en opwinding. Maar zodra hij naar school gaat, begint zijn carrière als ‘ratracer’. Iedereen vertelt hem dat hij goede cijfers moet halen voor later, om zijn toekomst veilig te stellen, om iemand te zijn. Maar ze vertellen hem vaak niet of te weinig dat hij tijdens zijn studietijd ook gelukkig kan zijn, dat leren leuk kan zijn en zou moeten zijn. De klemtoon ligt vooral op: “Geen lusten zonder lasten”.
Zo leren we jongeren en onszelf dat we succes bereiken door hard en veel te werken. Zo leren we dat tevreden of gelukkig zijn pas kan als je hard gewerkt hebt, als je je doelstelling bereikt hebt, als je weer de volgende berg beklommen hebt. Op deze manier leren we, meestal onbewust, dat leren en werken niet zo leuk is. Dat alleen het bereiken van het resultaat een toestand van vreugde kan creëren. Zo beklemtonen we dat succes in de toekomst het gewenste geluksgevoel zal opleveren en dat we nu dienen te lijden voor de voldoening van morgen. Een ratracer leeft met de hardnekkige overtuiging dat het geluk wel komt als hij eenmaal een bepaald doel heeft bereikt. Hij leeft nu met het idee van verlies, tekort en hard labeur om morgen succes te bereiken.
Maar is dat wel de beste houding om gelukkig te zijn? Dan bestaat het leven uit (hopelijk) regelmatige piekmomenten van succes, die dan snel gevolgd worden door de volgende periode van sleur. Misschien herinner je jezelf nog momenten waar je enorm uitkeek naar een doel dat je voor ogen had, b.v. je diploma, een huis kopen, een competitie winnen. Je leefde ernaar toe, je dacht dat je echt gelukkig zou zijn als je eindelijk dat doel bereikt had. En het moment dat het zover was, was je wel dolgelukkig, maar het was zo vluchtig. De sleur keerde terug en het gevoel van vervulling verdween in een mum van tijd. Het langdurige geluksidee was hooguit een moment van opluchting, een kort moment van genot.
In onze cultuur zien we veel ratracers. We leren ons te richten op het volgende doel in plaats van op de ervaring in het moment en jagen ons hele leven de immer ongrijpbare toekomst na. We worden niet beloond voor het genieten van de reis als zodanig, maar voor het tot een succesvol einde brengen van de reis. De maatschappij beloont resultaten en geen processen, de aankomst telt en niet de reis.
Oefening:
- Denk je ook wel eens zoals een ratracer? Voor jezelf, voor je eigen kinderen, voor je leerlingen? - Ligt je geluk, je tevredenheid ook vaak in de toekomst? - Kijk je al uit naar de volgende vakantie? - Kijk je al uit naar het diploma van je kinderen? - Kijk je al uit naar het moment dat je huis is afbetaald?
- Als je van een afstand naar je leven kijkt, kan je dan bedenken dat je in het nu gelukkig kan zijn? Zo creëer je een zijnstoestand die niet afhangt van bereikte doelen! Het is je overtuiging voor elk moment.
- Toon je aan de jongeren dat leren spannend en interessant is, dat meer weten en kennis ontzettend boeiend is?
Een succesvol mens is iemand die ’s morgens opstaat en ’s avonds gaat slapen en die daartussen doet wat hij graag doet.
BOB DYLAN
Succes is op weg zijn naar je droom en genieten van de tocht.
ANONIEM
|
|
49
“Het geluk van een hedonist”
“Het geluk/genot … nu en onmiddellijk”
|
|
Een hedonist zoekt het genot en vermijdt pijn. Hij wil dat elke vorm van onbehagen, of welke behoefte dan ook, bevredigd wordt. Aan de gevolgen op langere termijn denkt hij niet. Geluk is voor hem een aaneenschakeling van aangename ervaringen. Zo leeft hij van verlangen naar verlangen en als het meezit, kan hij zo wel een poosje doorgaan. Maar er is één vergissing die de hedonist maakt, namelijk dat inspanning gelijkgesteld wordt aan pijn en genot aan geluk.
Het volgende experiment illustreert hoe gelukkig hedonisten zijn op lange termijn. In een psychologisch experiment werden studenten betaald om niets te doen. Dat leek in eerste instantie een heerlijk buitenkansje. Aan hun fysieke behoeften werd voldaan en het werd hen verboden om te werken. Het duurde slechts vier à acht uur voor de studenten ongelukkig werden. Ook al verdienden ze veel meer geld dan ze met een ander baantje hadden verdiend, ze hadden behoefte aan stimuli en uitdaging. Ze hadden behoefte aan waardevolle taken om zichzelf waardevol te voelen. Een manager vertelt over zijn training met een groep Zuid-Afrikaanse managers die actief waren geweest in de antiapartheidsbeweging. Toen de apartheid werd afgeschaft, heerste er een euforische sfeer. Maar zodra die euforie wegebde, kregen velen last van verveling en leegte, tot zelfs depressieve klachten. Natuurlijk wilden ze niet terug naar de oude situatie, maar ze misten een levensdoel.
In de comfortzone is het gezellig, warm en knus. Maar hier valt niets te leren. Het wordt er zelfs saai. En het moedigt niet aan om de grenzen van het kennen en kunnen te verleggen. Jongeren (en volwassenen) die te lang in de comfortzone zitten en te weinig uitdaging ervaren, worden ontevreden en brutaal als ze niet op hun wenken worden bediend. Uiteindelijk geloven ze niet meer in hun eigen kunnen en worden ze bang om risico’s te nemen, met extreme gevolgen als drugs- en alcoholgebruik en zelfmoord.
De psycholoog Csikszentmihalyi beweert dat ‘de beste momenten zich meestal voordoen wanneer iemand de grenzen van zijn lichamelijke en geestelijk functioneren opzoekt in een vrijwillige poging iets moeilijks en waardevols voor elkaar te krijgen’.
Een moeiteloos, hedonistisch bestaan, is geen goed recept voor geluk.
Oefening:
- Herken je hedonistische momenten in je leven? Wat leverde je die periode op? Winst of verlies? - Hoe ga je om met pijn en inspanning? Is het een kans om te leren of wentel je je in je comfortzone? - Geloof je dat jonge mensen meer kunnen dan ze tonen? Kan je als volwassene vol vertrouwen naar jongeren kijken als ze het moeilijk hebben of wil je hen hiervoor hoeden?
Of we nu in een dal of op de top zitten, we zijn gemaakt om te klimmen en niet om ons gemak ervan te nemen.
John Gardner
De tragiek van het leven ligt niet in het niet bereiken van je doel. De tragiek van het leven ligt in het ontbreken van een doel.
BENJAMIN MAYS
|
|
50
“Het geluk van een nihilist”
“Het geluk …? Het heeft geen zin”
|
|
Terwijl de ratracer denkt dat zijn geluk in de toekomst ligt, vindt de hedonist het geluk in het heden en de onmiddellijke bevrediging. Een nihilist daarentegen is iemand die alle hoop op geluk heeft opgegeven en die zich neerlegt bij de overtuiging dat het leven geen zin heeft.
De nihilist vindt dat hij vastgeketend zit aan het verleden, dat hij er helemaal door bepaald wordt. Hij wentelt zich in de mythe dat hij gemaakt is voor het ongeluk, dat hij niet over het vermogen beschikt om gelukkig te worden.
Deze manier van vastzitten aan het falen in het verleden heeft Martin Seligman ‘aangeleerde hulpeloosheid’ genoemd. Om dit verschijnsel te onderzoeken vormde hij drie experimentele groepen met honden. De honden in de eerste groep kregen elektrische schokken, die ze konden stoppen door op een paneel te drukken. De honden in de tweede groep kregen schokken die aanhielden ongeacht wat ze deden. De derde groep, de controlegroep, kreeg geen schokken. Daarna werden alle honden in hokken gezet waar ze eveneens elektrische schokken kregen, maar waar ze gemakkelijk aan konden ontsnappen door over een laag hek te springen. De honden uit de eerste groep en de derde groep sprongen snel over het hek en ontsnapten. De honden uit de derde groep, die eerder de elektrische schokken niet hadden kunnen stoppen, maakten geen aanstalten om te ontsnappen. Ze bleven gewoon in hun hok liggen janken terwijl ze de schokken kregen. De honden hadden geleerd hulpeloos te zijn. Dit experiment deed hij ook met mensen en het resultaat was identiek. De derde groep had zich bij de situatie neergelegd. Ze gaven het op. Het had toch geen zin.
Het onderzoek van Seligman toont aan dat hulpeloosheid snel is aangeleerd. Als we niet het gewenste resultaat behalen, concluderen we vaak dat we geen zeggenschap hebben over ons leven of bepaalde delen ervan. Door een misinterpretatie van de werkelijkheid, een diepgewortelde negatieve opvatting dat wat je ook doet, je nooit gelukkig zult worden, creëren mensen hun eigen ongeluk. Het geloof is weg en deze kleinerende gedachten over zichzelf leiden tot wanhoop.
Oefening:
- Denk je ook wel eens zoals een nihilist? “Zie je wel, het heeft geen zin!” - Hebben besluiten (hardnekkige mythen) genomen op basis van ervaringen uit je verleden, nog steeds invloed op je handelen? - Leg je je ook soms neer bij de overtuiging dat iets/het geen zin heeft?
- Denk je zo ook wel eens over jongeren in je klas? - Wie zegt dat je oordeel waar is? Kennen we het potentieel van die jonge mensen? - Wat levert die oordelende, belemmerende gedachte jou en de leerling op? - Wat is het effect van drammende negatieve kritiek?
- Of leer je jonge mensen aan dat er altijd toekomst is? - Leer je hen aan dat zij wel zeggenschap hebben over hun leven, over hun toestand, ongeacht besluiten en gedachten uit het verleden? - Leer je hen dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor de richting van hun denken?
Een boom veroordeelt zichzelf niet omdat zijn takken minder lang zijn dan die van de boom ernaast.
ANONIEM
Wat er in het verleden ook gebeurd is, zelf
vervuld zijn van oorlog is nog erger. veroordeelt zichzelf om in een wereld van wrok en haat te leven. Dan ben je je eigen vijand geworden.
THE ARBINGER INSTITUTE
Het is verstandiger een kaars aan te steken dan te klagen over de duisternis.
LAO-TSE (604-507 v. Chr.)
|
|
51
“Het duurzame geluk”
“Geluk is hier en nu”
|
|
De ratracer koestert de illusie dat het geluk te vinden is op een bestemming in de toekomst en de betekenis van de reis ontgaat hem volkomen. De hedonist koestert de illusie dat alleen de reis telt, nu consumeren en de ene bonbon na de andere naar binnen stoppen. De nihilist is teleurgesteld in het leven en vindt zowel de bestemming als de reis zinloos. De ratracer wordt een slaaf van de toekomst, de hedonist wordt slaaf van het moment en de nihilist is slaaf van zijn verleden.
Wat is dan duurzaam geluk? Wie verwacht dat hij aan een stuk door gelukkig kan zijn, bereidt zich voor op een ongelukkig leven. Het geluk begint bij het bewust aanvaarden dat we niet constant gelukkig moeten zijn. Het duurzame geluk ligt in het besef dat het nu zinvol is voor een doel in de toekomst. Dan geniet je van de inspanning op dit moment omdat je op reis bent naar een waardevolle bestemming. Wat telt is de ervaring van het op reis zijn, het onderweg zijn en niet zozeer het eindpunt. De weg ernaar toe is op zich al boeiend genoeg. Vreugdebeleving is een activiteit in het nu, omdat de ervaringen in het nu bijdragen tot een bevredigende toekomst. Een student die graag leert, haalt directe winst uit het genot van nieuwe ideeën en toekomstige winst uit de wetenschap dat die ideeën hem voorbereiden op zijn carrière. Mensen die hun werk met liefde en aandacht doen, genieten van elke ontmoeting, elke prestatie, elke vergadering. Het gaat er niet om wat je doet, maar hoe je het doet!
Om duurzaam gelukkig te zijn, moeten we kunnen genieten van de reis naar een voor ons waardevolle bestemming. Geluk gaat niet over het bereiken van de hoogste top en evenmin over doelloos de berghellingen op en af klauteren. Geluk is de ervaring dat je naar de top aan het klimmen bent.
Oefening: - Welk idee heeft bij jou de overhand: ‘Geen lusten zonder lasten’ of ‘Het geloof dat je bijdraagt aan een hoger doel’?
- Kan je gelukkig zijn en blij zijn om het leven, ook al doet het leven af en toe pijn?
- Veel jongeren leven met het idee dat leren saai is. Maar zeggen we wel voldoende dat leren leuk is. Zeg het deze week minstens één maal per dag.
Klagen is een weigering om op te groeien en te leren. Het
einde van het klagen is het opgeven van het wachten op een ander verleden
Plezier is het geluk van de dwazen. Geluk is het plezier van de wijzen.
ANONIEM
We gedragen ons alsof luxe en comfort het belangrijkste zijn in het leven, terwijl het enige wat we echt nodig hebben om gelukkig te zijn iets is om enthousiast over te zijn.
CHARLES KINGSLEY
Geluk
komt van aandacht voor kleine dingen,
XIANG XU
|
|
52
“Het geconditioneerde denken”
|
|
Herinner je je nog de bewustzijnscurve? Van de archaïsche fase, waarin een mens volledig afhankelijk is, schrijdt hij tot de mythische fase. Daar denkt hij dat hij ‘het’ weet, om dan te beseffen dat hij voorbij de rede of de kritische fase naar een hoger bewustzijn kan, naar een onafhankelijk en spiritueel denken, levend vanuit hogere en waardegedreven doelen. Kan je je op dit moment situeren op de curve?
Denk je ook wel eens: Hoe hardnekkig is ons geconditioneerd denken? Hoe snel raken we in deze beperkte geest verstrikt?
Bewust of onbewust hebben wij in de loop der jaren een bolwerk van overtuigingen en gewoonten aangeleerd en tot ons geconditioneerd patroon gemaakt. Van jongs af is ons verteld hoe wij in iedere situatie moeten handelen en hoe wij over van alles en nog wat moeten denken. Als wij een winkel binnenlopen, als wij naar een film kijken, als we het journaal beluisteren en de politici horen spreken over crisis, koopkracht en change, overal wordt van ons een mening geëist. Iedere keer als wij andere mensen ontmoeten, wordt van ons verwacht dat wij ons een oordeel over hen vormen.
En meestal beseffen we niet dat we onbewust reageren vanuit dat geconditioneerde denken dat in een slaaptoestand verkeert of op automatische piloot werkt. Iemand die slaapwandelend door het leven gaat, verdiept zich zelden in zijn beweegredenen of motieven. Hij dobbert op de golven van het lot dat hij niet meer in de hand heeft. Hij beseft niet eens dat hij slaapt. De vraag: ‘Is dat wel waar?’ stelt hij niet meer. Zijn onbewuste mythen stapelen zich op en het resultaat daarvan is, dat hij steeds dieper in slaap valt. Niet alleen kent hij het doel van het leven niet meer! Hij vraagt zich zelfs niet meer af waarom hij geboren is en wat hij op deze wereld doet. Hij meent dat hij denken kan, terwijl in werkelijkheid een ego-gedachte hem denkt.
Oefening:
- Van welke mythe heb je wel eens last? - Welke overtuiging roept onmiddellijk onaangename emoties op? - Wat gebeurt er als je even STOP zegt en als een antropoloog naar je ervaringen en je belevingen kijkt?
Meestal
is het zo: iemand drukt een knop in en je voelt je goed, en dat noemt men “menselijk”. “Menselijk” wil kennelijk zeggen dat je een gedachteloze, slapende automaat moet zijn.
ANTHONY DE MELLO (1931-1987)
Onder
de oppervlakte kijken van alle fenomenen
BAREFOOT DOCTOR
|
|
53
“Het kasteel en de ijsberg”
|
|
In welk kasteel woon jij? Hoe is jouw kasteel opgebouwd, met grote en kleine kamers, met dikke en dunne muren, koude en warme ruimtes, met een brede of een smalle gracht, een ophaalbrug die bijna nooit of altijd naar beneden gaat …
De kamers zijn een metafoor voor ons (on)bewuste denken, dat we gebruiken als we voor problemen staan. Als we hier zorgvuldig over nadenken, dan merk je dat je altijd de huidige stand van zaken benadert vanuit je denkkaders/-kamers. De ijsberg die boven het wateroppervlak uitsteekt, heeft een nog grotere onzichtbare ijsblok onder het wateroppervlak. Dus als je begint in te zien dat wat zichtbaar is, dat wat ons overstuur maakt, slechts een symptoom is van een dieperliggend denkpatroon, dan beginnen we ons kasteel te leren kennen. Als we het goed genoeg kennen, kunnen we een uitweg zoeken.
De waarheid is dat velen van ons het kasteel niet willen verlaten. Misschien beseffen we het niet, maar we zijn dol op onze problemen, ook al is het niet prettig. We willen gevangen blijven in onze eigen constructies, ronddraaien en kronkelen en het slachtoffer zijn, medelijden met onszelf hebben. En pas als het genoeg pijn doet, gaan we misschien inzien dat het leven op die manier niet zo goed werkt. Op dat moment zoeken we misschien een gracht, een vluchtroute, een halve oplossing. Dan nog blijven we onszelf voor de gek houden, want we zoeken oplossingen die het kasteel nog steeds intact laten en ons gevangen houden in onze niet-bevredigende mythes.
Het is een kunst, die veel denken en moed vergt, om oude patronen in vraag te durven stellen, ze te herkennen, ze bij te sturen om dan terug in vrijheid te kiezen voor een gelukkiger leven.
Oefening:
- Welke argumenten gebruik je wel eens als je er iets niet zint? - Zoek je alibi’s of schuldigen in de buitenwereld? - Zoek je alibi’s of schuldigen in de binnenwereld? - Wat levert je dat op? - Kan je ook zonder veroordelen kijken naar datgene wat je overstuur maakt?
Bedenk dan een moedige gedachte die een nieuwe intentie bevat, een inspirerend idee met als ondertitel: Zo wil ik voortaan denken!
Zelfmedelijden is als in je broek doen in de winter. Eerst voelt het lekker warm aan, maar daarna zit je ermee...
MARK TWAIN (1835-1910)
Vele mensen willen de wereld veranderen, maar slechts weinigen zijn bereid hun eigen denken te veranderen.
ANONIEM
|
|
54
“Heldere blik of verdwaasde blik”
|
|
Onze geest is tot schitterende dingen in staat, maar … hij kan tevens onze ergste vijand zijn.
Dit illustreert het volgende verhaal van de Boeddha.
Op een dag vertelde de Boeddha het verhaal van een jonge koopman die was getrouwd met een heel mooie vrouw en vader was van een klein jongetje. Ongelukkigerwijs werd zijn vrouw ziek en kwam te overlijden. De man schonk vervolgens al zijn genegenheid aan het kind, dat zijn enige bron van vreugde was geworden. Toen hij op een dag voor zaken op reis ging, werd zijn dorp door plunderaars belegerd, die het in brand staken en dood en verderf zaaiden en zijn zoontje van vijf ontvoerden. Toen hij in het dorp terugkeerde, overviel hem een immense droefheid bij het aanschouwen van de ramp die zich in zijn afwezigheid had voltrokken. In de as vond hij de kalkresten van een kindje dat hij in zijn wanhoop hield voor het stoffelijk overschot van zijn zoon. Hij trok zich de haren uit het hoofd, voelde zich schuldig en was ontroostbaar. Vervolgens trof hij voorbereidingen voor een crematie en stopte de asresten in een klein zakje van kostbare zijde. Of hij nu werkte, sliep of at, voortdurend droeg hij het zakje met de asresten met zich mee. Vaak trok hij zich terug om urenlang te huilen.
Op een dag slaagde zijn zoon erin te ontsnappen en de weg naar het dorp terug te vinden. Rond middernacht bereikte hij het nieuwe huis van zijn vader en klopte op de deur. Zijn vader lag op bed te snikken met de zak met asresten aan zijn zijde. ‘Wie is daar?’ vroeg hij. Het kind antwoordde: ‘Ik ben het papa, je zoon. Doe de deur maar open.’ In zijn angst en verwarring dacht de vader dat iemand een gemene streek met hem uithaalde. ‘Scheer je weg,’ schreeuwde hij, ‘laat me met rust!’ Vervolgens begon hij weer te huilen. De jongen klopte nog verschillende maken aan, maar de vader volhardde in zijn weigering hem binnen te laten. Uiteindelijk maakte de jongen rechtsomkeert en liep langzaam weg. Vader en zoon hebben elkaar nooit weergezien.
Oefening:
- Klamp je je ook soms vast aan iets dat je voor waar aanneemt? - Door je overtuiging zou je de deur misschien niet opendoen als de waarheid in eigen persoon verschijnt! - Een oordeel wordt geveld over iets uit het verleden. Ben je bereid om telkens opnieuw in het ‘nu’ de dialoog aan te gaan? - Ben je bereid om met een heldere frisse blik in het nu naar de situatie of de persoon te kijken en te luisteren?
De waarheid zal je bevrijden.
JERRY JOINER
Niets is praktischer dan spiritualiteit. Spiritualiteit is wakker worden uit je slaap. De kans dat je wakker wordt, is rechtstreeks
evenredig
ANTHONY DE MELLO (1931-1987)
|
|
55
“Emoties en hun effecten”
|
|
Er bestaat een heel kleurenpalet aan emoties. Maar eigenlijk zijn ze grosso modo te herleiden tot twee fundamentele gevoelens, namelijk angst en liefde. Of anders geformuleerd: een gevoel dat vanuit een ‘ja-houding’ komt en een gevoel dat vanuit een ‘nee-houding’ komt. Bij angstgevoelens krimpt ons ego samen om zichzelf te beschermen; ons bewustzijn vernauwt zich tot de zorgen of problemen waarmee we op dat ogenblik in onze gedachten bezig zijn. We zien geen nieuwe mogelijkheden meer. Hoofd en hart zijn dichtgeklapt en voelen aan als stalen klemmen. We zijn de gevangene van onze eigen angst. Bij liefde echter staan hoofd en hart open voor de talloze mogelijkheden van het leven. Het kan niet op! We kunnen de rijkdom van het leven letterlijk beter zien, horen, ruiken en voelen. We tonen bewondering voor wat zich aandient op dat moment en het lijkt alsof alles vanzelf gaat.
Omdat angst, bewust of onbewust, veel van onze problemen en ons ongelukkig zijn veroorzaakt, is het belangrijk om het heel snel te detecteren, het vast te stellen en er dan als een antropoloog naar te kijken en ermee om te gaan.
Maar hoe doe je dat? Je dient je angst zeker niet te bestrijden of te onderdrukken, want het zal alleen maar in een hogere frequentie terugkeren. De beste remedie om met je angst om te gaan, is ernaar te kijken en je niet te vereenzelvigen met die angst. Vooreerst dien je te beseffen dat jij niet je angst bent, dat je veel meer bent dan die angst. Dan kan je inzien, dat dit maar een fractie is van je hele zijn en dat die angst je helemaal niet hoeft te beheersen of te bezitten. Op dat moment realiseer je je dat er iets in jou aanwezig is dat angst heet, maar dat jij dat niet bent. Als je dit bewust kan beleven en tot een ervaring maken, dan word je minder belast door de angst. Je voelt niet langer de behoefte om ertegen te vechten of ze te ontvluchten. De angst mag daar zijn. Thich Nhat Hanh zegt letterlijk: ‘Omarm je woede, je pijn en je angst.’ Je gespannenheid en je zogeheten blokkades zullen onmiddellijk verminderen, want ze verliezen hun macht. Als je zo met je angst kan omgaan, verlies je geen energie aan het strijden of onderdrukken, maar kan je direct aan het onderliggende probleem iets gaan doen
Gedachteoefening
- Wat ervaar jij fysiek als je angstig bent? Waar in je lichaam situeert zich die angst? - Wat zou het betekenen als je zegt: Ik ben bang? Dan verklaar je jezelf tot een wezen dat volkomen bang is. Welke fysieke ervaring creëert zich dan in jou? Welk perspectief biedt deze overtuiging? - Wat zou het betekenen als je zegt: Er is ergens angst in mij? Dan stel je vast dat er wel angst is in jou, maar daarnaast is er ook nog heel veel meer. Welke fysieke gevolgen heeft dit op jou? Welk perspectief biedt deze overtuiging?
- De keuze is aan jou: je laten beheersen door een totale angst of dat stukje angst benoemen en er dan mee aan de slag gaan.
Negatieve gedachten onderhouden
ROGER CLERC Hoe kunnen mensen leren zonder angst te leven?
FRANCIS LUCILLE (1944 - )
Je krijgt kracht, moed en vertrouwen
ELEANOR ROOSEVELT
|
|
56
“Angst in tijden van stijgend probleemgedrag bij jongeren”
|
|
'De kloof van winners en losers bij
onze jeugd groeit'
Ouders trekken vaak hun handen af van
kinderen met zware psychische problemen. Dat is een vorm van kindermoord
Dit was de inleiding en het slot van het artikel dat 28 februari verscheen in de Morgen. Je kunt het integraal nalezen op www.academievoorlevenskunst.be, rubriek: Uit de Pers
Naast dit artikel heeft iedereen die niet op Mars woont toch wel indrukken opgedaan van hetgeen er in de media verscheen. Ik ben de mening toegedaan dat er veel op het spel staat vandaag, dat iedereen die zich volwassen noemt, meer dan ooit doordrongen dient te zijn van ‘Onverstoorbaar Vriendelijk Leiderschap’. Het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid, zoals Adriaenssen het noemt.
Er bestaat geen grotere belemmering voor liefde en wereldvrede, schoolvrede en maatschappijvrede dan ANGST. Angst is de slechtste raadgever en leidt vaak tot overmatige agressie en woede, onredelijke regelgeving en geweld in woorden en daden. We zijn geneigd een onredelijke haat te ontwikkelen voor datgene waarvoor we bang zijn en zo komen we tot haat en angst. Dit schaadt ons niet alleen psychisch en verergert niet alleen de spanning in onze omgeving, maar deze concentratie op het negatieve zorgt er eveneens voor dat we geen bijdragen leveren aan een oplossing.
Het is een uitdaging voor ons allen om geweldloos te blijven communiceren vanuit een Onverstoorbaar = niemand kan jou kwetsen als je de macht niet uit handen geeft Vriendelijk = altijd vanuit de liefde voor de mens, ongeacht zijn gedrag Leiderschap = consequent handelen en liefdevol bijsturen omdat je wilt bijdragen aan het groeien naar wijze volwassenen.
Gedachteoefening
- Hoe geweldloos (verbindend) communiceer je? - Hoe vriendelijk je doel bereiken, ondanks de omstandigheden - Een onverstoorbaar voorbeeld blijven in je positief leiderschap ook al bereik je niet het gewenste effect bij de jongere? Hoe verlies je je missie nooit uit het oog?
Liefde
is niet het bewonderen van het volmaakte,
Ervaring is niet wat je overkomt, het is wat je doet met wat je overkomt.
Aldous Huxley
|
|
57
“Als we deze avond blind zouden zijn …”
|
|
Deze morgen las ik het volgende citaat van Pema Chödrön: Als we wisten dat we vanavond blind zouden worden, dan keken we beslist vol nostalgie om ons heen, een beklijvende laatste blik op elke grashalm, iedere wolkenformatie, elk pluisje, iedere regenboog, elke regendruppel – letterlijk op alles.
Als we niet af en toe een indringende gebeurtenis beleven of een confronterende vraag voor onze neus geworpen krijgen, hollen we aan zoveel moois voorbij. We weten zoveel, we denken zo snel en laten de flitsende beeldenstorm in onze geest ongehinderd zijn gang gaan.
Zo ontmoette ik vorige week een collega waarmee ik reeds 15 jaar samenwerk, maar nu pas tot een ‘intenser’ gesprek kwam. Ze vertelde me tijdens onze conversatie dat ze haar borstkanker dankbaar was. Ze durfde zelfs stellen dat ze deze ervaring nodig had gehad om bewuster en aandachtiger te leven. Dat gebeuren had haar wakker gemaakt voor de schoonheid van het leven. Nu stond ze iedere ochtend op met het idee dat ze een geluksvogel was. Ze was veel opgewekter en blijer om alles wat ze cadeau kreeg.
Het is op z’n minst merkwaardig dat we blijkbaar dit soort ingrijpende feiten nodig hebben om wakker te worden uit onze onbewuste slaap, uit onze banale en futiele zorgen. Wat wil dit dan zeggen over ons als mens? Dat we pas leren als we het zelf ervaren, en vooral als het echt pijn doet! Misschien is dat wel de meest gangbare weg, maar dan is dat wel een dure weg met veel lijden en pijn. Als we zouden oefenen in bewust en aandachtig leven, elk moment van de dag, dan konden we bewuster genieten van het nu en hadden we geen drama’s nodig om ons deze les te leren.
"Maar wat ís aandacht?" vroeg de Amerikaanse filosofieprofessor, op studiebezoek bij een hedendaags Japans zenmeester. "Eerst even thee drinken," zei die tot zijn ongeduldige bezoeker en begon alvast diens kopje in te schenken. Hij bleef maar schenken, ook toen het kopje al overstroomde. De bezoeker keek onthutst toe want uit verhalen was hem bekend dat die zen-mensen erg gedisciplineerde, nette lui waren die nog geen druppel water lichtvaardig zouden verspillen: "Ziet u," zei de meester met allicht een fijn monkellachje, "met uw hoofd is het als met dit kopje. Het zit al helemaal vol. Met woorden, definities; met weten hoe de dingen horen en hoe ze zeker niet horen, met wat je wil en beslist niet wil. Met voorkeuren en afkeren, herinneringen, gestolde ervaringen. Als je wil weten wat aandacht is, moet je eerst je hoofd leegmaken. Pas dan zul je voor de eerste keer zien en weten."
Gedachteoefening
- Hoe vol zit jouw hoofd? Hoe snel ben je in het ‘weten’? - Betrap je jezelf er ook op dat je te snel reageert, dat je met één oogopslag het al gezien hebt en al begint te oordelen. - Je kan oefenen door in een ontmoeting met iets of een persoon jezelf te verplichten van minstens 2 of 3 vragen te stellen. Zo toon je in eerste instantie interesse voor het/de ander. Zo schenk je eerst ten volle aandacht in plaats van een oordeel te vellen.
Liefde
is niet blind. ANDRE FROSSARD
Zitten,
glimlachen, naar de dingen kijken en ze werkelijk zien, THICH NHAT HANH (1926- )
De
echte wijsheid in het leven PEARL BUCK (1892-1973)
Een
goed tuinman THICH NATH HANH (1926- )
|
|
58
“Vrijheid is een keuze”
|
|
Als je wil bewegen of spreken, onderzoek en stabiliseer dan eerst je geest, om daarna passend te handelen. SHANTIDEVA
Er zijn constant feiten in de buitenwereld die ons uitdagen en vragen om een gepaste reactie. Maar wat is ‘gepast’ handelen? Wie of wat bepaalt dat? Elke externe stimulus - een gebeurtenis, een ontmoeting, een gedrag van een ander – daagt ons uit om erop te reageren. Maar de manier waarop we zullen reageren, hangt volkomen af van wat we kunnen bedenken in onze ‘interne ruimte’. Alle gedachten komen uit de perceptie die we maken van de toestand die zich nu voordoet. In deze geestelijke ruimte kiezen we zelf, helemaal autonoom, of het een probleem, een uitdaging of een leermoment zal zijn. Een reactief leven is kiezen voor een leven dat bepaald wordt door de toevalligheden. Het is een leven dat bepaald wordt van buitenaf, het is een strategie van deresponsabilisering, alsof men geen keuzevrijheid heeft. Men verklaart zichzelf dan tot een machine. Men denkt dat men de omstandigheden dient te ondergaan en men heeft het idee dat men geleefd wordt. Een pro-actief leven is een leven op basis van waarden, principes en persoonlijke keuzes. Het is een leven gemotiveerd door universele principes en niet door de emoties van het moment. Het is een leven van binnenuit, een leven van verantwoordelijkheid. Men geeft zelf op een creatieve manier vorm aan zijn leven.
Gedachteoefening
- Laat je je nog regelmatig leiden door je opvoeding, je gewoontes, je verleden? Neem je sowieso datgene wat je ooit besloten hebt voor waarheid aan? - Zoek je alibi’s in het karakter, de aanleg, het sterrenbeeld, … om te verklaren waarom jij of de ander zus of zo reageert?
- Ben je bereid om verder te kijken dan het verleden? - Zie je de mogelijkheid om je eigen denken te observeren en te veranderen? - Zie je de mogelijkheid dat je ook kan kiezen op basis van waarden en een creatieve visie?
Vrijheid is de dingen die onaangenaam zijn BHAGAVAD GITA
Vrijheid is wat wij doen met wat ons wordt aangedaan. J.P. SARTRE
Vrijheid zonder de richtende kracht van een
visie GERARD BODIFÉE
|
|
59
“Alles verandert”
|
|
Om in de snel veranderende, verwarrende maar boeiende wereld van het begin van de 21ste eeuw verstandig en elegant te overleven en voor geluk te kunnen kiezen, is een meer doordachte en meer bewuste levenshouding noodzakelijk, zowel voor het persoonlijke leven als relationeel en professioneel. We grijpen vaak, bijna automatisch, naar aangeleerde patronen die ons de illusie geven van veiligheid. Wanneer in bepaalde situaties systeempjes, geconditioneerde patronen, niet meer de gewenste effecten hebben, worden we bang of zoeken we snel oorzaken en schuldigen in de buitenwereld. Maar wat is de meerwaarde hiervan. Wie wordt daar beter van? In een tijd van snelle verandering behoort de toekomst aan wie geleerd heeft dat veranderen en leren plezierig is. Het is alsof we een muziekinstrument zijn dat miljoenen klanken kan voortbrengen, maar waarvan we slechts één octaaf hebben leren bespelen. We hebben inderdaad te veel aandacht besteed aan de wereld buiten ons en te weinig aan de wereld binnen ons. We hebben de klemtoon vooral gelegd op meer hebben, meer reizen, meer activiteiten, meer bonbons die ons een vluchtig, tijdelijk goed gevoel schenken. We hebben te weinig aandacht geschonken aan het zijn, aan onze waarden en onze levensdoelen. Het is tijd om wakker te worden en het hoofd weer op de juiste plaats te zetten in plaats van het te verliezen. Wie denkt voldoende geleerd te hebben, is alleen maar uitgerust voor een wereld die nu al niet meer bestaat.
Gedachteoefening
- Hoe ga jij om met verandering? - Zie je in verandering eerder verslechtering en aftakeling of een nieuwe kans om te evolueren? - Probeer je te behouden en te beheersen wat er is of ga je creatief om met de nieuwe toestand? - Reageer je vanuit een hoger of een lager bewustzijn?
Gewoonten maken oud. Jong blijf je door de bereidheid tot verandering. A. HÖRBIGER
Niets duurt voort, behalve verandering. HERACLITUS
Het volk zegt: ‘Verandering doet leven.” Juister zou zijn: ‘Verandering is leven. Leven is verandering.’ JAN GRESHOFF
|
|
60
“Zoals een boom …”
|
|
Een olijfboom kan honderden jaren oud worden en is met heel weinig tevreden. Ook op een schijnbaar totaal onvruchtbare standplaats kan de boom gedijen en vruchten voortbrengen.
De symboliek verbonden aan de olijfboom is zo mooi dat hij echt de naam geluksboom waardig is. Volgens de Griekse mythologie schonk Pallas Athena de eerste olijfboom aan Athene, waardoor hij de boom van de wijsheid genoemd werd.
In de joodse cultuur is hij de boom van vrede en geluk en wordt dan ook vaak vermeld in de bijbel. In onze cultuur wordt hij geassocieerd met welvaart en gezondheid, hoop en nieuw leven.
Bomen zijn voor de mens altijd een bron van bewondering en inspiratie geweest. Zo was het ook voor Lao Tse, een Chinese filosoof uit de 6de eeuw voor Christus:
Lao vertelde het volgende verhaal:
Een timmerman was op reis met zijn knecht. Ze kwamen in een stadje waar een reusachtige boom op het plein stond. De boom was enorm hoog en zijn takken wezen in alle richtingen. Hij was groot genoeg om honderd ossen schaduw te geven. Zijn schaduw vulde het hele plein. De knecht vroeg zich af hoeveel hout er uit deze boom kon worden gehaald, maar de timmerman wierp geen enkele blik op de boom en liep door. Toen zijn knecht hem vroeg waarom hij deze voortreffelijke boom voorbij was gelopen, zei de timmerman dat hij onmiddellijk had gezien dat de takken van deze boom waardeloos waren. ‘Zijn takken zijn zo hard’, zei hij, ‘dat mijn bijl zou splijten als ik zou proberen om ze af te hakken. Het hout is zo zwaar, dat een boot van dit hout zou zinken. De takken zijn zo verweerd en gekronkeld, dat het onmogelijk is om er planken van te maken. Kortom, het is een waardeloze boom. En dat is juist het geheim van zijn lange leven.’
‘Iedereen kent het nut van het nuttige, maar niemand kent het nut van het nutteloze!’
Zo is het ook met de olijfboom: hij doet gewoon wat hem te doen staat: boom zijn! Hij groeit jaar in jaar uit, eeuwenlang onverstoorbaar, zonder heroïek, onafhankelijk van de omstandigheden.
Iedere lente komen de witte bloesems en iedere herfst kunnen de vruchten geoogst worden. Zijn knoestige stam en takken zijn waardeloos maar met de olie van de olijven zalfde men helden en koningen. De olie diende als basis voor geneesmiddelen en wordt ritueel gebruikt in verschillende godsdiensten. Maar de grootste hoeveelheden olie werden gebruikt in de vele olielampen als verlichting voor de mens!
Gedachteoefening
- Kan een boom voor jou inspirerend zijn? - Welke kwaliteiten wens je over te nemen in jouw leven? - Het is een persoonlijke keuze iedere ochtend te beginnen met een bewust idee dat ons groter of kleiner maakt. Waarvoor kies jij? Wat is voor jou de beste voedingsbodem?
De pruim die aan de boom hangt te rijpen, ANONIEM
Een boom veroordeelt zichzelf niet ANONIEM
De boom die zijn bladeren "verliest" JACQUELINE KELEN
|
|
61
“Vertrouw meer en eis minder”
|
|
“Jij moet dit!” “Als je dit doet, dan …” “Nu moet je dringend beter gaan studeren, want anders loopt het mis!” “Ik moet nog …”
Herken je deze doodgewone zinnetjes? Hoe vaak per dag formuleren we eisen en verwachtingen voor de toekomst. En wat is het effect hiervan op het zelfbeeld van de ander en onszelf?
Wanneer we hoge eisen stellen aan degenen die aan onze leiding zijn toevertrouwd, zoals onze kinderen of onze leerlingen, geloven we deze aanpak meer productiviteit zal opleveren. Maar is dat wel zo?
Waarom werkt het niet? Wanneer je buitensporige taken oplegt, omdat jij denkt dat het goed is voor je kind of je leerling dan bestaat de kans dat je verwachting als een eis overkomt, dat je verwachting als macht en overbelasting ervaren wordt. Het gevolg hiervan is, in vele gevallen, dat het kind de moed verliest en omdat het doel toch niet bereikt kan worden, vermindert de loyaliteit ten opzichte van de leraar of de ouder. De betrachting om aan te zetten tot meer productiviteit leidt juist naar het tegenovergestelde, namelijk vermindering van inzet en productiviteit. Of het nu gaat om staatsinstellingen, ouders, bedrijven, .. veeleisende en dominante autoriteiten, ze creëren opstandigheid en verzet dat zal leiden tot chaos. Mensen verliezen hun levenslust, hun leerlust, hun zelfvertrouwen, want het is toch niet goed genoeg. Hun zelfwaardegevoel hangt heel sterk af van de hoeveelheid erkenning van de buitenwereld. Omdat ze willen voldoen aan de eisen van de ‘hogere’ putten ze zichzelf uit, en zo ontwikkelen ze symptomen van depressie, stress, zorgelijkheid, agressie, hartklachten en zelfs suïcideneigingen.
Hoe meer regels je de ander (of jezelf) oplegt, hoe minder vertrouwen je hebt (toont) in de ander. ‘Moeten’ wordt dan het motto. ‘Moeten’ is een taal voor slaven en voor mensen die je afhankelijk wil maken en tot onderdanen wil reduceren. Dit worden op lange termijn volwassenen die sturing en leiding nodig blijven hebben, hun hele leven lang. Wij dienen jongeren op te voeden tot verantwoordelijkheidszin en dat verkrijgen we niet door hen te trainen in het onderwerpen aan regels en eisen.
Wat werkt wel? Wanneer je uitgaat van een fundamenteel vertrouwen in ‘het potentiële kunnen’ van de ander, - ook al toont hij dat nu nog niet - dan maak je het beste in hem wakker. Zo ontdekt een jong mens dat hij mag vertrouwen op zijn eigen wijsheid. Echte hulp bestaat er vaak uit om juist minder te eisen, maar wel je vertrouwen uit te spreken in tot wat de ander in staat is. Stimuleren doe je door je geloof en je vertrouwen uit te spreken in wat hij/zij allemaal als kwaliteiten in zich draagt. Dat bewustzijn dient alleen nog te ontwaken of geboren te worden.
Gedachteoefening
- Zit je de jongere of je eigen kind niet te vaak op zijn nek? - In plaats daarvan kan je bijdragen aan het ontwikkelen van vertrouwen in je minder ervaren pupil. - Ze kunnen veel meer dan ze denken, ze kunnen zelf wel hun verstand gebruiken. - Zeg vaker: “Je kunt dat!” in plaats van “Je moet.” - Dus eis minder en stimuleer meer! - Laat hen hun eigen voortreffelijkheid zoeken en benoemen. - Maak tijd om aan zelfreflectie te doen, hoe jong de kinderen ook zijn. Stel hen vaker de vraag: “Wat heb je hieruit geleerd?”
Voor jezelf! - Wat gebeurt er als je jezelf te veel op je nek zit? - Neem eens een pauze. Maak je hoofd, gevuld met een heel ‘eisenbestand’, eens leeg. - Ontwikkel in plaats daarvan het vertrouwen in jezelf.
Een middelmatige leraar spreekt. WILLIAM WARTHUR WARD
Moed groeit door te doen, LATIJNS SPREEKWOORD
In de school van het leven AL SIEBERT
Fouten maken is niet erg, CONFUCIUS (551- 479 v.Chr.)
|
|
62
“Partij kiezen”
|
|
Het gebeurt waarschijnlijk wel vaker dat je in een discussie belandt of dat je kijkt naar jezelf en in een innerlijke tweestrijd verkeert. Je wens is dan zo snel mogelijk een oplossing vinden en terug een vredig gevoel ervaren.
Je komt niet van dat conflict af door een van de twee tegengestelde standpunten in te nemen. Partij kiezen voor het ene of het andere helpt je niet veel verder, omdat dan snel twee ideeën of groepen ontstaan namelijk dader en slachtoffer, dader en schuldige.
Je komt er wel uit door beide standpunten te accepteren. Onvoorwaardelijke acceptatie is de basis om te evolueren naar een volgende vredevolle fase. Liefde kiest nooit de ene zijde boven de andere. Liefde ziet nooit de ene persoon als beter en waardevoller dan de andere. Ze bevestigt de menselijkheid van allebei. Als er sprake is van positieve én negatieve gevoelens, zal liefde niet het ene afwijzen en het andere in de armen sluiten. Liefde accepteert dat ze allebei aanwezig zijn. Ze sluit alles in zijn geheel in zijn armen, met alle ogenschijnlijke tegenstrijdigheden omdat liefde het bewustzijn inhoudt dat elk mens op elk moment van zijn leven de best mogelijke formule is van zichzelf. Dus waarom zou je de ene of de andere gelijk geven? Dat creëert oordelen en veroordelen en accentueert het duale denken, ons westers model dat graag alles wil begrijpen en in hokjes wil plaatsen.
Liefde overstijgt elke vorm van dualisme. Ze heeft meerdere kanten, velerlei facetten, is geduldig en tolerant. Ze weet dat het goed komt met ons. Ze vertrouwt erop dat we leren wat we moeten leren zodra we eraantoe zijn.
Gedachteoefening
- Waar leg jij de klemtoon op als er een conflict is bij/met/tussen leerlingen? Ben je op zoek naar de schuldige? Ben je op zoek naar de oorzaak? - Het kan ook anders door hen te leren op de ‘oever van de rivier’ te gaan zitten. Je kunt hen leren naar de situatie te kijken en te reflecteren over het gebeuren, ongeacht de leeftijd of het niveau. - De belangrijkste vraag is: Wat heeft elkeen hieruit te leren? Hoe wordt elke betrokkene hier nu beter en groter van?
Een probleem is een kans in werkkleren. ANONIEM
Weet je wat er gebeurt als je je leven in
eigen hand neemt? ERICA JONG
Laat je oordeel vallen MARCUS AURELIUS (121-180)
|
|
63
“Het heeft (geen) zin!”
|
|
Vorige week was ik erg verbaasd toen ik vernam dat een zeer integere collega geschiedenis voor een lange tijd thuis zou blijven. Niet omdat er een fysisch probleem was, maar omdat ze ‘het niet meer zag zitten’. Toen ik met haar man sprak, zei hij letterlijk: ‘Ze heeft het idee dat ze geen invloed meer heeft op de jongeren, ze heeft er geen vat meer op, ze slaagt er niet meer om iets van haar passie over te brengen op de leerlingen. Het heeft voor haar geen zin meer!’’
Misschien hebt u deze gedachten ook wel eens gehad, in deze of in een andere vorm. Wat gebeurt er als je een situatie in je leven beoordeelt als pijnlijk en je jezelf tegen deze ervaring van pijn verdedigt met woede, frustratie, ontgoocheling, klachten en andere weerstanden met telkens als ondertitel ‘Dat mag niet!’?
Natuurlijk ben je dan in verzet met wat er werkelijk is. Maar als je het gewoon toelaat, de pijn toelaat met als ondertitel ‘Ik kan daar tegen! Het leven hoeft zich niet voor te doen zoals ik het wens!’, dan zal deze ervaring krachtige creatieve energie losmaken die in toenemende mate in je leven werkzaam zal zijn en de kanalen naar je hogere – spirituele – zelf zal openen. Het voelen en het bewust kijken naar je pijn zal daarbij een dieper en juister begrip doen ontstaan van allerlei verbanden. Je zult bijvoorbeeld zien hoe je juist deze pijn hebt aangetrokken, hoe je ego (je denken uit tekort) ze zelf gecreëerd heeft. Zulke inzichten komen misschien niet direct, vooral als je ze probeert af te dwingen. Juist dan ontglippen ze je en je vindt waarschijnlijk alibi’s die een oordeel vellen over jezelf en de ander.
Maar wanneer je in staat bent de pijn toe te laten, zonder (ver)oordeling, zonder dat je in verzet gaat, zonder dat je iets achterhoudt en zonder gedachten aan ontsnappen, dan is er geen ontgoocheling of lijden meer, dan is de weerstand weg en ben je terug een vrij mens. Aanvaarding van wat er is, is de weg naar vreugde en bevrijding van het lijden.
Gedachteoefening
- Aanvaard jij altijd wat er is, zonder frustratie of ontgoocheling, zonder boosheid? - Hoe ga jij om met omstandigheden waarvan jij denkt dat ze anders hadden moeten verlopen? - Veroordeel je de ander, het beleid, jezelf? - Stop met naar de buitenwereld te kijken, want die ben je waarschijnlijk aan het beoordelen. In plaats daarvan kijk je beter naar je binnenwereld, jouw gedachtegang? Geef jezelf het geschenk van stilte en trek je even terug. - Zoek iemand op die je objectief kan bijstaan in je denken en geef hem/haar bijvoorbeeld de raad om alleen maar vragen te stellen. Zo wordt je denken helder en boor je misschien een bron aan van blinde vlekken waarvan je je niet bewust was.
Doe alles met zoveel ernst BOEDDHISTISCHE WIJSHEID
Om rust te vinden, LARRY EISENBERG
De waarheid geeft alleen liefde, zonder voorwaarden, en sluit alles en iedereen in de armen. FERRINI
|
|
64
“Ik ben niet mijn angst. Er is slechts angst in mij.”
|
|
Angst, twijfel, boosheid zijn emoties die eigen zijn aan ons mens-zijn. De evolutie heeft ervoor gezorgd dat we die emoties hebben. En gelukkig maar, want angst is een levensreddende emotie. Hoewel we in onze 21ste eeuw toch niet iedere dag van ons leven beroofd worden, leven veel mensen in grote angst. Merkwaardig toch! Wat we in onze 21ste eeuw misschien te weinig doen, is nadenken over hoe we met onze angst kunnen omgaan. We hoeven geen speelbal of slachtoffer te zijn van onze angst. We hebben als mens de keuze om er op een creatieve manier mee om te gaan.
Heeft de angst me helemaal in zijn greep of kijk ik naar de angst die nu aanwezig is in mij? Dat is een wereld van verschil.
Als je bang bent, is de enige constructieve aanpak dat je je angst erkent, beseft dat je op dat moment niet in staat bent goede besluiten te nemen, en gaat doordenken in plaats van ervoor te vluchten. Het zou je gewoonweg niet lukken, want de angst duikt plots weer in een andere vorm op. Het is als een gif dat zich doorheen je geest en je lichaam verspreidt. De meest bevrijdende manier is erover doordenken en je angst accepteren. Er helemaal doorheen gaan.
Gedachteoefening
Hier volgen vijf eenvoudige stappen die je daarbij kunnen helpen:
In plaats daarvan kan je ook zeggen: ‘Er is angst in mij, maar dat is niet mijn identiteit.’
Wat wij ervaren is in werkelijkheid onze
geestestoestand GERALD G. JAMPOLSKY
Negatieve gedachten onderhouden ROGER CLERC
Wie angst heeft om te lijden, MICHEL DE MONTAIGNE (1533-1592)
Hoe kunnen mensen leren zonder angst te leven? FRANCIS LUCILLE (1944 - )
|
|
65
“Er is niets intelligents aan klagen en ongelukkig zijn”
|
|
Lijden en klagen is eigenlijk heel gemakkelijk. Dat kan trouwens iedereen. Er is ruimte zat voor en omdat het zo gemakkelijk gaat, krijg je ook vaak veel aandacht en zelfs applaus. Het klinkt ook zo echt, zo ernstig en zo diepzinnig. Je kunt klagen over wat er is en eigenlijk niet zou moeten zijn. Je kunt klagen over wat er niet is en wat je wenste dat er wel was. Je kunt klagen over het verleden waarvan je denkt dat het de oorzaak is van allerlei beperkingen. Je kunt klagen over de toekomst, want die is toch niet rooskleurig en ga zo maar door. Daarbij is het opvallend dat naar klagers sneller geluisterd wordt dan naar niet-klagers.
Maar wat levert het klagen en het problematiseren op? Mark Twain schreef hierover de volgende gevatte uitspraak: “Het is zoals in je broek doen in de winter. Eerst voelt het heel lekker gezellig warm aan, maar daarna zit je ermee.” Zo is het ook met ‘klagers’. Eerst verspreiden ze het gif van negativiteit en zwaarmoedigheid en blijven zielig achter in hun zelfmedelijden. Hier wordt niemand beter van. Dit zijn de minst gunstige voorbeelden voor onze omgeving en vooral voor jonge opgroeiende mensen.
Als we er nu eens mee ophielden om over het leven te klagen en er aanmerkingen op te hebben. We zouden bij wijze van experiment eens een andere benadering kunnen uitproberen. Als we vanaf vandaag dertig dagen lang in alles wat ons overkomt, iets positiefs zien en benoemen. Het is niet de bedoeling om ons leven te ‘romantiseren’ of op een theatrale manier gelukkig te zijn als we het niet zijn. Als we niet gelukkig zijn, erken dat dan en vraag je af wat er positief is aan het feit dat je ongelukkig bent. Wat kan je leren uit iets wat in eerste instantie onprettig is. Het leven is als je paard, (zie over ‘Plato en emoties’) maar als je klaagt, berijd je je paard niet, dan slaat het paard met jou op hol. Klim toch in het zadel en blijf daar dertig dagen zitten. Houd niet op met rijden omdat je denkt dat je het verkeerde paard hebt. Jouw paard is niet het verkeerde, dus probeer het niet voor een beter paard te ruilen. Dat werkt nooit. Alleen het paard waar je nu op zit, brengt je waar je wezen moet. Vertrouw je paard, neem de teugels in handen en zorg er goed voor. En kijk wat er gebeurt. Het zal een heel leerrijke tocht worden.
En onthoud ook nog dit: als je je paard naar het water brengt en het wil niet drinken, maak je dan geen zorgen. Heb een beetje geduld en wacht. Het heeft gewoon geen dorst. Als het wil drinken, heeft het de rivier eerder gevonden dan jij.
Gedachteoefening
- Is het glas voor jou meestal half vol of half leeg? - Wanneer heb je nog een moment of een periode van ‘negatief denken’ gekend? - Kan je bedenken dat er geen negatieve momenten of gebeurtenissen zijn, als je gelooft dat je uit alles iets kan leren? Er zijn slechts gebeurtenissen. Het is onze perceptie die maakt dat iets goed of slecht genoemd wordt. - Kan je bij de volgende ‘frustrerende’ ervaring ‘STOP’ zeggen, even uit de ervaring treden en ernaar kijken. In plaats van de situatie te beoordelen, kan je de vraag stellen: Wat heb ik hieruit te leren?
Klagen is een weigering om op te groeien en te
leren.
Het leven is een spiegel die je
geestesgesteldheid weerspiegelt, FRANK ANDREWS
Je belangrijkste lessen PAUL FERRINI
|
|
66
“Verwarring opmerken”
|
|
Pijn, schuldgevoel, onmacht, verdriet, zorgen, moeilijkheden … zijn allemaal uitingen van innerlijke verwarring. Deze ervaring van verwarring of chaos verwijst naar een onderliggende gedachte die op de een of andere manier verzet als ondertitel heeft.
Als we begrijpen dat het verzet vanuit onszelf komt en niet vanuit de buitenwereld of de omstandigheden zijn we al een stap in de richting van de bevrijding van onze pijn. Als we beseffen dat gebeurtenissen zich aandienen tegen de achtergrond van ons reflectief bewustzijn, zijn we minder speelbal van al die emoties die dan door ons heen razen. Het opmerken is een eerste belangrijke fase. Dan ben je al in staat om er afstand van te nemen. De volgende fase in je bewustwording is je realiseren dat je in wezen rust en kalmte bent, zoals het op de bodem van de oceaan altijd rustig en vredig is, ook al raast er aan de oppervlakte een orkaan.
Als je dit tot je laat doordringen en beseft dat je, wanneer je ook maar wil, telkens kan terugkeren (= bewustworden) naar je plek waar die vredige toestand van kalmte is, dan ben je jezelf aan het optillen naar een hoger en onafhankelijker bewustzijn.
Gun je dit geschenk, telkens opnieuw, ook al ben je even afgedwaald. Veroordeel jezelf niet. Gun dit geschenk dan ook aan de ander door op deze manier een voorbeeld van vrede te zijn.
Het kost niets, het vraagt niets, je hoeft er geen Einstein voor te zijn. Het is inzicht en bewustzijn van je diepste plek van innerlijke vrede.
Gedachteoefening
- Als iemand boos wordt, luister en neem afstand en bedenk: ‘Dat is iemand die zijn stem verheft!’ ‘Die persoon wil iets zeggen wat ik niet begrijp!’ - Of die persoon jou wil kwetsen, doet niet ter zake. Blijf bij je eigen vredige toestand en kijk, observeer met veel aandacht. - Je weet niet wat deze gebeurtenis betekent. Verzin niets, geef geen betekenis of interpretatie, maar vraag er heel neutraal naar: ‘Wat zit je dwars?’ of ‘Wil je me iets vragen?’ - Je kan ook boos zijn op jezelf, je kan jezelf veroordelen. Zeg ‘Stop’ tegen je oordelen, je negatieve gedachten die toch maar aangeprate illusies zijn. Benoem elementen die bijdragen aan wat je wil zijn.
De oorzaak van veel verwarring en verzwakking
in de geest JOHN MCDONALD
Als je tegen iets vecht, zit je eraan vast. ANTHONY DE MELLO (1931-1987)
Het enige wat je bindt aan je pijn en ongemak,
ISAAC SHAPIRO
Je belangrijkste lessen PAUL FERRINI
Elk moment dat je gelukkig bent HARRY PALMER
Negatieve gedachten zijn als cholesterol voor
de hersenen. ONBEKEND
|
|
67
“Op de schouders van reuzen”
|
|
Albert Einstein had een portret van Isaac Newton boven zijn bed hangen, waarop een citaat van hem stond: “Als we op de schouders van reuzen staan, kunnen we verder kijken.”
Eigenlijk steunen we heel ons leven al op de schouders van anderen. Maar we zijn er ons waarschijnlijk niet zo erg van bewust. Wetenschappers beweren dat we worden geboren met een aanleg voor genialiteit. In elk kinderbrein zit een vonk van genialiteit die een wonderbaarlijke potentie bezit. Het menselijke brein bezit een onschatbaar potentieel voor geheugen, leren en creativiteit. De grote neuroloog Sir Charles Sherrington beschreef het menselijke brein als ‘een betoverd weefgetouw’, klaar om een uniek tapijt van creatieve zelfexpressie te weven.
Het verschil tussen onze geest en de geest van de ‘echte’ genieën is kleiner dan we denken en wordt minder bepaald door aangeboren vermogens. Het verschil wordt vooral gemaakt door passie, concentratie en strategie, allemaal eigenschappen die we zelf kunnen ontwikkelen.
De volledige expressie van elk uniek genie komt natuurlijk niet zonder inspanning tot stand. Het vraagt een bewustwording en een besef van dankbaarheid voor al die overleden revolutionaire geesten. Maar bovenal de overtuiging dat we zelf de keuze hebben om ons persoonlijk te ontwikkelen. Een kind leert door te imiteren, maar als volwassene hebben we het voordeel dat we bewust kunnen kiezen wie en wat we nadoen. Niet omdat we dezelfde resultaten willen bereiken, maar wel omdat we kunnen leren van hun strategieën en hun inzichten. Zo brengen we het beste in onszelf tot uitdrukking en zijn we op onze beurt een rolmodel voor onze omgeving. Zo zijn we een reus met forse schouders waarop onze jongeren mogen steunen.
Gedachteoefening
- Wie hebt u uitgekozen om u in uw leven tot dusver te inspireren en te leiden? - Wie zijn uw grootste helden en heldinnen, uw meest inspirerende rolmodellen? - Wat hebt u geleerd van mensen waar u naar opkeek? Wat hebt u met die kennis gedaan? - Vertel je de jongeren vaak genoeg dat leren leuk is, dat wijzer worden het grootste geschenk is dat ze aan zichzelf kunnen geven? Maak je de jongeren dagelijks bewust van het idee dat ze zelf de keuze kunnen maken voor hun persoonlijke ontwikkeling? - Toon je passie voor je vak, ondanks de (misschien) uiterlijk afwezige interesse?
- Hoe kunnen we de wijsheid en de ervaring van grote geesten toepassen om meer geluk, schoonheid, waarheid en goedheid te brengen in ons leven en dat van onze kinderen, in een tijd van steeds snellere veranderingen, ongeremd materialisme en culturele chaos?
Het grootste mysterie van het mensdom GUY BROWN
Geef mij een steunpunt en ik beweeg de wereld. ARCHIMEDES
Ik wil volledig opgebruikt zijn als ik sterf
want hoe harder ik werk, hoe meer ik leef. GEORGE BERNARD SHAW (1856-1950)
"De mens die zich omringt met feiten, niet toestaat dat hij verrast wordt, geen flits van intuïtie kent, geen veronderstellingen maakt, geen risico neemt, leeft in een afgesloten cel." ALBERT EINSTEIN
|
|
68
“Het stille is de meester van onrust”
|
|
Ben je gedeprimeerd? Gefrustreerd? Geïrriteerd? Opgetogen? Extatisch verliefd? Wil je in een staat van verwarring verkeren of heb je liever een vredig innerlijk landschap? De keuze is aan jou!
Bestaat er iets prettigers dan de vrijheid door het leven te gaan zonder het gevoel dat mensen of omstandigheden jou zonder je toestemming beheersen?
Zelfs als je in een wereld leeft waarin verwijten en muggenzifterij aan de orde zijn, toch zul je zelf de meester zijn over je gevoelens en je handelen. Ongeacht hoe het met je gesteld is, als je gelooft dat de ‘crisis’, de verkiezingsuitslag, het beleid, de arrogante jongeren, het vele werk, de bazige collega of een web van omstandigheden verantwoordelijk is dan ben je overgeleverd aan het lot dat je van hier naar daar zal blazen. De anderen de schuld geven van jouw gebrek aan kalmte zal je nooit de verhoopte innerlijke rust schenken. Zelfbeheersing, meesterschap over jezelf, ontwikkel je door te kijken naar alles wat je gewaar wordt en dan de volledige verantwoordelijkheid voor je gevoelens op je te nemen.
De succesvolle mens is evenwichtig en gecentreerd te midden van alle activiteiten; hoewel hij omringd wordt door weelde en waanzin, wankelt hij niet. Rusteloos zijn is zelfbeheersing verliezen.
Lao-Tzu
In de grootste chaos hebben we nog altijd de keuze. Je kunt besluiten gastheer of gastvrouw te zijn van kalmte of je kunt besluiten gijzelaar te zijn van je ego. Je beschikt over het aangeboren vermogen om voor kalmte te kiezen zelfs ten overstaan van situaties die anderen tot waanzin drijven. Je bereidheid (= jouw keuze) dat te doen, in het bijzonder wanneer chaos en woede je eerdere automatische reflecties waren, brengt je in contact met “ de meester van onrust”.
Ooit dacht ik dat dit onmogelijk was. Nu weet ik dat in de roerigste tijden mijn reactie is dat IK voor stilte KIES. Die vind ik alleen maar in mezelf! Die stilte is er altijd!
Gedachteoefening
- Geloof je dat je over het aangeboren vermogen beschikt om voor kalmte te kiezen? - Ben je bereid om in contact te treden met je woede en chaos wanneer ze zich voordoet en dan te beslissen dat je in alle vrijheid de keuze kan maken over je emoties? - In plaats van te denken aan wat er nu gebeurt, in plaats van schuldigen te zoeken, beslis je om stil te staan, stil te worden en enkele malen diep adem te halen.
Zo ontdoe je je geest van het oordelen. Zo word je terug meester van je emoties.
Ga op zoek
naar de rust en de stilte in uzelf en weet dat alles in dit leven een doel
heeft. Alle gebeurtenissen zijn er omdat we er iets van kunnen leren.
De stilte is de slaap die de wijsheid voedt. Francis Bacon
De stilte is een vriend die je nooit verraadt. Confusius
Geef mij de stilte en ik zal de nacht trotseren Kahlil Gibran
|
|
69
“Tegenslag is een kans om optimisme te cultiveren”
|
|
Optimisme en veerkracht bij tegenslag zijn de beste garanties voor succes op langere termijn, zowel voor onszelf als de organisatie waarin we functioneren.
Van dit idee was Columbus, de ontdekkingsreiziger, volkomen doordrongen. Vóór Columbus bleven de meeste ontdekkingsreizigers veilig langs de kustlijn, omdat ze zich niet op hun gemak voelden in de niet in kaart gebrachte wateren en de onbekende winden op de zee. Dicht in de buurt van de kustlijn varen, gaf vertrouwen en daarom bleef men lange tijd vastzitten in een beperkt wereldbeeld. Columbus kan je zien als een voorbeeld van optimisme, visie en moed tegenover het onbekende. Hij inspireert ons om de onbekende wateren in ons eigen leven tegemoet te treden, de kustlijn van de gewoonte te verlaten en een nieuwe wereld van mogelijkheden te ontdekken.
Zoals de psychologe Karen Horney ontdekte, slaag je wanneer je je echt betrokken voelt bij wat je in je leven wilt doen. Ze beschrijft tegenslag of falen in het leven als iets dat rechtstreeks verband houdt met een gebrek aan betrokkenheid. Met andere woorden, we geven het voortijdig op en noemen die ervaring dan ‘falen’. Meestal op het moment dat je net voor de deur staat die een doorbraak zou kunnen betekenen.
Shakespeare begreep dit ook al toen hij schreef: ‘Onze twijfels zijn verraders en ze zorgen dat we het goede dat we vaak zouden kunnen bereiken, verliezen door de poging te vrezen.’
Doorzettingsvermogen is daarom een essentiële sleutel tot succes en een optimistische houding is de sleutel tot doorzetten. Een optimistische houding is eigenlijke een “verklaringsstrategie”, waarvan je niet weet of het waar is. Met andere woorden, als dingen fout gaan, verklaart een pessimist dat in het licht van zijn eigen fundamentele ontoereikendheid, waardoor hij zichzelf demotiveert en toekomstige pogingen moeilijker maakt. Een optimist daarentegen geeft een interpretatie die aanzet tot leren en zich aanpassen en tot nieuwe pogingen om te slagen. Optimisten vatten een zogenoemde tegenslag niet persoonlijk op en ze zien de invloed van de externe factoren op hun problemen wel degelijk. Ze romantiseren de situatie niet, ze verbloemen niet, ze stoppen het niet onder de mat. Ze zien succes en geluk als hun normale toestand. Negatieve gebeurtenissen beschouwen ze als tijdelijke ongelukjes op de weg naar onvermijdelijke vooruitgang. Ze zien negatieve gebeurtenissen als geïsoleerde verschijnselen, zoals wolkjes die aan de hemel verschijnen, waar ze iets van kunnen leren en weer overwaaien. Ze identificeren zichzelf niet met deze gebeurtenissen. Een optimist gelooft dat er veel meer te zien is dan wat hij nu kan waarnemen.
Gedachteoefening
- Hoe bekijk jij je tegenslagen, pech en fouten? - Is het woord en het idee ‘dat is onmogelijk’ een feit of een uitdaging voor jou? - Blijf jij liever langs de kustlijn van het bekende, zelfs als je ontevreden bent met de (emotionele) toestand waarin je verkeert? - Heb je de moed om vanuit je visie en je geloof te handelen in plaats vanuit je interpretaties van de toestand? - Kan je geloven dat er veel meer talenten en kwaliteiten aanwezig zijn bij de jongeren dan wat zich nu aan de oppervlakte manifesteert?
Dat een kind zich van een verlies afwendt, is
begrijpelijk. MARIANA CAPLAN
Successen zijn vervelend want zij bevestigen
slechts wat je al weet. RICHARD BANDLER
Mislukking is de moeder van succes. LAO-TSE
Mislukkingen? Dat zijn geen mislukkingen. THOMAS EDISON
Er kwam een ogenblik in het leven ANAÏS NIN (1903 – 1977)
|
|
70
“Het blad zoekt zijn weg”
|
|
Denk je dat je het universum kunt overnemen? Denk je dat je het naar je hand kunt zetten? Denk je dat je de omstandigheden nu kan verbeteren?
Misschien is het de moeite waard om juist minder actie te ondernemen, om minder te willen ingrijpen, om minder te trekken en te duwen, te porren en te overtuigen. Misschien zal alles zich soepeler en eleganter ontwikkelen, net omdat we minder streven naar perfectie en meer liefdevol aanvaarden wat er is. Misschien ontvouwt het leven zich dan veel sneller in de richting van de volmaaktheid.
Ik geloof dat we de behoefte aan controle dienen op te geven en meer moeten toestaan om ons over te geven aan de dingen die zich voordoen. Oordelen en frustraties zullen dan snel plaats maken voor positieve energie en milde aandacht.
Als we zelf minder ‘de baas’ willen zijn over de situaties en meer erkennen dat alles zich zal ontwikkelen op zijn tijd, op zijn tempo en op zijn plaats. Ik erken natuurlijk ook mijn verlangen om iets te doen aan omstandigheden, maar ik word niet meer boos en handel niet vanuit wrok omdat er nog steeds gepest wordt, omdat er nog steeds vervuiling, aids, honger en oorlog is. Ik kies ervoor iets te doen vanuit mijn innerlijke wens om liefdevolle en vriendelijke aandacht toe te voegen aan wat er is. Hoe meer ik tussenbeide kom, hoe minder ik geloof in de ander en zijn verantwoordelijkheid daardoor juist begrens. Hoe minder ik ‘actief’ tussenbeide kom, hoe meer ik toon dat ik vertrouw en geloof in het kunnen van de ander. ‘Zo geef ik het de kans om zelf het zonlicht te vinden.’*
Het advies van de Amerikaanse schrijfster en poëet Naomi Long Madgett herinnert me in het volgende gedicht eraan om minder te doen maar met meer aandacht aanwezig te zijn:
Ik zou de plant niet vleien als ik jou was. Zo’n overdreven zorg zou hem kunnen schaden. Laat de grond uitrusten van al dat graven En wacht tot hij droog is voordat je hem begiet. Het blad zal heus zijn eigen weg wel zoeken; Geef het een kans zelf het zonlicht te vinden.*
Veel groei wordt gestuit door te veel porren, Te gretige tederheid. Wat we liefhebben moeten we leren met rust te laten.
Gedachteoefening
- ‘Moeten’ anderen aan jouw eisen voldoen? - Ben je ontgoocheld of verklaar je je gekwetst als ze niet uitvoeren wat je met hand en tand hebt uitgelegd? - Ben je bereid om die d(w)rang los te laten. Ben je bereid vriendelijk aandachtig te zijn voor de ontwikkeling die dat kind nu doormaakt. Ben je bereid te bevestigen dat hij alle tijd krijgt. - Veeleisend en perfectionistisch zijn voor jezelf en de anderen is een camouflage voor angst; de angst om niet goed genoeg te zijn. Dat creëert bij anderen juist faalangst.
Negatieve gedachten zijn als cholesterol voor
de hersenen. ONBEKEND
De eik en de cipres KAHLIL GIBRAN (1883-1931)
Je kunt niet beletten dat de kraaien van zorg
en kommer over uw hoofd vliegen, CHINEES SPREEKWOORD
Je levensverhaal is uniek en precies wat nodig
is voor je ontwaken. TONY PARSONS
In de school van het leven AL SIEBERT
|
|
71
“De zon gaat niet onder” Je wereldbeeld omgooien!
|
|
Copernicus’ wereldschokkende onthulling dat de aarde niet het centrum van het universum was, leidde bij velen tot wat wel eens een ‘post-copernicaanse depressie’ wordt genoemd - een geloofscrisis en een angstig zoeken naar betekenis als gevolg van een ingrijpende ‘waarheids’verschuiving. De kerk heeft er zelfs 450 jaar tijd voor nodig gehad om Copernicus heliocentrische visie (tegenover de geocentrische visie) op de wereld te aanvaarden.
Misschien kan Copernicus een inspirerende figuur zijn die ons confronteert met onze overtuigingen, onze soms halsstarrige paradigma’s. Hij stelt ons de vraag: Wat is het centrum van jouw universum? Weet je dat wel zeker?
Je maakt altijd gebruik van paradigma’s (overtuigingen) om zin te geven aan je ervaringen en je zelfgevoel te definiëren. Het proces van persoonlijke groei houdt ook in dat je leert de modellen die in het verleden goede diensten hebben bewezen, maar die niet langer nuttig zijn, los te laten. Eigenlijk bestaat je leven uit het opbouwen van een mythe, die gebruiken tot ze niet meer voldoet en dan herboren worden in een groter verhaal. Dat is evolutie en ontwikkeling.
Copernicus laat je zien hoe je je kan openstellen voor een groter verhaal. Hij leert je nieuwe concepten en realiteiten in het leven te aanvaarden, zelfs als die alles ondermijnen wat je altijd voor waar hebt aangenomen. Hij laat je ook zien dat je grotere verhalen soms klein beginnen, zelfs één klein storend aspect kan je hele waarheid doen wankelen en leidt zo tot een volkomen nieuw begrip.
Vooral zelfbeperkende overtuigingen dienen we los te laten, liefst zo snel mogelijk. Deze overtuigingen stellen grenzen aan wat je wel of niet kunt. Een zelfbeperkende overtuiging doet de horizon van je persoonlijke kosmos krimpen. Het kunnen overtuigingen zijn in de aard van: ‘Ik ben niet creatief’, ‘ ik kan niet zingen’, ‘ik kan me niet oriënteren’, ‘ik ben niet goed in kaartlezen’, ‘ik heb geen geluk in de liefde’, ‘ik ben een pechvogel’, ‘ik ben chaotisch’, enz.
Als je deze zelfbeperkende overtuigingen ontdekt en als je als waarnemer objectief kan kijken naar die gedachten, antwoord dan op de volgende vragen: - Waar komt deze overtuiging vandaan? Wanneer is ze ontstaan? - Waarom denk ik dat deze overtuiging waar is? - Welke invloed heeft deze overtuiging op mijn denken, op mijn gevoel en op mijn gedrag? - Als ik deze zelfbeperkende overtuiging nu eens loslaat en ombuig naar een positieve formulering, hoe zou mijn leven dan kunnen veranderen?
Copernicus is een geweldig rolmodel voor het veranderen van beperkende overtuigingen, processen en procedures. Als iets geen vreugde oplevert, is het tijd om je wereldbeeld in vraag te stellen. Misschien is de vakantieperiode een uitgelezen kans om er elke dag bewuster van te worden.
Gedachteoefening
Een vooroordeel is moeilijker te splitsen dan een atoomkern. ALBERT EINSTEIN (1879-1955)
Mensen worden het meest bedrogen door hun eigen meningen. LEONARDO DA VINCI (1452-1519)
De waarheid zal je bevrijden. JERRY JOINER
Het is beter de waarheid te vertellen GARY RENARD
|
|
72
“Verwelkom en vermaak ze allen!” ‘Rumi’
|
|
Oude meesters met een boodschap voor vandaag (1).
Mens-zijn is een herberg Mens-zijn
is een herberg, Jalal ad-Din Muhammad Rumi
Meer: ‘Liefde is de weg’ Kwatrijnen van Djelal-oed-din Roemi Vertaling uit het Perzisch door Sipko A. den Boer
Eeuwenlang was de Perzische dichter en mysticus Roemí (1207-1273) alleen in het Midden-Oosten en Azië bekend. Maar nu heeft ook het Westen hem ontdekt als een van de allergrootste literaire en spirituele persoonlijkheden die de wereld ooit gekend heeft.
De levenswijsheid die Roemí in zijn werk tot uitdrukking brengt, openbaart een grote waarheid, namelijk dat al het leven één is.
Het echte weten komt immers uit het hart. We hebben het dan niet over het bloedpompende orgaan of een vaag beeld, maar over een bijzondere kwaliteit van de ziel, de kern van de psyche, de drempel tussen ego en geest, de plaats voor innerlijke openbaringen.
Gedachteoefening
Er zijn geen vrienden of vijanden, ANONIEM
Behandel goede mensen goed. LAO-TSE (604-507 v. Chr.)
Wat je kwetst, JALALUDDIN RUMI
|
|
73 “Tekens van rijkdom”
|
|
Tekens van rijkdom De vader
van een welgestelde familie nam zijn zoon op een dag mee voor een reis over
het platteland. De man had het vaste voornemen om zijn zoon te laten zien hoe
rijk en hoe arm mensen kunnen zijn. De man en zijn zoon verbleven een paar
dagen op een boerderij van een familie die moeite had om rond te komen. Een Arabisch verhaal
Gedachteoefening
Wat echt is, kan niet gezien, gehoord, gedacht
of begrepen worden. BYRON KATIE
Waar een oordeel begint, BERTHOLD GUNSTER
Zitten, glimlachen, naar de dingen kijken en
ze werkelijk zien, THICH NHAT HANH (1926- )
|
|
74 “De Glazen Zwaan”
|
|
De Glazen Zwaan
dreef over het water tussen twee oevers. Voor haar zag ze water, achter haar,
onder haar, en boven haar de stralende zon. Als ze naar de ene kant keek, zag
ze een oever met helemaal niets. Niets te horen, niets te zien, niets te
voelen. Daar zag ze een grote ouderwetse grammofoon, zo één met een koperen hoorn waar het geluid uit komt. Die bleef maar vertellen wat hij allemaal in zijn leven voor muziek had gedraaid. 'Wat een druk mannetje.' En een fluitketel die maar bleef vertellen voor wie ze allemaal water voor de thee had gekookt. En ook nog een kiezelsteen die maar bleef vertellen over wie er over hem heen had gelopen. 'Wat een drukte,' verzuchtte de Glazen Zwaan. Toen zag ze nog
meer mensen in een kring om iemand heen staan en ze besloot ook te gaan
kijken. Naderbij gegleden zag ze een jongetje met vuurrood haar en gekleed in
rode en gele kleren. Hij riep: 'Kom eens kijken. Ik heet Vuur, ik kan deze
strohalm zo in brand zetten!' De Glazen Zwaan
keek het allemaal eens aan en dacht: 'Wat een druktemakers allemaal.' Toen zei Glazen
Zwaan: 'Wie wil kan met me mee gaan naar de andere kant van de oever, dan
gaan we thee drinken bij Koning Stilte.' Bij Koning Stilte
is het stil, zo stil dat hij eigenlijk niet bestaat. Maar toch is hij er wel. Met dank aan dr. Douwe Tiemersma Douwe Tiemersma (1945) was enige jaren biologiedocent en daarna docent wijsgerige antropologie en interculturele filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Sinds de beginjaren ‘70 geeft hij lessen yoga en meditatie en vanaf 1980 in non-dualiteit (advaita). Hij leidt het Advaita Centrum in Gouda.
Gedachteoefening
Als wat je te zeggen hebt niet mooier is dan
de stilte, ARABISCH SPREEKWOORD
De stilte is de slaap die de wijsheid voedt. Francis Bacon (1561-1626)
"Stilte verlicht je levenspad. Door niet te spreken, zie je duidelijker." Mahatma Gandhi (1869-1948)
|
|
75 “Twee manieren om je leven te leven”
|
|
Er zijn twee manieren om je leven te leven; doen alsof niets een wonder is, of doen alsof alles een wonder is. Ik geloof in de laatste manier.
Waar je ook naar kijkt, naar een boom, naar je vrouw/man, naar je kinderen, naar je buurman, naar de rivier, naar de sterren aan de nachtelijke hemel, naar het licht op het water of de vogel in de lucht, naar wat dan ook, altijd verloopt dit via de waarnemer, het ‘Ik’.
Die waarnemer die tegelijk beoordelaar, denker, ervarende en zoekende is, ‘kan’ zich bewust zijn van de mogelijkheid om er verwondering en dankbaarheid in te zien. Het besef deze keuzemogelijkheid te hebben, geeft ons MENS toch een ongelooflijk voorrecht. We kunnen kiezen of we ons laten leiden door oude patronen, geconditioneerd denken en automatische reflecties.
Ik zie, in mijn innerlijke matrix dat de waarnemer graag oplet, oordeelt, controleert, aanvaardt, verwerpt, straft, bedwingt en vormt. Ik kan me heel diep bewust zijn van die waarnemer, die denker in mezelf, want hij is uiteraard het product van het denken. Het idee ‘dat-hebben-we-al-gehad’ of ‘dat-ken-ik-al’ heeft onmiddellijk zijn effect op mijn toestand van zijn. Maar ik kan ook beslissen of ik een op het eerste gezicht herkenbare toestand als nieuw te zien. Kijk wat er dan gebeurt?
Daarbij beseffen dat het denken er altijd eerst is en niet de waarnemer of de denker, schenkt mij de vrijheid om in volledige aandacht te kiezen voor het loslaten van deze patronen en te kiezen voor verwondering.
Er ontstaat vrede en vreugde in dat wat voor anderen saai en vervelend is. Dus zoals Einstein in het openingscitaat schrijft, kies ik voor het cultiveren van de verwondering.
Gedachteoefening
Wij sterven als ons leven niet meer wordt
verlicht
DAG HAMMARSKJÖLD (1905-1961)
Voor mij is elke kubieke centimeter ruimte een
wonder...
WALT WHITMAN (1819-1892)
Bij elke inademing breng ik rust in mijn
lichaam.
THICH NHAT HANH (1926- )
|
|
76 “Ons verzet tegen het kwaad” Verbloemen, wegvegen of …
|
|
Jezus zie: ‘Verzet je niet tegen het kwaad.’ In hedendaagse bewoordingen zou hij misschien gezegd hebben: ‘Verzet maakt het alleen maar erger.’
Paul Ferrini zei: ‘Je belangrijkste lessen zijn de lessen waar je je het meest tegen verzet.’
Stel dat je boos op iemand bent en je probeert je boze gedachten te ontkennen of te verdringen. Je slaagt er misschien wel in om ze te vervangen door liefdevolle gedachten omdat je nu eenmaal denkt dat dat beter is voor je. De kans is groot dat je boosheid ergens in je psyche blijft voortleven ook al doe je alsof het niet zo is.
In feite is het in dit geval een voordeel als je er niet in slaagt, want dan moet je met de woede aan de slag. Dit betekent dat je de boosheid erkent en je zoekt uit wat de directe aanleiding was, welke behoefte in jezelf zich zo tekortgedaan voelt, enzovoort.
Je kunt je woede niet transformeren door hem te verdringen of te verbloemen. Je kunt ze wel transformeren door begrip en inzicht. Dit betekent heel concreet dat je 1. erkent dat er boosheid in jou aanwezig is, 2. er emotioneel afstand van neemt en ernaar kijkt, 3. het onderscheid ziet tussen ‘boosheid in jou’ en niet ‘ik ben die boosheid’ (geen identificatie ermee) 4 je de vraag stelt wat je te leren hebt 5. ze dan vriendelijk goede dag zegt en laat overwaaien zoals een wolk aan de hemel.
Het is belangrijk om te beseffen dat je negatieve gedachten en emoties niet kan wegstoppen, ze keren in een hogere frequentie terug op een volgend onbewust moment. Bij de eerste tekenen van grote stress komt misschien zelfs het behang van de muur. Het is de kunst om oog in oog te staan met wat je gewaarwordingen en er met mededogen mee om te gaan.
Gedachteoefening
Als je tegen iets vecht, zit je eraan vast. ANTHONY DE MELLO (1931-1987)
Het enige wat je bindt aan je pijn en ongemak,
ISAAC SHAPIRO
|
|
77 “Onvrede over dat wat is”
|
|
Als we denken/zeggen dat we ontevreden zijn, waar zijn we dan eigenlijk ontevreden over? Wat betekent het ‘ontevreden zijn’ over iets of iemand? Hoe gaan we met ‘ontevredenheid om? Misschien heeft ze ons meer te leren dan we vermoeden!
Uiteraard zijn we eigenlijk altijd ontevreden over dat wat is. Zo simpel kan het zijn. Dat wat is kan het nieuwsbericht zijn dat een weergave is van de maatschappelijke orde, dat wat is kan onze relatie zijn, dat wat is kan zijn hoe we over onszelf denken, dat wil zeggen al het veroordelende, het kwalijke, de ambities, de frustraties, de ontelbare angsten.
We denken dat we als we ons daarvan kunnen afkeren een antwoord op onze onvrede zullen vinden. We zijn dus steeds op zoek naar een manier, een middel om dat wat is te veranderen, want daar houdt ons denken – het ego - zich graag mee bezig. Als ik ontevreden ben en een manier of een middel wil ontdekken om terug tevreden te kunnen zijn, houdt mijn geest zich bezig met het middel, de oplossing, de manier en het toepassen daarvan om tot tevredenheid te komen.
Omdat we snel onvrede willen oplossen en opruimen - want onvrede is niet prettig en daar willen we zo snel mogelijk van af – komen we niet te weten wat achter die onvrede ligt. Het enige wat ons bezighoudt, is weg te komen van die vlam, die verschroeiende ongerustheid.
Dat is natuurlijk enorm moeilijk, omdat onze geest, ons ego, nooit tevreden is met wat hij ziet als hij dat wat is bekijkt. Altijd wil hij dat wat is in iets anders omzetten. Het proces van veroordelen, argumenteren, rechtvaardiging of vergelijking verloopt automatisch.
Maar … is onvrede niet van wezenlijk belang? Is het niet een teken van een groter bewustzijn als we onvrede als een deel van het leven kunnen aanvaarden. Moet onvrede niet eerder aangemoedigd worden, omdat het een kans is om een terrein in onszelf te verkennen en te onderzoeken en dus te groeien?
Als onze geest in staat is dat wat is te bekijken zonder te vergelijken, zonder oordeel erover, zonder de wens het in iets anders om te zetten, dan ontstaat er een innerlijke vrede die niet door het ego wordt gedirigeerd. Deze innerlijke vrede ontstaat uit een volwassen en hoger bewustzijn dat geen onderscheid meer maakt tussen wat leuk en niet leuk is. Een volwassene is niet bang van de onvrede, hij houdt haar graag levend, smeulend en veerkrachtig want dan valt er weer veel te ontdekken.
Gedachteoefening
- Hoe ervaar je je nieuwe baan, je nieuwe klas, je nieuwe taak? - Helt het over naar vrede of onvrede? - Kan je van op een afstand kijken naar die onvrede? Durf je ze recht in de ogen kijken. Dan kan je op onderzoek gaan naar welke oordelen je over jezelf en de andere(n) velt. - Is ‘onvrede’ niet essentieel om te groeien en te evolueren? - Wat doe je ermee? Wat kan je hieruit leren?
Wie in vrede wil leven, moet zichzelf vaak geweld aandoen. Cees Buddingh
Vrede kan niet bewaard worden door middel van strijdkracht. Het kan alleen bereikt worden door middel van ons verstand. Albert Einstein
Zitten, glimlachen, naar de dingen kijken en
ze werkelijk zien, THICH NHAT HANH (1926- )
Ontwapening in de wereld DE DALAÏ LAMA
Vergeef jezelf als je geen vrede hebt. ECKHART TOLLE
|
|
78 “De dans van acceptatie”
|
|
Acceptatie is een levenslange dans. Hoe meer je het doet, des te beter word je erin. Maar perfect dansen doe je nooit.
Soms word je moe en dan roep je: ‘Ik dans niet meer.’ Of anders geformuleerd: ‘Nu heb ik er genoeg van.’ Maar dan, onverwacht, word je verliefd of iemand doet je een aantrekkelijk voorstel dat te mooi is om waar te zijn.
Hoe hevig je het ook probeert, hoe prachtig het moment is of hoe hard je ook klaagt, je kunt de dans niet stopzetten. Net zoals je je adem niet kunt stopzetten, kan je de dans van het leven niet stoppen.
Je kunt er wel over beslissen hoe je je dans uitvoert. Bij het dansen horen natuurlijk ook bewegingen die minder elegant en soms zelfs bruusk zijn. Je kunt dat fouten noemen of onvolmaaktheden. Sommige mensen beseffen niet dat ze zelf hun dans bepalen. Ze zoeken liever oorzaken in de buitenwereld die hun dans nog moeilijker maakt. Hun relatie loopt ten einde, hun kinderen beantwoorden niet aan hun verwachtingen, de wereld is niet zo rechtvaardig als ze verhoopt hadden en ze piekeren zich suf. Ze zijn ontgoocheld in de dans en voegen er dagelijks hun eigen frustratie aan toe zodat de dans steeds stugger verloopt.
Soms nemen we de dans ook een tikje te serieus. Dan vergeten we dat we dit leven op deze aarde gekregen hebben om te leren. We kunnen het ook wat luchtiger opvatten, een stapje terug doen, en een beetje meer bewust genieten van de dans zelf. Als je niet leert af en toe om jezelf te lachen, ook om je eigen dwaasheden, wordt je ontwikkelingsweg zwaar en drukkend.
Hoe ongelukkiger je bent, des te zwaarder valt je de dans, omdat je dan met je ongeluk moet dansen. Dat gaat nu eenmaal niet zo soepel en elegant. Daar houd je veel blauwe plekken aan over.
Daarom is acceptatie zo belangrijk. Hoe meer je het leven zoals dat zich ontwikkelt, leert te accepteren met zijn vreugde en zijn verdriet, des te gemakkelijker en eleganter wordt de dans.
Gedachteoefening
- Wat vind je moeilijk om te accepteren? - Wat denk je over jezelf en de anderen als je vindt dat de dans (het leven) niet zo mooi is, als je het leven onrechtvaardig vindt? - Welke invloed heeft deze houding op je gemoedsgesteldheid en op je doel dat je wenst te bereiken? - Kan je accepteren dat de dans van je leerlingen vaak niet zo volmaakt is? Hoe reageer je dan?
- Als je het leven niet accepteert zoals het is, beperk je jezelf en draag je bij aan de klaagcultuur. - Als je het leven wel accepteert zoals het is, blijft er een bron van energie die stimuleert en ruimte geeft aan vernieuwing, creativiteit en groei.
Het leven
is niet als een trein die over rails loopt, maar als een rivier die zich door
het prachtige landschap slingert naar zee.
De
levensdraad blijft gelijk, of we hem nu lachend of huilend afwikkelen.
De meeste
energie verspillen we met het bevestigen van onze belangrijkheid.
"Zoals een zeeman zijn angst opheft door de storm te accepteren, lost de wijze zijn angst op door alle dingen te accepteren." Tao Meng
|
|
79 “Vrijkomen uit de gevangenis van de evidentie”
|
|
Als je drie warme maaltijden per dag krijgt en een bed hebt om in te slapen, heb je geen zin om over vrijheid te praten. Als je auto voor de deur geparkeerd staat en je maandloon weer netjes op je bankrekening terecht komt, dan heb je geen zin om over levensvragen na te denken. Het maakt niet uit dat een ander je dag indeelt: zegt wanneer je moet eten, wanneer je aan lichaamsbeweging moet doen, wanneer je moet gaan slapen. Het maakt niet uit dat je kamerdeur elke avond op slot wordt gedaan.
De gevangenis van het automatische en evidente leven doet je indommelen en wiegt je in de slaap van ‘de evidentie’. Het idee zonder al deze voorzieningen te moeten leven jaagt je angst aan. Je weet niet hoe je buiten je cel van ‘de evidentie’ moet overleven.
Maar denk eens na over het volgende: op een dag komt de bewaker en hij haalt de deur van het slot en zegt dat het tijd is om te vertrekken. En dan moet je vertrekken, of je wilt of niet. Ook al ga je op je knieën liggen en smeek je of je mag blijven, je moet vertrekken.
Onder die omstandigheden moet je jezelf slechts één vraag stellen, en die luidt: ‘Ben ik op die dag voorbereid, en zo niet, waarom niet?”
Gedachteoefening
- Wie zal je zijn als je zekerheden van het evidente leven plots door elkaar gehaald worden? - Noteer voor jezelf eens de kwaliteiten en de overtuigingen die je wenst overeind te houden ook al wordt er ernstig aan de boom van je zekerheden geschud? - Hoe gehecht ben je aan mensen, dingen, overtuigingen? - Welke illusies neem je voor waar? - Hebben we wel ergens recht op of dienen we niet dankbaar te zijn voor elk geschenk dat ons gegeven wordt?
Het lichaam is een gevangenis ANONIEME GEVANGENE, GECITEERD DOOR JACQUES CASTERMANE
Als de moeilijkheid komt, SENECA (5-65)
Hoe meer je een kenner wordt van dankbaarheid,
SAM KEEN
|
|
80
“Het rijk van moeten ”
|
|
Stel jezelf eens voor dat je een groot rijk bent. Je hebt het niet alleen, je bent het ook. Je dient het te besturen, te kennen, erin te werken en te leven.
Net zo kan je je lichaam, je tijdelijke verpakking, bekijken.
Het rijk strekt zich ergens uit tussen hemel en aarde. Jij strekt jezelf ook uit tussen hemel en aarde. Je bestuurt jezelf met je gedachten en je handelen. Je lost conflicten op met verrassing en creativiteit. Je wordt jezelf gewaar van allerlei toestanden en gaat ermee aan de slag.
Nu is het jouw keuze hoe je jezelf ziet:
Als een heerser die het rijk volgens een dogmatisch plan bestuurt, met vele wetten, lasten en buitensporige controle. Dan zullen je onderdanen uit angst hun vertrouwen verliezen, in chaos verkeren, uit schaamte handelen, dieven kweken en anderen beroven.
Of …
Als een heerser die zijn rijk volgens een helder plan creatief regeert en het onverwachte en zijn rijk de kans geeft zich op natuurlijke wijze te ontplooien. Dan zullen je landgenoten graag leven, enthousiast en gelukkig zijn en uit overvloed meer doen dan wat van hen verwacht wordt.
Zoals deze twee rijken kunnen we ons lichaam, ons denken en ons hele zijn bekijken. Het eerste rijk kan je vergelijken met een leven in stress en negativiteit.
In het tweede rijk heb je voldoende waardevolle overtuigingen om voor te leven, stel je een beperkte hoeveelheid eisen aan jezelf, leef je vanuit overvloed en niet vanuit angst om te voldoen aan de dwingende ‘moetens’ en ‘verplichtingen’.
Het tweede rijk ligt altijd binnen handbereik, ongeacht de omstandigheden. Breng jezelf telkens terug met zachte hand naar je “waardevolle overtuigingen”, ontwikkel reflectie in stilte zonder te oordelen en het leven zal harmonieuzer vloeien dan je durfde te vermoeden.
Gedachteoefening
- In welk rijk leef en woon jij? (meestal) - Noteer eens voor jezelf alle ‘moetens’ die je vandaag of deze week ervaren hebt? - Hoe ging je daarmee om? - Had je dan geen keuze?
- Wie of wat heeft op jou invloed als je iets ‘moeten’ noemt?
- Bedenk volgende keer als je het idee hebt dat je iets moet: niemand kan me dwingen tot iets, dat is mijn keuze! Er staat niemand met een pistool tegen mijn hoofd.
Een boom die zo hard wil groeien, dat hij zijn wortels uit de aarde trekt, zweeft niet ten hemel, maar valt om. Harry Mulisch
Vertrouwen is een houding die je aanneemt
tegenover het leven en de wereld, FRANK ANDREWS
Wat men doet omdat het moet, IMMANUEL KANT (1724-1804)
|
|
81
“Een hindoelegende”
|
|
Naar een oude Hindoelegende waren indertijd alle mensen Goden. Ze maakten op een schromelijke manier misbruik van hun godheid.
Brahma, de God der Goden, besloot hun goddelijke macht te ontnemen en die te verstoppen op een voor hen onvindbare plaats. Het grote probleem was dus een geheime bergplaats te vinden.
Toen de halfgoden samen werden geroepen om dit probleem op te lossen, stelden zij het volgende voor: “Laten wij de godheid van de mens in de aarde begraven.”
Maar Brahma antwoordde: “Nee, dat volstaat niet, want de mens zal graven en de godheid terugvinden.”
Daarop wisten de halfgoden te zeggen: “Laten wij in dat geval de godheid in het diepste der oceaan gooien.”
Maar Brahma antwoordde opnieuw: “Nee, want vroeg of laat zal de mens de diepte van alle oceanen verkennen en het is zeker dat hij de godheid op een dag zal vinden en naar de oppervlakte terughalen.”
Toen besloten de halfgoden: “Wij weten niet waar wij de godheid moeten verbergen want er blijkt noch op aarde, noch in de zeeën een plaats te zijn waar de mens ze nooit zal vinden.”
Toen antwoordde Brahma: “Ziehier wat wij met de godheid van de mens zullen doen; wij zullen ze verbergen in het diepst van hemzelf, want dat is de enige plaats waar hij nooit zal denken te zoeken.”
Sinds die tijd, zo besluit de legende, heeft de mens de wereld doorkruist en alle hoeken ontdekt, heeft gedoken en gegraven op zoek naar iets dat in hemzelf te vinden is.
Gedachteoefening
- Vervang het woord ‘godheid’ door ‘geluk’ en herlees dan deze legende. - Is het waar dat we uiteindelijk steeds verlangen naar ‘gelukkig zijn’? - Kan dat volgens jou? Waar hangt dat dan vanaf? - Dienen de omstandigheden te voldoen aan jouw wensen of kan je jouw wensen afstemmen op de omstandigheden? - Zijn het vooral elementen uit de buitenwereld die bepalend zijn voor jouw geluksidee en geluksgevoel? Denk je vaak in termen van als … dan? - Kan je aanvaarden dat het leven niet naar jouw mening vraagt of je het leuk vindt of niet?
- Of is het jouw innerlijke overtuiging dat het leven mag zijn zoals het is en dat je wel slagvaardig genoeg bent om ondanks/dankzij frustratie en beperkingen gelukkig te zijn?
Wie het geluk niet herkent als het op bezoek
komt, MIGUEL DE CERVANTES (1547-1616)
Alle begeerte komt voort uit het denken ECKHART TOLLE
Als je nog niet gevonden hebt wat je zoekt, JEAN-PIERRE GOMEZ
Wie zoekt ERIK VAN ZUYDAM
Als ik een welbepaalde "mooie" kei
zoek, dan vind ik die nooit. HENRY MOORE
|
|
82
“Het een óf het ander? Het een én het ander!”
|
|
Laten we aannemen dat we de wereld verdelen in twee grote wereldculturen, de oosterse en de westerse. Beide grote wereldculturen hebben ontdekt dat de mens uiteindelijk, overal en steeds zoekt naar het realiseren van geluk.
Maar … er is een merkelijk verschil. De dynamische westerse cultuur kwam tot de slotsom dat we, om gelukkiger te worden, de situatie moesten analyseren, bestuderen, begrijpen en aanpassen. Door macht te krijgen over de omstandigheden zouden we de wereld aanpassen aan onze wensen en verlangens.
De meer naar binnen gekeerde oosterse cultuur koos voor een andere optie. Als de omstandigheden anders zijn dan je verlangt, dan dien je die in de eerste plaats te aanvaarden en je verlangens aan te passen. Dit leidde tot allerlei inzichten en technieken om te leren omgaan met alles wat er is, ook het pijnlijke en het verwarrende.
Er zijn al heel wat woorden gevloeid over welke benadering nu de beste is. Maar hoe kom je hier verder mee als je land overstroomt, als je kind ernstig ziek wordt, als sommige leerlingen onredelijk en agressief zijn!
De vraag is niet wie hier gelijk heeft. De vraag is ook niet wie de waarheid in zich draagt. Beide visies hebben hun voor- en nadelen. De kennis en de ontwikkeling in het westen op wetenschappelijk, technologisch, medisch, .. terrein zijn kolossaal. Maar ze blijven ontoereikend om ons gegarandeerd gelukkig te maken. De inzichten uit het oosten tonen ons dat je door het leven te aanvaarden zoals het zich aandient, in zijn schoonheid, zijn geweld en zijn pijn, bewuster kan genieten en je verlangens kan aanpassen. Het nadeel is een stagnerende wetenschap en technologie.
Daarom is het wellicht verstandiger om het beste van beide levenshoudingen te combineren en te integreren in jouw leven om eleganter om te gaan met de situaties zoals ze zijn en niet zoals jij verlangt dat ze zouden zijn.
Geef me de kracht om te veranderen wat binnen mijn mogelijkheden ligt, de moed om te aanvaarden wat buiten mijn mogelijkheden ligt en de wijsheid om de grens tussen deze beide te zien.
Een stoïcijnse levenswijsheid
Gedachteoefening
- Hoe doeltreffend ga jij om met ‘frustrerende’ situaties? - Wil je vooral de buitenwereld veranderen of kijk je ook naar je binnenwereld? - Welke slagvaardigheid mis je dan nog? Wat zou je graag beter willen kennen en kunnen? - Geniet je voldoende bewust van de dingen die je in je leven reeds bereikt hebt? - Ben je bereid om bij elke ‘wrongel’, ‘knoop’, ‘frustratie’ jezelf te appelleren op een constructieve gedachte? - Geloof je dat er nog een enorm potentieel aan groeivermogen in jezelf aanwezig is?
Het is een teken van wijsheid en volwassenheid
NATHANIEL BRANDEN
Wijsheid is SENECA (5-65)
Je krijgt kracht, moed en vertrouwen ELEANOR ROOSEVELT
|
|
83
“Op de rand van het denken gebeurt het”
|
|
Is het je al ooit gebeurd, dat je zat te tobben over een probleem en plotseling zag je het. Juist op een moment dat je er niet meer aan dacht. Op dat toevallige onbewaakte en zorgeloze moment zag je het antwoord op je probleem.
Wat valt hier misschien uit te leren? Wat gebeurt er op zo’n moment? Je zit dus met een zorg, je denkt erover na, je wikt en weegt de voor- en tegenargumenten, je tobt erover. Alles wat er binnen de grenzen van je denken mogelijk is, haal je naar boven en gooi je in de arena van het begrijpen. Je koestert het idee dat als je maar goed genoeg en logisch redeneert, dat je dan toch tot een juiste oplossing zal komen. Tenslotte ben je aan het einde van je Latijn en geef je het op.
Je blijft met het probleem zitten en er is geen uitweg. Omdat je zo grondig met inzet van alles wat je maar kon bedenken het probleem of de situatie hebt onderzocht, laat je het nu rusten. Je geest tobt er niet langer over, hij zit niet meer aan het probleem te trekken en te sleuren. Hij geeft het eigenlijk op en hij wordt stil. Herken je dat?
In dat stil zijn ontdek je juist het antwoord. Dan pas kan het gebeuren. Je hebt het losgelaten. Het is niets geweldigs. Je hebt er zelfs niets voor moeten doen. Het overkomt je. Menig groot wiskundige of natuurwetenschapper is dit overkomen. Wat wil dit zeggen?
De geest heeft zijn vermogen tot denken ten volle ingezet en staat nu op het uiterste randje van alle denken zonder een antwoord gevonden te hebben. Daardoor wordt hij stil, niet uit matheid, niet uit vermoeidheid, niet omdat hij zeker is van een mogelijke oplossing. De grens van het denken is gewoon bereikt.
Daar kan het juist gebeuren omdat de geest alles wat voor het vinden van het antwoord mogelijk is, al heeft bedacht en dan zoals een motor zonder benzine stilvalt. De geest wordt spontaan stil en de krampachtigheid voor het zoeken van een antwoord verdwijnt. Dit is het moment van Keuzeloos Gewaarzijn. Het is een toestand zonder iets te verlangen, het is een gewaarzijn waaraan alle ongerustheid vreemd is. Er ontstaat aanvaarding zonder verwachting.
In die toestand vindt er directe heldere waarneming plaats. Alle ‘moeten’, alle gedwongenheid is verdwenen. Op dat moment brengen we onze mind in de beste positie om een verfrissende kijk op de problemen te laten ontwaken.
Eureka! Yes! Aha-erlebnis!
Gedachteoefening
- Hoe hardnekkig ga jij met zorgen of probleemsituaties om? - Ben je een doordenker waardoor het denken overgaat in piekeren? - Je kan het ook anders doen: het is goed om grondig na te denken, maar wanneer het overslaat in destructieve gedachten, laat het dan eens los. Ga dan bewust iets heel anders doen; lopen, winkelen, spitten, mediteren, … - Wie weet wat er gebeurt?
Als het denken inzicht krijgt in zichzelf BYRON KATIE
De moed om zekerheden los te laten is een gebrek aan creativiteit. Erich Fromm
“There are painters who transform the sun to a yellow spot, but there are others who with the help of their art and their intelligence, transform a yellow spot into the sun.”
|
|
84
“Er leven twee wolven in ons”
|
|
Een Cherokeeverhaal
Een jonge Cherokee vertelt zijn grootvader hoe wanhopig hij is. Hij heeft niets in zijn leven: geen werk, geen beroepskennis om aan werk te komen en het meisje dat hij graag ziet, heeft hem verlaten. De helft van de jongens waarmee hij opgegroeid is, heeft al zelfmoord gepleegd en de rest is even hopeloos als hij. De meeste dagen zitten ze samen en drinken ze zich te pletter. Hij ook, wat kan hij immers anders doen?
Zijn grootvader luistert aandachtig en denkt na. Dan vertelt hij hem op een rustige toon: “De wanhoop is een wolf. Die wolf is vreselijk krachtig. Hij zal je doodbijten en je ziel opeten. Maar de hoop is ook een wolf, even krachtig, en hij kan voor jou met de wolf van de wanhoop vechten.”
De oude man zwijgt. Zijn kleinzoon denkt na en vraagt bijna smekend: “Maar grootvader! Vertel me alsjeblief welke wolf het zal winnen?”
De grootvader neemt zijn hoofd in zijn ruige handen en zegt: “De wolf die jij gaat voeden.”
Als we rondom ons heen kijken, kunnen we ons afvragen waarin de tragiek ligt van die mensen die het opgeven? En anderzijds ons afvragen waarin het geluk ligt van mensen die het leven constructief aanpakken? Hoe doen ze dat?
We kunnen de vraag nog persoonlijker stellen: Waarom voed ik de ene dag mijn boze, klagende wolf en de andere dag mijn optimistische, creatieve wolf?
In het bovenstaand verhaal wordt het eigenlijk heel helder verwoord. In ieder van ons leven ze allebei; zowel de wolf die boos is, verzet uit tegen hetgeen zich voordoet in de buitenwereld en die opgeeft als het hem niet zint. En de wolf die constructief en creatief zijn leven in handen neemt. Die opportuniteiten ziet, ook in de onvolmaaktheden van het leven en in elk probleem een kans ziet.
Als we beseffen dat we elk moment zelf beslissen welke wolf we roepen, hebben we ook geen excuus meer om de situatie of de anderen te beschuldigen.
Gedachteoefening
- Welke wolf voed jij? In je klas? In je relatie? … - Maak je een onderscheid bij mensen? Bij wie haal je snel de grommende wolf naar voor? Bij wie haal je heel gemakkelijk de positieve wolf naar voor? Waaraan ligt dat?
- Als je ervaart dat de boze wolf aangerend komt, adem dan diep en zet letterlijk een stap achteruit? Stel je de vraag: Wil ik dit? Ben ik dit? Wat is waarschijnlijk het effect hiervan?
- Besef dat je altijd kan beslissen welke wolf je laat spreken? Er is geen excuus.
Als je niet gelukkig bent met wat je overkomt,
THOMAS D’ANSEMBOURG
Vrijheid is wat wij doen JEAN-PAUL SARTRE (1905-1980)
Meestal is het zo: iemand drukt een knop in en
je voelt je goed, ANTHONY DE MELLO (1931-1987)
|
|
85
“Verlangen naar … hoeft geen blok aan ons been te zijn”
|
|
Je wil dat je kinderen het beter doen op school. Je wil dat je meer tijd hebt om te lezen. Je wil dat de vakantie niet te snel voorbij is. Je wenst dat de toekomst er rooskleuriger uitziet. Je …
Je wenst, je verlangt, je vreest, je hoopt, je wil sommige dingen niet!
Juist omdat we ‘mens zijn’ en een bewustzijn hebben, kunnen we ons de toekomst voorstellen. We kunnen naar dingen verlangen of hopen dat ze juist niet gebeuren. Dat is allemaal eigen aan ons menselijk bewustzijn. Wezens met een minder ontwikkeld bewustzijn (dieren) kunnen dit niet.
Net dat vermogen biedt ons enorme kansen en laat aan ons de keuze hoe we met de dingen omgaan. Het is een ongelooflijke, grenzeloze vrijheid die we als mens hebben.
Als je denkt dat je die keuze niet hebt, dan degradeer je jezelf tot een slaaf van je negatief en destructief denken. Dan wordt dat unieke vermogen om te dromen en te verlangen naar dingen in de toekomst een blok aan ons been zijn. En daar zijn wij, of we het nu graag willen of niet, helemaal zelf verantwoordelijk voor.
Angsten en bezorgdheden zullen er altijd zijn. Je hebt zelf de keuze wat je ermee doet. Je hebt niet tot taak te zorgen dat je angsten of gehechtheden verdwijnen, je hoeft alleen maar simpelweg je weerstand te erkennen zodra die de kop opsteekt. Weerstand betekent altijd een vorm van neen-zeggen tegen wat zich voordoet.
Als je die weerstand erkent en opmerkt, vereenzelvig je je er niet meer mee. Als je de angst opmerkt, ben jij die angst niet. Als je je gehechtheid aan een bepaalde afloop opmerkt, ben jij die gehechtheid niet.
Je hebt keuze. Je hoeft niet aan je verlangens toe te geven. Je hoeft je er ook niet tegen te verzetten.
Je kunt ze simpelweg opmerken en als een wolk laten voorbijgaan.
Dan reageer je niet vanuit verzet maar vanuit mededogen. Wanneer je je verlangens tot je laat doordringen, zonder eraan toe te geven, ebben ze weg. Er komen altijd gedachten en gevoelens in je op en ze vervagen even later weer. Sommige zijn manifester aanwezig dan andere. Het is niet altijd te begrijpen waardoor ze komen en gaan. Het is simpelweg een diastole, een rustfase van het hart waarin het hart met bloed wordt gevuld en waarop de samentrekking volgt. Het is een ritmische beweging zoals de ademhaling. Het is het eb en vloed van de zee.
Het is de dans van het ‘zijn’.
Gedachteoefening
- Wat zou jij graag anders zien in je leven? - Welke automatische reactie duikt op als je met iets geconfronteerd wordt dat niet aan je verwachtingen voldoet? - Hoe ga je daarmee om?
Misschien kan het ook zo: Kijk ernaar en ga door het proces. Oordeel niet en vergelijk niet. Stel vast wat er is en wat het met jou doet. Beleef de ervaring op het moment dat ze ontstaat, zo volledig en intens als maar mogelijk is, doordenk ze, doorvoel ze, uitgebreid en diepgaand. Wees je bewust van je oordeel en je vereenzelviging ermee.
Maak dan de keuze hoe je zal reageren en … of je wel zal reageren.
Wijze uitspraken
Een gebrek aan innerlijk discipline kan iemand ertoe verleiden alle emoties die haar of hem door het hoofd schieten ook te acteren – met het voorwendsel dat men er nu eenmaal lucht aan moet geven. Dergelijke praktijken leiden tot grof misbruik, zelfs tot overtreding van ’s lands wetten. Menselijke emoties kennen geen grenzen, de kracht van storende emoties is eindeloos.
TENZIN GYATSO, VEERTIENDE DALAI LAMA
Een
leven dat hoofdzakelijk gericht is
ALBERT EINSTEIN (1879-1955)
Het
is een teken van wijsheid en volwassenheid
NATHANIEL BRANDEN
|
|
86
“Pottenbakker en klei”
|
|
Wie beslist hoe jouw leven eruit zal zien? Wie bepaalt jouw doelen? Wie vertelt jou wat je best dient te geloven? Wie heeft nog steeds invloed op je denken en dus ook op de vorm van je leven?
Jij! Jijzelf zal bepalen wie/wat je toelaat!!! Jij blaast elke relatie en elke omstandigheid die zich aan je voordoet leven in. Als jij het geen leven, adem, betekenis en zin geeft, heeft het geen betekenis. Niets staat ooit los van jou. Hoewel je misschien denkt, dat je geleefd wordt en dat je veel ‘moet’ omwille van je baan, je gemaakte keuzes, … ben je steeds een vrij en verantwoordelijk mens voor alles wat jij doet met de dingen die zich voordoen.
Als je ‘jij’ zich laat leiden door anderen wordt hij de ene keer opgetild en even later weer neergehaald, de ene keer verheven en even later weer vernederd door de talloze wisselende gedachten, gevoelens en ervaringen. Uiterlijke omstandigheden hebben op deze manier enorm veel invloed op ons ego of ons slordige onbewuste denken, zodat we overgeleverd zijn aan de grillen van het leven.
Waarom zou je dit tragisch drama aan de gang houden? Waarom zou je stabiliteit en rust zoeken in iets wat noch stabiel, noch rustig en vredig is?
Jij bent niet slechts de schaal of de kom waarin het leven zich afspeelt. Je bent zelf de pottenbakker die de schaal ronddraait en die de klei vormgeeft. Jij bent niet slechts de klei, maar degene die de klei leven inblaast.
Gedachteoefening
- Geloof je dat jij invloed kan hebben op wat zich voordoet? - Durf je het besluit te nemen om je beleving in eigen handen te nemen? - Heb je de moed om bij een ‘onvolmaaktheid’ te onderzoeken wat beter kan, zonder de schuld te zoeken in de buitenwereld?
Wijze uitspraken
Ik sta
even stil, en dat is een hele vooruitgang.
Tevredenheid
is de steen der wijzen die
Soms is
het licht van een bliksemflits genoeg
Wie naar
buiten kijkt, droomt. Wie naar binnen kijkt, ontwaakt.
|
|
87
“De kunst van het falen”
|
|
Als kinderen een som niet kunnen oplossen of als ze te horen krijgen dat de taak niet netjes en verzorgd is, dan kunnen ze op verschillende manieren reageren.
Als volwassenen niet geselecteerd zijn voor de volgende sollicitatieronde of als ze de indruk hebben dat hun inspanningen toch geen zoden aan de dijk brengen, dan kunnen ze eveneens op verschillende manieren reageren.
Deze simpele voorbeelden illustreren dat een mens blijkbaar op zeer diverse manieren reageert op iets dat we als ‘tegenslag’ of als ‘falen’ beoordelen en dus ook zodanig ervaren.
In het algemeen kan je de reacties in twee groepen verdelen. Ofwel reageer je vanuit het idee dat je er toch niets aan kan doen, dat je hulpeloos en machteloos bent in die situatie. Het vertrouwen in eigen kwaliteiten daalt, je trekt je terug en wordt stil. Ofwel wordt men een grapjas die graag de dingen uitvergroot en weglacht. Dit kan je de hulpeloosheidsreactie noemen.
Ofwel reageer je vanuit het idee dat je het nog niet goed genoeg begrepen hebt en dat je wil blijven proberen omdat je het een uitdaging noemt. Dit kan je de meesterschapsreactie noemen.
De hulpeloosheidsreactie ontstaat als je gelooft dat het niet meer beter kan, als je gelooft dat je je grenzen van je intelligentie en je vaardigheden bereikt hebt. De Amerikaanse psychologe Dweck noemt dit de entiteitstheorie = iemands intelligentie is een vast gegeven. Als je zo dus denkt, ben je vooral prestatiegericht bezig. Je onderneemt dingen, omdat je de positieve beoordeling erg hard nodig hebt om je gelukkig en waardevol te voelen. Je handelt en werkt om vooral de negatieve beoordeling te vermijden, zodat je steeds presteert om je te bewijzen voor jezelf en de buitenwereld.
De meesterschapsreactie ontstaat als je gelooft dat intelligentie een eigenschap is, die je door het leren van nieuwe dingen verder kunt ontwikkelen. Dit noemt Dweck de groeitheorie = iemands intelligentie is steeds in evolutie. Door het geloof in het feit dat je nog ontzettend veel kan leren, zul je minder snel opgeven en vertrouw je er eerder op dat je door creativiteit zal evolueren en slagen.
Als je in de groeitheorie gelooft en dit toepast voor jezelf dan lukt het je vast en zeker om ook zo naar de ander te kijken.
De kunst van het omgaan met tegenslag, met falen, is dat je elke tegenslag of faalervaring ziet als een leermoment. Je geeft er een constructieve betekenis aan, waardoor een faalervaring een mogelijkheid wordt om jezelf te ontwikkelen. Je gaat ermee aan de slag in plaats van bij te pakken te blijven zitten.
Misschien heeft jouw omgeving, onze samenleving, ons team wel dringend behoefte aan het geloof in de groeitheorie. Ik geloof dat dit een goede remedie is tegen moedeloosheid, uitputting en klaaggezang.
Inspirerend boek: De kunst van het falen; Arjan van Dam, 2009
Gedachteoefening
- Welke beperkende ideeën formuleer je soms over jezelf? Ideeën als: Ik ben zo. Zo ben ik altijd geweest. Ik kan niet anders. In welke theorie geloof je dan? Wat brengt dit bij aan de situatie? Is dit een hulpeloosheids- of een meesterschapsreactie?
- Haal eens enkele ‘moeilijkere’ momenten voor je geest, momenten dat je niet tevreden was over het verloop van de situatie? Welke ideeën formuleer(de) je hierover? Behoren ze tot de entiteits- of de groeitheorie?
- Daag je uit om het eerstvolgende moment dat je zoon/dochter/leerling/collega niet beantwoordt aan je verwachting? Welk idee kan je bedenken om de ander te zien als een persoon in ontwikkeling en in groei?
Concrete ideeën:
-
Als iets
moeilijk is, kan ik/hij er nog veel van leren. - Joepie, ik heb een fout gemaakt. Er valt weer iets te leren!
Wijze uitspraken
De uiteindelijke maat waarmee een mens wordt
gemeten, MARTIN LUTHER KING (1929-1968)
Er is geen betere leerschool dan tegenslag. BENJAMIN DISRAELI
Succes is het resultaat van zelfontbranding: REGGIE LEACH
|
|
88
“Psychische aardbevingen”
|
|
In het leven bouw je heel wat op; iets materieels, een organisatie, een project, … Voor het merendeel zal het tot stof en as vergaan. Dat is onvermijdelijk in de evolutie van het leven.
Alle vormen verouderen, ze zijn minder aangepast aan de behoeften van de tijd en raken in onbruik. Alle gebouwen, hoe vernuftig en nauwgezet ze ook worden onderhouden, vervallen op den duur. De basisstructuur houdt het niet meer en kan vervolgens niet meer gerepareerd worden.
Wat ons verstand voortbrengt aan meningen en overtuigingen, zal na verloop van tijd ook opgeruimd worden om ruimte te maken voor nieuwe creaties. Ze worden geleidelijk van binnenuit afgebroken, ze worden zwak, poreus en de flexibiliteit is eruit. Sommige ideeën krijgen zelfs gapende gaten die voor anderen overduidelijk zijn, maar voor onszelf een mysterie blijven. Toch zijn wijzelf vaak het meest verrast als ons huis van overtuigingen, waar we zo aan gehecht zijn, instort. Onze vrienden schudden slechts het hoofd en zeggen: “We hebben nog geprobeerd het tegen je te zeggen, maar je had er geen oren naar.”
Het is toch merkwaardig dat het voor onszelf meestal zo’n grote verrassing is terwijl de buitenwereld niet echt vreemd opkijkt. Als je al je tijd en energie besteedt aan je pogingen je huis te stutten, kun je maar met moeite geloven dat al je inspanning tevergeefs is. Sterker nog, als je dat zou geloven, zou je niet meer proberen de dingen in orde te maken en ze gewoon uit elkaar laten vallen. Het zou zelfs kunnen dat je een sloophamer pakte en een handje ging helpen bij de afbraak.
Er zijn maar weinig mensen die de sloophamer pakken, ook al is het duidelijk dat dierbare overtuigingen niet meer voldoen. Dit is niet omdat je van slechte wil bent, maar je raakt zodanig gehecht aan je eigen creaties dat je ondanks de pijn en het lijden die ze veroorzaken, liever vasthoudt aan de ‘illusies van veiligheid’.
En toch vindt het afbraakproces langzaam maar zeker en onbewust plaats tot het opwelt als een aardbeving uit de diepten van onze psyche. In eerste instantie lijkt het erop dat de verandering van buitenaf komt, dat het de omstandigheden zijn die onze grondvesten doen daveren.
Maar het gebeurt allemaal vanuit ons binnenste, onze krampachtigheid om onbruikbare illusies vast te houden, maakt de inwendige crisis of aardbeving nog groter.
Het is pas als de behoefte aan psychologische verandering groot genoeg is, dat we ons denken en ons leven zullen veranderen. Het oude systeem dat nog steeds hardnekkig wil ontkennen dat het best zou veranderen, kan niet langer staande worden gehouden. En het hele bouwwerk komt naar beneden.
Wat is het heuglijke nieuws hiervan? Alleen dan is groei mogelijk. Dus wees blij als je weer een illusie armer bent. Dan is er kans tot het aanboren van nieuwe rijkdommen. De aardbeving legt grondlagen bloot waarvan je je nog niet bewust was. Gedachteoefening
- Hoe ga jij om met toestanden die hinderlijk zijn? - Hoe gehecht ben je aan je mythen of je overtuigingen? - Zoek je de oorzaken vooral in de buitenwereld? - Durf je ook naar je binnenwereld, de verzameling van overtuigingen, kijken? - Durf je deze in vraag stellen in plaats van naar schuldigen te zoeken? - Kan je een ‘hinderlijke’ fase ook als een groeikans, een uitdaging zien?
Wijze uitspraken
Je bent het resultaat van alle vroegere
afbeeldingen DR. WAYNE DYER (1940- )
Onze mythen kunnen terroristen of heiligen van ons maken. ANTHONY DE MELLO (1931-1987)
Een vooroordeel is moeilijker te splitsen dan een atoomkern. ALBERT EINSTEIN (1879-1955)
|
|
89
“Mijn persoonlijk statuut”
|
|
Enkele jaren geleden las ik het boek van Stephen R. Covey; De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Covey is als Amerikaanse auteur in eerste instantie bekend voor zijn managementboeken, maar zijn inzichten hebben een universeel karakter. Ze worden wereldwijd toegepast in het onderwijs en zijn concreet bruikbaar voor iedereen die een gelukkiger en succesvoller leven wil leiden.
Op basis van zijn inzichten, heb ik mezelf enkele jaren geleden uitgedaagd om mijn ‘persoonlijk statuut’ te schrijven. Je kan het een filosofie, een credo, een oorkonde, een persoonlijke grondwet noemen. Het is een weergave van wie je wil zijn (je persoonlijkheid) en wat je wil doen (je bijdragen en je prestaties) en het spreekt zich uit over de waarden en principes van waaruit je wil leven.
Het schrijven van dit ‘persoonlijk statuut’ kwam niet helemaal onverwacht uit de lucht vallen. Net zoals zoveel andere mensen maakte ook ik stormachtige momenten door. Ik stelde vast dat de veranderingen in mijn leven me vaak overhoop haalden en dat het tijd was om naar mijn fundamenten te keren. Gelukkig kwam o.a. dit boek op mijn pad en werd het een ontzettend voedende bron op het moment dat ik het idee had dat alles wankelde. Zo werd wat ik een storm noemde, een ongelooflijk rijke fase in mijn leven.
Daarom geef ik je vandaag graag mijn versie van mijn ‘persoonlijk levensstatuut’.
Ik ben me bewust van een oneindige bron van liefde. Deze bron is onuitputtelijk en stroomt altijd.
Ik verklaar mezelf elk moment tot een gelukkig mens. Ik ben liefdevol voor mezelf, zo kan ik het best bijdragen aan dit bestaan.
Omdat ik houd van wat is, en alles rondom mij liefde is, spreek ik op een zachte toon. Maar bovenal luister ik meer dan dat ik spreek.
Ik leef in het hier en het nu en aanvaard de realiteit zoals ze is. Elk ogenblik is uniek en doet me stelselmatig beseffen dat ik een deel ben van dit grote universum. Mijn geest verruimt telkens ik inadem.
Ik ben een creatieve, proactieve kracht die alleen uitdagingen en leermomenten kent. Ik beweeg soepel en flexibel door dit universum.
Ik erken mijn emoties en onderzoek ze met redelijkheid via de 4 vragen: (Is dat wel waar? - Hoe weet ik zeker dat het waar is? - Hoe reageer ik als ik die gedachte geloof? - Wie zou ik zijn zonder die gedachte? - Keer die gedachte om) telkens opnieuw, tot alle pijn en stress verdwenen is. Ik hoef daarom niet toe te geven aan mijn emoties of me ertegen te verzetten. Ik merk ze op en laat ze voorbijgaan.
Ik respecteer de keuze van de ander en beoordeel hem niet. Er is geen goed of kwaad. Er is slechts onwetendheid als mensen (ook ik) lijden of leed creëren.
Ik stop met oordelen en zie wat er gebeurt. Ik beschuldig niemand ook mezelf niet, want elk mens doet op elk moment zo goed als hij kan.
Met intense aandacht kijk ik naar de wereld, hoe hij zich voor mijn ogen openbaart.
Ik ben de auteur van mijn leven, ik ben vreugdevol, geestdriftig, vrij en tevreden. Het succes ligt in mezelf.
Ik heb mezelf lief, mijn lichaam, mijn geest, mijn denken. Ik besef dat het reeds ‘de hemel op aarde ‘ is. Ik ben verrukt dat ik mag leven. Ik leef vanuit overvloed en toon mijn vreugde en glimlach. Ik ben blij met wat er is en hecht me niet.
Ik doe de goede dingen zo goed mogelijk. Ik ben steeds in evolutie. Ik aanvaard wie ik ben en wat ik kan en wil altijd bijleren. Met een ontvankelijke, open geest beleef ik elk moment. Moment na moment sterft een oud stukje in mij om telkens nieuw te worden.
Ik toon respect voor alle wezens in dit universum en behandel alles en iedereen met aandacht en mededogen.
Mijn leven is gericht op zinvolle, waarachtig schone dingen.
Gedachteoefening
Vandaag stel ik je voor om te beginnen met het schrijven van je persoonlijk statuut. Het creëert waardigheid en wijsheid, het geeft sturing en kracht in je leven. Het stelt je in staat om op een elegante manier om te gaan met veranderingen in je leven, hoe groot of hoe klein ze ook zijn.
Als je dit iedere dag herhaalt, creëer je de wereld die je wil zien. Deze wereld begint bij jezelf en niet bij de ander.
Een goede leidraad bij het schrijven van jouw statuut: Stephen R. Covey: De zeven eigenschappen van effectief leiderschap (volwassenen) Of Sean Covey: zoon van Stephen Zeven eigenschappen die jou succesvol maken!
Wijze uitspraken
Wat ons mensen werkelijk uniek maakt DALE CARNEGIE (1888-1955)
Wees de verandering die je in de wereld wil
zien gebeuren.
Vele mensen willen de wereld veranderen, ANONIEM
|
|
90
“Emotionele vrijheid”
|
|
Als je op dit moment eens bewust halt houdt, stopt met wat je aan het doen bent en beseft wat je allemaal aan moois rondom je ziet of in je herinneringen kan oproepen. …… (enkele minuten dromen)
Deze vreugde kan je onmiddellijk op twee manieren onderbreken:
1. Door te denken dat je deze situatie kan controleren en greep hebt op wat er gebeurt. 2. Door te denken dat je machteloos bent en niets kunt doen dan lijdzaam ondergaan.
Geen van beide overtuigingen is waar. Het zijn allebei uitersten die tot stress, moedeloosheid en reactief gedrag leiden. Natuurlijk kan de overtuiging dat je machteloos bent de zaak enigszins aanvaardbaar maken, want dan zoek je naar oorzaken buiten je. Zodra je een schuldige gevonden hebt, stel je jezelf weer voor een tijdje gerust. Maar de frustratie blijft, want het vergroot jouw geluksidee niet. Je kan nog wat extra regels invoeren en nog wat meer controlefreak worden waardoor je het idee verstevigt dat je greep hebt op de omstandigheden.
Als je op het moment dat je dit leest eens de vraag zou stellen: Wat is eigenlijk mijn grootste wens? Controle over het leven? Of Geluk? Liefde? Minder strijd? Een absolute garantie voor stressvermindering? ..
We weten dat het leven niet vooraf naar onze toestemming komt vragen of we er klaar voor zijn. Dus de illusie van controle hebben, zullen we maar vlug vergeten.
Het heuglijke nieuws is dat het in onze macht ligt deze wensen van vreugde en vrijheid te bereiken. We zijn niet machteloos wat betreft onze beleving, maar hebben geen greep op wat ons overkomt. Het staat ons daarentegen elk moment vrij om creatief of reactief om te springen met de omstandigheden die zich in ons leven voordoen.
We kunnen kiezen voor een reis van meer geluk, meer vrede en elegant omgaan met negativiteit, dan we ooit hebben gekend. We beschikken over het vermogen om die emotionele vrijheid te bereiken. Ze is dichterbij dan we misschien denken. Hoe gestrest ons leven momenteel ook mag zijn, we hoeven niet te wachten op de medische wereld die een ‘gelukschip’ kan inplanten. Als jij beslist dat de tijd rijp is voor een evolutie naar meer emotionele vrijheid dan ben je nooit nog slachtoffer en neem je de verantwoordelijkheid voor jouw leven.
Gedachteoefening
- Wat zou je in je leven zeker graag behouden? Ben je bang dat het ooit niet meer in je leven zal zijn? Is dat mogelijk? - Wat zou je in je leven liever niet zien? Kan je dat ooit toch veranderen en verwezenlijken? Is dat mogelijk? - Ben je bereid je emoties te onderkennen, te ontwikkelen, te transformeren en te sturen naar een hoger, stimulerend en positief leven?
Het is een keuze die mogelijk is voor iedereen!
Wijze uitspraken
Het is een teken van wijsheid en volwassenheid
NATHANIEL BRANDEN
Een van de
belangrijkste beslissingen die je in je leven moet maken, is of je in een
vriendelijk of in een vijandig universum leeft.
Je kunt
niet voorkomen dat de vogels van het verdriet komen overvliegen. Je kunt wel
voorkomen dat ze nesten in je haar maken.
|
|
91
“Invloed” Een vloed van binnen naar buiten en omgekeerd
|
|
Je staat aan de kassa aan te schuiven en de ene keer kijk je met plezier naar het tafereel dat zich daar afspeelt. Een week later doe je hetzelfde en nu stel je vast dat je je ergert hoewel de situatie identiek is. Je partner komt later thuis dan verwacht en je reageert de ene keer heel mild en begripvol en de andere keer krijgt hij een uitbrander. Een leerling heeft haar opdracht niet tijdig afgegeven en je reactie is erg verschillend voor de ene of de andere. ….
Je innerlijke toestand heeft overduidelijk invloed op je daden, en daden hebben invloed op je innerlijke toestand. Wat er buiten je gebeurt (omstandigheden en situaties) en wat er in je mind (interne reflectie) gebeurt, houdt natuurlijk verband met elkaar. Dit verband loopt zeker niet altijd in een rechte lijn van A naar B, want dan zouden we als mens heel voorspelbaar zijn. De realiteit toont dat we nogal uiteenlopende reacties hebben, van een omhelzing tot een agressieve daad.
Toch zijn we allemaal geneigd terug te geven wat we krijgen, en te krijgen wat we gegeven hebben. In deze overtuiging zal je reactie afhankelijk zijn van de positieve of negatieve balans die je maakt ten opzichte van de ander. Hoeveel heeft hij je reeds gegeven of hoeveel heeft hij reeds genomen? Wie veel aan mij geeft, zal veel krediet hebben en zal dus kunnen rekenen op meer aandacht en meer vriendelijkheid.
Als je zo denkt, leef je vanuit de overtuiging dat je iets zou kunnen geven en nemen. Toch is dat een merkwaardige metafoor die ons op hetzelfde niveau plaatst als een machine. Je stopt er iets in en na een bepaald proces ontvang je iets terug, liefst rechtevenredig.
Op die manier kan je leven, maar dan hangt je reactie steeds af van hoeveel je kreeg van de ander. Dit leidt gegarandeerd tot veel mooie momenten, maar ook tot veel frustratie, omdat je reactie wordt bepaald door de input van de ander.
We kunnen het ook anders, als we het zeldzame en moedige besluit nemen niet afhankelijk te zijn de omstandigheden en van hetgeen we ‘zogezegd’ gekregen hebben. Je reactie kan ook het resultaat van jouw bewuste keuze zijn, een persoonlijk besluit dat je intrinsiek kiest voor het goede, ongeacht of de ander je een warme knuffel en een applaus geeft.
Jezus, Boeddha, Nelson Mandela, moeder Theresa, … begrepen dit. Het feit dat je je vijanden liefhebt, is jouw keuze. Zij ‘moeten’ jou niet liefhebben. Je geeft hen de kans om lief te hebben, want jij toont het. Of ze dat doen of niet, is aan hen.
Gedachteoefening
- Met wie kan je goed opschieten? Hoe komt dat? Welke overtuigingen hanteer je; over jezelf en over je relatie met de ander? - Met wie lukt het niet zo best? Hoe komt dat? Welke overtuigingen hanteer je nu; over jezelf en over je relatie met de ander? - Verlang je dat de ander eerst vriendelijk is, vóór jij een hartelijk gesprek kan beginnen? - Neem de zeldzame en moedige beslissing om vanuit je persoonlijke overtuiging de ander vriendelijk te ontmoeten. Zie wat er gebeurt. - Kan je aanvaarden dat je tevredenheid, liefde en geluk zelf creëert en dat dit niet de taak is van de ander!
Wijze uitspraken
Daar waar ik ben in de wereld JACQUES CASTERMANE
Zo lang je iemand anders verantwoordelijk houdt
voor je ongeluk, ISAAC SHAPIRO
De mensen geven altijd de schuld aan de GEORGE BERNARD SHAW
Weet je wat er gebeurt als je je leven in
eigen hand neemt? ERICA JONG
De zon vraagt zich niet af of zij haar warmte
aan deze of gene zal geven. ALEXANDRA DAVID-NEEL
|
|
92
“In de stilte groeien de beste ideeën”
|
|
We leven in een christelijke cultuur. Ongeacht of we naar de kerk gaan, aan de rituelen deelnemen, we proeven bewust of onbewust toch van deze religieuze sfeer. Denk maar aan de feestdagen en heel de kersttijd nu. Deze hoogdagen waren/zijn momenten van stilte, bezinning en reflectie.
Wat is de zin hiervan? Hebben we wel behoefte aan stilte- en reflectiemomenten?
De voorbije weken had ik de kans om Georges Monard en Rudi Vranckx te interviewen en ik stelde hen de vraag of zij momenten van reflectie inbouwen en hoe ze dit dan doen.
Georges Monard: Ik zoek altijd naar een goed evenwicht tussen actie en reflectie. Alleen actie zonder inzicht is gevaarlijk. Puur inzicht zonder actie is voor mij te weinig. Reflectie na een actie doet me nadenken over wat ik wou en wat dat betekent voor de toekomst. Ik zou zeggen dat ik een reflex heb waarbij ik elke avond nadenk over hoe het geweest is en waar ik niet zo goed in was. Dat is een automatisch gebeuren. Ik probeer daar ook nadrukkelijk over na te denken. Soms schrijf ik daar dingen over op, hoewel ik niet iemand ben die heel veel schrijft. Het gaat me makkelijker te spreken dan te schrijven.
Rudi Vranckx: Je hebt mensen die zo elke avond hun dag overlopen. Ik vind dat een vreemd fenomeen, ik doe dat niet. Ik leerde al zeer vroeg een soort van “geestelijke zelfstandigheid” ontwikkelen. Ik zou dat een soort “Own-denken’ noemen. Ik heb daar geen momenten voor nodig, omdat alles wat ik doe kansen zijn om je te bevragen. Zonder een oordeel te vellen over de situatie. Ik heb geleerd heel erg te leven in mijn eigen geest, want als je daar geen opruiming houdt, verzuurt alleen maar je eigen bestaan en dat van je omgeving.
Het is dus niet zo een merkwaardig fenomeen dat we het contact met de innerlijke stilte of de interne denker nodig hebben. Vaak beseffen we het niet voldoende en moeten er dingen gebeuren die ons doen stilstaan. Wanneer je je bewust wordt van de onschatbare waarde van die stilte, dan ervaar je dat dit eigenlijk onze wezenlijke natuur is. Het is de ruimte in je bewustzijn van waaruit de woorden en de gedachten ontstaan. Als die ruimte overheerst wordt door onze oordelende en lawaaierige dialoog, zal dit invloed hebben op onze communicatie met onszelf en de anderen.
Stilte helpt maar je hebt het niet nodig om innerlijke stilte te vinden. Je hoeft er niet voor naar een tempel te gaan, in de bergen te gaan wandelen of op een kussen te gaan zitten. Je kan het overal gewaarworden. Zelfs bij lawaai kan je je bewust zijn van de innerlijke stilte ónder het lawaai, van de ruimte waarover je altijd en overal kan beschikken. Werkelijke intelligentie werkt in stilte. Daar vind je creativiteit en oplossingen.
Wanneer je je bewust wordt van die stilte, kom je meteen in een toestand van innerlijke stille alertheid. Je stapt uit je quick and dirty denken en je voelt je terug vrij.
Innerlijke stilte is dus niet het ontbreken van lawaai en inhoud. Het is intelligent bewustzijn dat los staat van wat er is en je steeds in een vredige toestand brengt.
Gedachteoefening
- Hoe beleef je deze tijd? Ben je een op hol geslagen paard? Denk je veel in termen van ‘moeten’? Heb je een gezonde drive? Kan je genieten van het moment? - Hoe creëer jij stilte en reflectie in jouw dagelijkse tredmolen? - Wanneer ontstaan bij jou de beste ideeën? - Zou je wat meer bewuste stiltes willen inbouwen in je leven? Neem dan het concrete besluit per dag of per week een moment vast te prikken.
Wijze uitspraken
De stilte is de slaap die de wijsheid voedt FRANCIS BACON
De stilte is niet het niets, doch het alles JAN GRESHOFF
Waar je ook gaat, neem je eigen stilte met je mee DEEPAK CHOPRA
Geef mij stilte en ik zal de nacht trotseren KAHLIL GIBRAN
|
|
93
“Hoe je van schaatsen groot kan worden …”
|
||||||
|
Een vriendin vertelde me dat ze met haar kinderen was gaan schaatsen. Het was de eerste keer dat haar kinderen op het ijs stonden met schaatsen. Haar dochtertje viel vaak, maar dat vond ze helemaal niet erg, want ze zei: ‘Van vallen word je groot en dan leer ik lekker goed schaatsen!” Haar zoontje reageerde volkomen anders. Hij zei meteen bij de eerste keer dat hij viel, dat hij nooit meer wilde schaatsen, dat hij het nooit zou kunnen en het stom was.
Op het eerste zicht lijkt dit een banaal tafereeltje. Toch illustreert dit hoe we zo verschillend kunnen reageren op eenzelfde ervaring. De vraag die je jezelf kan stellen luidt: Geloof je dat je nog iets kunt leren of geloof je dat wat je kunt min of meer vaststaat?
De daaropvolgende vraag luidt dan: Hoe stimuleer je persoonlijke groei bij jezelf en bij de ander? Hoe poog je steeds meer jezelf te ontdekken en blijf je bezig steeds meer jezelf te worden.
Hoe je reageert wordt gevoed door je denken. Dit centrale idee dat je overtuigingen voor het grootste gedeelte onze gevoelens en ons gedrag bepalen is inmiddels binnen de psychologie gemeengoed geworden.
Deze denkwijzen kunnen we grosso modo onderverdelen in twee manieren van denken. De eerste denkwijze is de gefixeerde. Hierbij heb je de overtuiging dat je persoonlijkheid en je karakter, bij manier van spreken, min of meer in beton gegoten zijn. Je overtuigt jezelf van het idee dat je zo bent, dat je met zo’n karakter geboren bent, dat je er niets aan kunt doen. De anderen moeten er maar mee leren leven.
De tweede denkwijze is het geloof dat je kan evolueren en groeien, dat er potentieel aanwezig is en dat je eigenlijk nooit kan weten wie je echt bent. Je gelooft dat je persoonlijkheid en je capaciteiten in positieve richting kunnen veranderen en dus ben je nooit te oud om te leren.
Uit een onderzoek van Carol Dweck blijkt dat vooral mensen met een gefixeerde denkwijze zichzelf zowel onderschatten als overschatten. Bij mensen die geloven in groei, komt dit veel minder voor. Op zich zijn deze gevolgen logisch te verklaren. Als je verder wil ontwikkelen, dan wil je graag weten hoe je ervoor staat. Je bent nieuwsgierig en kijkt op een evenwichtige en aandachtige manier naar je sterke en je minder positieve kanten, want uit alles kan je iets leren. Het is dus ook veel makkelijker om jezelf te aanvaarden zoals je nu bent.
Wanneer je ervan uitgaat dat je niet verder meer kunt ontwikkelen, reageer je minder evenwichtig en veroordeel je vooral jezelf en/of de anderen. Successen worden uitvergroot en fouten worden als vernederingen gezien die snel tot boosheid of moedeloosheid leiden. Dit zal dan vaak leiden tot faalangst en verminderd zelfvertrouwen.
Naar welke denkwijze hel jij over? Je kan dit checken door na te denken over de volgende uitspraken:
Carl Rogers, de bekende psycholoog en psychotherapeut, was diep overtuigd van de idee dat we onze grenzen niet kennen en geloofde dus ook in de enorme kans tot groei. Wie zelf hiervan overtuigd is, gaat waarschijnlijk ook op deze manier om met de ander. Dan ga je je kind, je leerling, je medewerker, zien als een oneindig proces in beweging in plaats van als een product met een eindfase.
Gedachteoefening
- Vanuit welke positie sta je de volgende keer op de schaatsbaan? Bij een nieuwe uitdaging? Bij je volgende sollicitatie? In je volgende relatie?
- Wat betekent ‘vallen’ voor jou? Een falen of een groeikans?
- Onze eigenschappen zijn begrensd maar onze mentale intelligentie kan je steeds blijven ontwikkelen. (De overtuiging dat onze eigenschappen vastliggen wordt ook sterk tegengesproken door recente inzichten vanuit hersenonderzoek. Het aanleggen van nieuwe verbindingen is iets wat veel herhaling en oefening vraagt, maar het blijft altijd mogelijk. De plasticiteit van het brein is groter dan werd vermoed.)
Wijze uitspraken
Negatieve gedachten zijn als cholesterol voor
de hersenen. ONBEKEND
Feitelijk zijn er geen mislukkingen. FIONA HARROLD
De moed het gebied van mislukking te betreden MARIANA CAPLAN
Mislukking is de moeder van succes. LAO-TSE (604-507 v. Chr.)
|
||||||
|
94
“Angst? Ja, ik kan daartegen”
|
|
Over angst is enorm veel te vertellen, omdat het een krachtige basisemotie is die zowel levensreddend als verwoestend kan zijn. Maar wat als angst, groot of klein, de boventoon voert in onze mind? Wat is onze kwaliteit van leven dan nog?
Als je de angst niet recht in de ogen kijkt, zal de angst jou overweldigen. Zie je angst onder ogen en ontwikkel moed. Spoor op wat jou angst aanjaagt en gebruik vervolgens moed om het te transformeren.
Angst is de moeder van alle negatieve emoties waaraan eenzaamheid, zorg, boosheid, jaloezie, frustratie en … kan ontspruiten. Het zijn allemaal vormen van lijden die beklemmend aanvoelen en een gelukkig vrij leven in de weg staan.
Angst is zulk een krachtige emotie omdat we genetisch gecodeerd zijn, want het is verbonden met onze basisbehoefte, namelijk overleven. Zonder angst kun je in de natuur geen uur overleven. Hoewel we niet meer in de wilde natuur, maar in een cultuur leven, zijn dezelfde biologische systemen in ons nog steeds werkzaam.
Onbeteugelde angst kent geen eind; haar energie zal oneindig voortwoekeren zoals kanker als je die zijn gang laat gaan. Zolang wij niet leren ons van haar zuigkracht los te maken, worden we gemakkelijk overmeesterd en worden we slaaf van deze emotie.
Angst kan van buiten komen, als je het gelooft: b.v. je ziet de vloedgolf van de tsunami naderen, je ziet een aanrijdende auto op je dochtertje afkomen als ze het zebrapad wil oversteken. Angst kan in je worden gezaaid, als jij het gelooft; b.v. een collega snauwt: ‘Jij hebt het gesprek verknoeid!’ of een kind krijgt te horen: ‘Je zal nooit wiskunde kunnen.’ Angst kan door jou worden gezaaid, als jij het gelooft; ‘Ik zal altijd alleen zijn.’ ‘Ik heb altijd pech.’ ‘Ik zal het nooit leren.’
Om angstig te zijn, moet jij wel geloven dat iets uit de buiten- en/of de binnenwereld jou bedreigt. Maar wat je ook gelooft van je angstige gedachten, bedenk dat er maar één is die er iets aan kan veranderen. Bedenk dat alleen jij de vrijheid hebt een gedachte te geloven of niet. Als je dat inziet en begrijpt, ontneem je al een deel van de kracht van je angst.
Heb dan de moed om elke angstige gedachte in vraag te stellen en te vervangen door het idee dat je ook iets anders kan geloven. Hiervoor het inzicht en de moed hebben, telkens opnieuw, betekent niet per se dat er geen onaangename dingen zullen gebeuren, dat je geen angst hebt. Je kan natuurlijk kanker krijgen, je kan natuurlijk een auto op je af zien komen, je kinderen kunnen zelfs vermoord worden, er kan van alles gebeuren.
Het betekent wel dat deze angst jou niet meer overheerst, dat je beslist om met moeilijke situaties ook om te kunnen, dat je de neurotische dans van de angst kan stoppen.
Je hoeft er zelfs niets actiefs voor te doen. Het volstaat een volwassener denkoefening te maken: Ja, er kan van alles gebeuren. Ja, ik kan daartegen. Ja, het leven is niet rechtvaardig, maar ik kan er op een creatieve manier mee omgaan.
Gedachteoefening
- Waarover maak jij je soms/vaak/vooral druk? - Wat levert je dat op? - Word jij (en je omgeving) hier beter van? - Zaai je dan zelf meer angst in jouw hoofd en de hoofden van anderen of creëer je moed en vertrouwen bij de ander? - Ben je bereid je verzet tegen angst op te geven en heb je de moed om met een volwassen houding te reageren:
Ja, er kan van alles gebeuren. Ja, ik kan daartegen. Ja, het leven is niet rechtvaardig, maar ik kan er op een creatieve manier mee omgaan.
Wijze uitspraken
Wie angst heeft voor de toekomst, heeft die toekomst al half bedorven GEORGES VAN ACKER
Angst verandert niets aan het verdriet van gisteren en lost de problemen van morgen niet op. Het enige dat angst doet, is je vandaag verlammen. C. TEN BOOM
De taak die we onszelf moet stellen is niet om ons veilig te voelen, maar om onzekerheid te kunnen verdragen. ERICH FROMM
Geluk betekent de ervaring van een volheid, niet van een leegte die gevuld moet worden. ERICH FROMM
|
|
95
“Frustratie”
De sleutel die op geen enkele deur past …
|
|
Iedere morgen, middag of avond zijn er goede redenen om je te ergeren aan de dingen die zich voordoen. Een doel wordt niet snel genoeg bereikt, je leerlingen hebben hun les niet geleerd, je man heeft de hond niet uitgelaten, de trein is weer te laat, je moet te lang aanschuiven aan de kassa …
Je oordeelt dat het niet ok is, je bemerkt bij jezelf een duidelijke afkeuring en je bent teleurgesteld. De frustratie is daar!
En toch kan je kiezen wat je doet. Je kunt jezelf kwaad maken, opvliegend reageren, je slachtoffer voelen of proberen met de vuist op tafel te slaan en resultaat te forceren – allemaal contraproductieve reacties die een scheiding teweegbrengen en het slechtste (= verzet) in de ander en in jou naar boven halen. Deze sleutel past zeker niet.
Je kunt ook leren om deze frustratie geduldig gewaar te worden en ze om te vormen….
Ik daag je uit om terug te oefenen in GEDULD. Geduld, niet in de betekenis van passiviteit of berusting maar van kracht. Ik wil je een idee aanreiken waarin geduld een enorme kracht bevat die je bevrijdt van je frustratie en je emotioneel vrij maakt.
Wat is frustratie? Frustratie is een gevoel van agitatie en onverdraagzaamheid, dat ontstaat als er niet aan je behoeften wordt voldaan. Het wordt onmiddellijk gekoppeld aan het onvermogen om voldoening uit te stellen.
Vooreerst dienen we te beseffen dat ook wij onbewust ondergedompeld worden in een zeer snelle samenleving. Op een brief konden we perfect 3 dagen wachten, nu verwachten we met e-mail binnen het uur een antwoord. Mijn ouders konden perfect aanvaarden dat ik niet bereikbaar was, want gsm bestond toen niet. Nu moeten we op elk moment weten waar onze kinderen zijn. De wonderen van het digitale tijdperk hebben een emotionele tijdgeest bevorderd met een lage tolerantie en wachten leidt snel tot ergernis. Eigenlijk eisen we dat alles en iedereen beschikbaar is. We behandelen onze partner en onze vrienden alsof ze beschikbaar zijn in plaats van dankbaar te zijn om hun aanwezigheid en de nodige tijd te besteden aan het onderhouden van deze relaties.
Een teleurstelling hoeft geen catastrofe te zijn, misschien is iets niet krijgen wat je nu wilt, beter dan de onmiddellijke bevrediging. Uiteindelijk is de behoefte aan snelle bevrediging een houding van een kind. Iemand met een meer volwassen houding kan geduldig wachten, voelt zich niet machteloos ook al is het resultaat er nog niet.
Geduld is: een actieve toestand, een bewuste keuze om vol te houden, de keuze om te wachten tot het je beurt is, met het geloof dat de tijd zal komen.
Zoals het Chinese spreekwoord zegt: Als de leerling er klaar voor is, zal de meester verschijnen.
Door geduld te oefenen ben je in staat voldoening uit te stellen, toch door te zetten om je doel te bereiken en ondertussen te wachten tot de tijd rijp is.
Geduld oefenen is een binnenwaartse beweging naar een grotere wijsheid terwijl frustratie een actie naar buiten is, gericht op snelle bevrediging waarbij de ander moet veranderen. Geduld is een geschenk, want als het wordt getoond, behandel je de ander niet als een kind maar als een volwassene. Je rekent erop dat hij/zij het kan. Geduld tonen, de ander nemen zoals hij is in welke toestand ook, maakt de ander niet afhankelijk maar creëert geloof in eigen kunnen. Zo laat je de ander tot zijn recht komen en maak je het beste in hem wakker.
Gedachteoefening
- Ben je vaak/regelmatig gefrustreerd of opvliegend? - Reageer je doorgaans op frustratie met snauwen en de ander de schuld geven? - Ga je je teleurstelling te lijf met junkfood, alcohol, ..
Enkele sleutels om te proberen:
- Haal vooreerst diep adem. - Relativeer en zeg tegen jezelf dat je daar wel tegen kan. - Bedenk eventueel: de tijd is nog niet rijp, ze weten niet beter, … - Luister niet vanuit een verdedigende houding maar probeer te achterhalen wat de boodschap is achter deze houding die jou teleurstelt. - Reageer dan met een ik-boodschap en zeg wat je voelt en wat jouw behoefte is.
Wijze uitspraken
Heb geduld met alle dingen, Maar heb bovenal geduld met uzelf. ST.-FRANCISCUS VAN SALES
Wees uw vijanden dankbaar DALAI LAMA
Beschouw een vijandig iemand als een waardevolle gelegenheid om je te oefenen in geduld. DALAI LAMA
Humor en geduld zijn de kamelen waarmee je door alle woestijnen kunt gaan." PHIL BOSMANS
Opvoeding is een kwestie van liefde, geduld en wijsheid. En de laatste twee groeien waar de eerste heerst." JAN LIGTHART
|
|
96
“Angst en bezorgdheid” Kijk ze in de ogen … daar ligt de innerlijke rust
|
|
Voel je je ook wel eens benauwd net vóór je een klas binnengaat, als je een vergadering voorzit, als je in de file staat en je komt te laat op je afspraak, als je een boodschap aan je directie gaat meedelen, …
Stel je het volgende dan ook eens voor: Je gaat naar een klas waarvan je net in de leraarskamer allerlei spectaculaire verhalen hebt gehoord. Je geeft een toets terug en een leerling met een onvoldoende reageert furieus, ze verlaat de klas en knalt de deur dicht. Toch laat jij je niet van je stuk brengen en blijf je onverstoorbaar vriendelijk.
Ja, dit kan. Deze kalmte kan je bewaren en oproepen. Deze kalmte is altijd in jou aanwezig, bij iedereen. Deze innerlijke staat van kalmte, die het tegenovergestelde is van angst, kan je telkens opnieuw oproepen en ontwikkelen. Het is een onafhankelijke toestand van geconcentreerde kalmte die je in iedere situatie kan bereiken, ook in de meest schokkende of irriterende omstandigheden of bij sluimerende zorgen.
Deze innerlijke kalmte kan je ontwikkelen als jij ervoor kiest en er een prioriteit van maakt, want het gaat natuurlijk niet vanzelf. Er is enig denkwerk voor nodig om oude automatische patronen in vraag te stellen en nieuwe in de plaats te zetten. Zo ontstaat er veerkracht om te reageren zonder in paniek te raken. De uitdaging is aan jou.
Wat is angst?
Vooreerst is het een emotionele reactie die noodzakelijk is om te overleven. Maar gezien we niet in zo ’n bedreigende wereld meer wonen, zouden we op een andere manier met deze aangeboren reactie kunnen omgaan.
Angst en bezorgdheid zijn verhevigde emotionele reacties op de vrees dat het straks niet goed zal zijn, al dan niet gebaseerd op de realiteit. Ons brein maakt namelijk geen onderscheid tussen wat een echte bedreiging is en een ingebeelde tijger (iets wat we onszelf wijsmaken). Angst houdt je dus alert maar kan net evenzo tot burn-out leiden.
Angst en bezorgdheid zijn emoties die alles te maken heeft met ‘voorzien van gevaar’. Wat zal er gebeuren straks? Dus het is een emotie die altijd te maken heeft met wat er vermoedelijk - misschien, misschien ook niet - in de toekomst zal gebeuren. Angst/bezorgdheid doet u een paar passen vooruit gaan in de tijd in plaats van in het NU te blijven. Het NU waar alles nog rustig en kalm is.
Wat kan je doen als je deze emotie ervaart?
Kijk je bezorgdheid recht in de ogen. Het is een kunst om je ervan bewust te zijn, om het onder ogen te zien en om het te kunnen beheersen. Het is mogelijk om ‘je angst voor de angst’ los te laten en hem zelfs als een leermeester te zien. Het is een kans tot een verruiming van je emotionele vrijheid. Want als je angst/bezorgdheid ervaart, heb je een veroordeling uitgesproken over jezelf. Je hebt aan jezelf toegegeven dat je iets niet zal kunnen, dat iets niet goed genoeg is voor jou. Het is een afkeuring van jezelf.
Wat is dan de remedie?
A Erken dat je bezorgd of bang bent en geef jezelf de toestemming om angstig te mogen zijn.
B Haal dan diep adem en stel je op een eerlijke manier de vraag of dit wel waar is wat je jezelf doet geloven? De omstandigheden zijn misschien minder gewenst, maar jij bent niet hulpeloos en je bent geen slachtoffer. De wereld is niet zo onveilig als je wel denkt.
C Keur jezelf opnieuw goed en overtuig jezelf dat jij deze omstandigheden wel aankan.
Bezorgdheid kijkt rond om te zien wie de aanvaller in de buitenwereld is. Spijt kijkt terug en verlangt naar het verleden dat nooit meer terugkeert. Geloof kijkt omhoog, laat zich niet domineren door de buitenwereld en ziet perspectief vanuit een diep vertrouwen in het goede en in zichzelf.
De keuze is aan ieder van ons, elk moment opnieuw!
Gedachteoefening
- Maak je je elke dag zorgen over de mensen die je ontmoet; wat zullen ze vandaag weer uitspoken, wat zal ze zeggen, …? - Maak je van ongewenste situaties snel problemen? Maak je ze groter, niet kleiner? - Maak je je zelfs in gelukkige tijden zorgen dat het geluk over zal gaan, dat het van korte duur zal zijn? - Als de ene zorg opgelost is, richt je je dan meteen op wat misschien straks kan gebeuren? - Geloof je dat jij de auteur kan zijn van je emoties?
Wijze uitspraken
Angst is niet mogelijk zonder je gehechtheid aan een verhaal dat niet waar is. BYRON KATIE
Je kunt je gedachten niet stoppen, maar je kunt wel stoppen ze te geloven. ERIK VAN ZUYDAM
Een moment van vreugde verdrijft honderd zorgen CONFUCIUS
Angst verandert niets aan het verdriet van gisteren en lost de problemen van morgen niet op. Het enige dat angst doet is je vandaag verlammen. C. TEN BOOM
|
|
97
“Grote moed”
|
|
De schrijver en staatsman Su Shi beschreef zijn dapperheid in ‘On Staying Behind.’ Hij sprak van grote moed en zei het volgende:
Een man die door de ouden uitzonderlijk moedig en talentvol genoemd werd, diende een zelfbeheersing te hebben die veel groter was dan die van gewone mensen. Er gebeuren soms dingen die mensen niet kunnen verdragen. Als een gewone man te schande wordt gemaakt, dan trekt hij zijn zwaard en stormt naar voren om te vechten; maar dit is nog geen toonbeeld van echte dapperheid. Er bestaan op aarde echt moedige mensen die, wanneer ze plotseling worden aangevallen, niet bang zijn, en wanneer ze zonder enige reden bekritiseerd worden, niet boos worden. Dat komt omdat dit soort mannen grote idealen koesteren en omdat ze hoogstaande doelstellingen hebben.
In de Tien geboden staat eigenlijk dezelfde simpele en eenduidige visie, maar desondanks kost het ons moeite ernaar te leven. Als je echt gelooft ‘Gij zult niet doden’, hoe kun je dan een moordenaar vermoorden? Als je geweld met geweld vergeldt, doe je net hetzelfde als de ander.
Een grotere wijsheid benadert geweld en overtredingen op een andere wijze, namelijk met de suggestie van zelf een toonbeeld te zijn van het gedrag dat je van de ander verwacht. Als de ander bang is en naar je uithaalt, en je reageert daarop met angst, rechtvaardig je zijn gedrag door het te herhalen. Maar als je die angst met liefde beantwoordt, heb je hem een alternatief geboden dat groter en moediger is.
Je kunt geen toonbeeld zijn van een hogere wijsheid door boosheid te beantwoorden met boosheid, door teleurstelling te beantwoorden met gekwetstheid. Dit zou slechts een kort moment van bevrediging geven, maar geen bijdrage leveren aan de opvoeding of het groeiproces van de ander omdat je persoonlijke reactie een kopie is van de ander zijn gedrag.
We kunnen proberen om beschaafde en fatsoenlijke mensen te zijn die geen aanstoot geven, maar als anderen ons beledigen, hoe slagen we er dan in om niet boos te worden? Er zijn in ons leven veel dingen die we graag anders hadden gezien, zeker als je met opvoeding van jongeren bezig bent. Als de volwassenen blijven herhalen wat de jongeren doen, kunnen we moeilijk verwachten dat de jongeren verstandiger zijn dan de volwassenen.
Een moedig man/vrouw is iemand die als er iets onverwachts (=onprettig, beledigend, arrogant, kwetsend) gebeurt, niet bang is.
Deze geestestoestand is geen evidente toestand, dus het vergt meer inzicht en denkvermogen, maar het is mogelijk om het te verwerven.
Misschien bezitten we niet de kracht en het inzicht om die zaken te veranderen, maar we kunnen wel onze eigen gevoelens en houding veranderen.
Kijken we op die manier, dan tonen we wat er binnen in ons leeft, ongeacht wat de buitenwereld doet. Hoe meer je innerlijke goedheid, wijsheid en moed verwerft, hoe minder angst, zorgen en besluiteloosheid je hebt.
Dan ben je een geschenk voor de ander en krijgt hij de kans om er zelf beter van te worden.
Gedachteoefening
- Hoe reageer jij op negatieve reacties van buiten? - Is je reactie een kopie van het geweld dat op je afkomt? - Durf je ‘stop’ zeggen en geloven dat jij het anders kan? - Kan je bedenken dat de ander uit onwetendheid en angst reageert en dat jij daardoor niet bang hoeft te zijn? - Durf je tonen dat het anders kan en heb je de moed om zelf de verandering te zijn die je wenst bij de ander te zien?
Wijze uitspraken
Als men ziet wat juist is en het nalaat, is dat een gebrek aan moed. CONFUCIUS
Wanneer we er het minst op bedacht zijn, gooit het leven ons plots in het diepe, om onze moed en onze veranderingsgezindheid op de proef te stellen. PAUL COELHO
Wie glimlacht in plaats van tekeer te gaan, is altijd de sterkste. OOSTERSE WIJSHEID
Het vereist uiterlijke moed om te sterven, het vereist innerlijke moed om te leven. LAO-TSE
Een wijs man is het nooit met zichzelf oneens CONFUCIUS
|
|
98
“Waarmee ben ik bezig?”
|
|
Stel je jezelf ook wel eens de vraag: ‘Waar ben ik toch mee bezig?’ ‘Is het waardevol genoeg waarmee ik bezig ben?’ ‘Waartoe dient het?’
Misschien is er een andere vraag die wel belangrijker is: ‘Met welke intentie doe ik de dingen die ik nu doe?’
Is het niet meer de idee: Het is niet zo belangrijk wat je doet, maar wel met welke intentie dat je het doet.
Onze gedachten bepalen onze daden. Dat wil zeggen dat onze innerlijke houding allesbepalend is. De dingen die we elke dag doen - in onze werksituatie, de maatschappij, de vrije tijd - zijn over het algemeen dezelfde, maar we ervaren dat allemaal op een andere manier.
Er was eens een geleerde die op een dag langs een grote bouwplaats wandelde. Heel het bouwterrein lag in de zon te blakeren. Veel mannen werkten zich in het zweet met het sjouwen van bakstenen. Hij liep op een man toe en vroeg: ‘Waar ben je mee bezig?’ De man antwoordde op norse toon: ‘Dat zie je toch! Dat is zwaar werk – stenen sjouwen!’ De man stelde zijn vraag aan een andere man. Deze man straalde veel meer rust uit dan de vorige – hij stapelde de stenen die hij droeg in een keurige stapel op elkaar, bekeek ze nog eens goed en zei op trotse toon: ‘Vraag je dat aan mij? Ik bouw een muur.’ Daarna stelde hij de vraag aan een derde man. Deze man straalde iets vrolijks en vriendelijks uit toen hij de stenen die hij droeg op de grond neerzette. Hij hief zijn hoofd op, veegde het zweet van zijn gezicht en zei met duidelijke trots: ‘Vraag je dat aan mij? We zijn bezig een kathedraal te bouwen.’
Het werk van deze drie mensen is in alle opzichten hetzelfde, maar toch geven ze er een heel verschillende uitleg aan. De houding van de eerste man is eerder pessimistisch. Hij beschouwde alles wat hij deed, als een volgende nieuwe last, in een leven van geploeter, waarbij hij alleen maar kon bedenken dat dit zwaar en hard werk was. De tweede man kunnen we eerder professioneel noemen. Hij wist dat hij een muur aan het bouwen was, dat deze muur deel uitmaakte van een bepaald project en dat hij zijn best moest doen om de kost te verdienen. Het was zijn beroepsmatige taak omdat hij kennis van deze zaken had. De houding van de derde man zouden we idealistisch kunnen noemen. Hij ziet op dat ogenblik elke baksteen voor zich liggen en hij is zich bewust van elke zweetdruppel. Niet omdat hij moet zwoegen, maar omdat hij beseft dat al dit werk bijdraagt aan een wonderlijk project, een hoger doel, een “kathedraal”. Hij weet dat elke volgende stap waardevol is en hij weet wat het uiteindelijke resultaat van al dat gezwoeg zal zijn. Zijn werk, zijn bijdrage, overstijgt het banale. De dingen die hij doet, zijn verbonden met het leven, de dromen en een hoger doel. Hij is in de ban van een droom, overstijgt zijn individuele prestatie om iets veel groters te bereiken.
Gedachteoefening
- Hoe voel je je als je het dagelijkse gedoe als een sleur ziet? - Hoe voel je je als je steeds je uiterste best moet doen om toch maar enig resultaat te bereiken? - Kan je in elke jongere een kathedraal zien? Ook al moet je lang wachten? - Wat zijn jouw hogere idealen?
Wijze uitspraken
Alles is schoon, als men het maar kan zien RIK WOUTERS
Een stapel stenen houdt op een stapel stenen te zijn, op het moment dat een enkele man ernaar kijkt met in zijn hoofd het beeld van een kathedraal ANTOINE DE SAINT-EXUPERY
Wat de woestijn mooi maakt, is het feit dat hij ergens een waterput verschuilt ANTOINE DE SAINT-EXUPERY
De beeldhouwer ziet in elke steen een beeld, maar hij moet de rest wel weghakken voordat anderen het ook zien JAAP DIELEMAN
|
|
99
“Spijkers in een hek …”
|
|
Er was eens een slechtgehumeurd jongetje dat buitengewoon koppig was en voortdurend in razernij verviel, waarbij hij dingen kapot gooide en tegen de grond sloeg.
Op een dag nam de vader het kind bij de hand en leidde hem naar een hek achterin de tuin. Hij zei: “Zoon, sla van nu af aan steeds als je thuis een slecht humeur krijgt een spijker in het hek. Dan kun je na een poosje zien hoe vaak je een slecht humeur hebt gehad. Afgesproken?”
Het kind dacht: “Ik hoef nergens bang voor te zijn. Ik probeer het.” Daarna sloeg hij bij iedere woedeaanval een spijker in het hek, en toen hij enkele dagen later kwam kijken, voelde hij zich een beetje beschaamd: “O, al die spijkers! Wat een massa!”
Zijn vader zei: “Zie je wel? Je kan je blijkbaar niet zo goed beheersen. Als je erin slaagt een hele dag niet boos te worden, dan kun je één van de spijkers uit het hek halen.”
De jongen dacht: “Als ik kwaad word, dan moet ik een spijker in het hek slaan, maar voordat ik er een uit kan halen, moet ik me een hele dag beheersen. Dat is heel moeilijk!” En toch moest hij zich voortdurend beheersen als hij de spijkers kwijt wilde.
Eerst vond de jongen het verschrikkelijk moeilijk, maar elke dag ging het een beetje beter. Toen hij alle spijkers uit het hek had gehaald, realiseerde hij zich opeens dat hij had geleerd zich te beheersen. Hij ging heel blij naar zijn vader en zei: “Papa, kom gauw kijken, er zitten geen spijkers meer in het hek en ik word niet meer kwaad.”
De vader ging met de jongen mee naar het hek en zei met een stem vol betekenis: “Kijk zoon, de spijkers zijn wel allemaal uit het hek gehaald, maar de gaten zullen daar altijd blijven zitten. Iedere keer als je kwaad wordt op iemand, dan sla je een gat in hun hart. Door de spijker eruit te halen, betuig je je spijt. Je leert een nieuwe les, maar je kunt nooit de gaten meer laten verdwijnen.”
Volgens Confusius zijn er drie dingen
die je niet meer ongedaan kunt maken:
Hoe bewuster en aandachtiger we leven, hoe meer we nadenken vóór we spreken, hoe beter we luisteren vóór we zelf het woord nemen, hoe zorgvuldiger onze woordkeuze is, hoe constructiever onze handelingen en onze daden zullen zijn.
Gedachteoefening
- Hoe zorgvuldig ben je in je denken en je taalgebruik? - Welke spijkers heb je vandaag of gisteren in de geest van jezelf of anderen getimmerd? - Je kan voor elke impulsieve reactie STOP denken voor jezelf. Wat is het effect voor jezelf en de anderen? - Ben je bereid om je automatische piloot in vraag te stellen? - Wat levert je dat op?
Wijze uitspraken
Eens gesproken woorden zijn net zo moeilijk terug te nemen als het verspilde water uit een kruik. CONFUCIUS
Het is een teken van wijsheid en volwassenheid
NATHANIEL BRANDEN
Wees uw vijanden dankbaar DALAI LAMA
|
|
100
“Het spel van het leven”
|
|
In het spel van het leven is het even belangrijk om van het spel te kunnen genieten als om te “winnen”. Het is een kunst om het spektakel als een spannend gebeuren te zien, hoe alle actoren op elkaar reageren en elkaar beïnvloeden.
Met goede kaarten spelen is gemakkelijk en banaal. Dat kunnen kleine kinderen ook. Klagen over “slechte” kaarten is ook niet moeilijk. Wie alleen met goede kaarten kan spelen en klaagt als hij moeilijke kaarten heeft gekregen, wie zijn welzijn dus van de gekregen kaarten laat afhangen, is geen groot speler. Een goed speler geniet altijd van het spel, ook (en misschien vooral!) als hij moeilijke kaarten heeft gekregen. Een goed speler ziet dit als een uitdaging en als een spannend leermoment.
Successen worden immers snel vervelend, want zij bevestigen alleen maar wat men al wist. Zogenaamde “mislukkingen” zijn veel interessanter omdat zij aangeven waar er iets nieuws te leren valt. Een echte winner wint dan ook altijd. “Verliezen” en “mislukken” behoren tot het denken en het vocabularium van de loser. Voor een winner zijn er alleen maar verrassingen…
Gedachteoefening
- Hoe ga jij om met onvoorspelbare wendingen? - Wat doe jij, hoe reageer jij als je slechte kaarten hebt? - Hoe ga je om met zogeheten ‘moeilijkheden’? - Luchten, stoom afblazen, klagen, zielsgenoten opzoeken … dat kan iedereen. Maar wat is jouw creatieve bijdrage? - Kan je bedenken dat dit een uniek leermoment is, want je treedt uit je bekende knusse comfortzone.
Wijze uitspraken
Zelfmedelijden is als in je broek doen in de
winter. MARK TWAIN (1835-1910)
Hij die geen haven heeft gekozen MICHEL DE MONTAIGNE (1533-1592)
Wees niet bang van weerstand. HAMILTON MABIE
Dat een kind zich van een verlies afwendt, is
begrijpelijk. MARIANA CAPLAN
|
|
101
“In relatie tot …”
|
|
We weten dat we afhankelijk zijn van heel veel dingen - van onze relatie tot andere mensen, van een cultuur, van de natuur, van een organisatie of van een idee of van een overtuiging. We zeggen dan ook ‘we staan in relatie tot’ of ‘we zijn in relatie met’. Zelfs toen ik daarnet een boek las, was ik in relatie met de auteur.
De vraag die ik hier wil stellen, is HOE we in relatie zijn met de omgeving.
Heb ik de omgeving nodig om mij een zin in het leven te geven en gebruik ik hen om mij gelukkig te maken? Heb ik mijn kinderen nodig om mij het idee te geven dat ik een zinvol leven leid? Heb ik positieve feedback nodig van mijn baas om te weten dat ik het goed doe? Wil ik snel resultaten zien om te weten dat ik goed bezig ben?
Als we zo in relatie zijn tot anderen, dan heb ik hen nodig om mij gelukkig te maken en bereid ik me voor op veel angst, conflict en desillusie. Want zodra iemand geen positieve betekenis meer geeft aan die relatie dan zal ik ontgoocheld zijn, boos of triestig. De zin van mijn taak (leven) valt weg, want de ander is verantwoordelijk voor mijn geluk. De ander is er om aan mijn behoeften te voldoen. Ik gebruik de ander alsof hij een meubelstuk is dat moet klaarstaan als ik er nood aan heb. Het gebruiken van een ander, hoe bevredigend en vertroostend dat ook mag zijn, gaat altijd gepaard met angst. Om aan die angst te ontkomen, zijn we er op uit om de ander te bezitten. Dat veroorzaakt jaloezie, wantrouwen en een reeks van conflicten.
Dit is een levenskeuze, die we vaak niet bewust maken. We hechten ons aan de pluimen uit de buitenwereld en maken ons dus erg afhankelijk van wat de ander doet en over ons zegt. We hebben die liefkozingen en bevestiging hopelijk veelvuldig ervaren in onze kindertijd, maar als we als volwassene hier nog steeds op dezelfde manier afhankelijk van zijn, dan hebben we soms toch een probleem.
Natuurlijk is het heel prettig te horen en te ervaren dat wat je doet, zin heeft en ergens toe bijdraagt. Maar wanneer we ons daar afhankelijk van maken, zullen we vaak wakker geschud worden omdat de ander een keuze gemaakt heeft, die ik misschien niet meer prettig vind.
We kunnen ook anders in relatie zijn met de anderen. Als we leven vanuit het bewustzijn dat wat we doen op zich goed is, en niet afhankelijk is van de portie positieve feedback van de buitenwereld, dan nemen we zelf de verantwoordelijkheid voor ons geluk. Dan verwachten we niets van de ander, dan creëren we onze dromen en dragen bij aan wat het beste is in deze omstandigheid, voor onszelf en de ander.
Hoe dan ook is het heel menselijk dat we die bevestiging graag hebben. Als we dit proces van gehechtheid gewaar worden, kunnen we er ook naar kijken en het gewoonweg vaststellen in onszelf. We kunnen er naar kijken, het beseffen en het niet veroordelen. Als we bewust worden van onze innerlijke toestand, van ons denken, onze behoeften en onze afhankelijkheid, dan kunnen we ons onbewuste patroon doorzien. Met veel bewuste aandacht zijn we altijd in de mogelijkheid zelf de keuze te maken; de keuze tussen afhankelijkheid of vrije persoonlijke keuzes.
Als je zelf de verantwoordelijkheid neemt voor je geluk, dan ben je constant in relatie met de ander en voel je je verbonden, niet om wat de ander doet, maar om wie jij bent.
Gedachteoefening
- Hoe afhankelijk ben je van de bevestiging uit de buitenwereld? - In welke mate hangt je goed gevoel af van de bereikte resultaten? - Welke behoeften dienen voor jou liefst bevredigd te zijn? Wie/wat dient dit dan te doen? - Waaraan ben je toch wel erg gehecht? Wat zou je niet kunnen missen? - Wie zou je zijn zonder al diegenen die je zo graag rondom je hebt? - Tot welke relaties voed jij op; afhankelijkheid stimulerend of onafhankelijkheid stimulerend?
Wijze uitspraken
Volwassenheid
Tot een leerling die altijd in gebed verzonken zat, zei de Meester: “Wanneer zul je stoppen met op God te steunen en zul je op je eigen benen staan?”
De leerling was verbaasd. “Maar u bent degene die ons leerde dat we God als Vader moeten beschouwen!”
“Wanneer zul je leren dat een vader niet iemand is op wie je kunt steunen, maar iemand die je verlost van je neiging om te steunen?”
Uit Wijsheid in één minuut ANTHONY DE MELLO
Wat wij liefde noemen binnen een relatie BRENDA SHOSHANNA
Elke relatie is een reflectie van de relatie met jezelf. DEEPAK CHOPRA
Als we vanwege behoeften uit onze kindertijd BRENDA SHOSHANNA
|
|
102
|
|
Ben je op zoek naar jezelf? Kun je jezelf wel kennen? Met wie heb ik dan de eer, als degene die ik ontmoet niet het ‘zelf’ is? Wat bedoel je als je over jezelf spreekt?
Wat je ook het Zelf zou noemen, het is een minder bekend terrein dan je vaak zou vermoeden. Het lijkt vaker op een wildernis omdat we niet voldoende beseffen dat ons onbewuste veel meer invloed heeft dan we denken. En als we in concrete omstandigheden aan een zogeheten grens komen van onszelf, keren we vervolgens snel terug omdat het veiliger lijkt dan het onbekende aan de andere kant van de grens. We kiezen nog liever voor het gemakkelijke en het comfortabele, zelfs als het pijn doet. Het oude vertrouwde zit zo diep in ons gegrift dat we er liever naar terugkeren in plaats van door te groeien.
Als we zo denken blijft de wildernis wel de wildernis. De chaos was een unieke kans om het zelf te doen groeien en te ontwikkelen tot een bewuster of een groter zelf.
Nu is het moment gekomen om voorbij die grenzen te gaan, je comfortzone te verlaten en het oude versleten masker dat je droeg achter je te laten. Je wordt geappelleerd om door je fictieve grens te gaan en een beroep te doen op je creativiteit, vol vertrouwen een volgende stap zettend. De jungle in je ‘zelf’ is een onontgonnen gebied dat je uitnodigt om er doorheen te waden. Zonder treurig te zijn om je oude paden te verliezen. Nee, zelfs met tevredenheid over je oude plooien en je relaties, want zij waren op dat moment het beste wat je kon vinden in jezelf. Je hoeft ook nergens van weg te lopen, maar je breidt je gezichtsveld uit. Dan bied je jezelf de kans te groeien, nieuwe inzichten te verwerven met een nieuwe kijk op het leven.
Eens je beseft dat elke grens van het zogeheten ‘zelf’ slechts een aangepraat idee is, dat je geen grenzen hebt, dat je ze niet kan kennen en dat ze altijd te verleggen zijn, geef je jezelf de kans om open te staan voor een nieuwe kijk op het leven. Dan wordt het leven een uitdaging en kijk je naar jezelf als een lerend en ontwikkelend ‘zelf’.
Gedachteoefening
- “Ik ben mezelf! Ik ben niet mezelf!” Wat denk je hiervan? - Hoe kijk je naar anderen als je dingen in hen ontdekt die je tot nu toe niet gezien had? Veroordelend of nieuwsgierig? - Hoe kijk je naar jezelf als je dingen ontdekt die je telkens weer ziet terugkomen en waar je niet zo tevreden mee bent? Veroordelend of nieuwsgierig? - Wat doe je dan? Zit hier een groeikans in? - Durf en kan je je begrenzend oordelen over anderen loslaten? Kan je naar de ander kijken als een onbegrensd individu dat meer potentieel in zich draagt dan jij kan vermoeden? - Kan je vanuit een ‘ontwikkelingsgerichte’ blik naar jezelf en de ander kijken, dus ook onze leerlingen?
Wijze uitspraken
Je bent het resultaat van alle vroegere
afbeeldingen DR. WAYNE DYER (1940- )
Je bent wat je bent en waar je bent door je
gedachten. ZIG ZIGLAR (1926 - )
Als het denken inzicht krijgt in zichzelf BYRON KATIE
|
|
104
|
|
Een man die met de wagen onderweg was, kreeg plots een lekke band. Toen hij in het koffer keek om zijn reservewiel te monteren, stelde hij vast dat hij geen krik bij zich had. Hij stond op een afgelegen weg en hij was bijna de wanhoop nabij, toen hij in de verte een huis ontwaarde waar licht was. Vol goede hoop ging hij op weg om te vragen of hij een krik kon lenen. Maar onderweg begon hij te twijfelen: “Stel je voor dat de bewoners hun krik niet aan een vreemde willen meegeven! Dat zou toch wel heel erg zijn!” En hij voelde de verontwaardiging en de kwaadheid al bij zich opkomen. Maar toen dacht hij: “Maar nee, natuurlijk gaan zij hun krik willen uitlenen om iemand in nood te helpen!” En vol goede moed stapte hij weer verder. Maar even verder werd hij weer door zwarte gedachten overmand: “Maar wat te doen als zij nu toch hun krik niet zouden willen uitlenen?” En weer overviel hem een gevoel van machteloosheid en van onrechtvaardigheid. Hij had toch niets mis gedaan? Waarom zouden ze hem dan niet helpen? Ach nee, natuurlijk zouden ze hem willen helpen… Maar stel nu toch eens dat … Maar nee … Toen hij uiteindelijk bij het huis kwam, aanbelde en de bewoners de deur openden, snauwde hij hen toe: “Hou uw krik maar, ik wil ze al niet meer!”
De man had tijdens zijn wandeling een hele reeks van emoties ervaren, zonder dat er in de buitenwereld ook maar iets veranderd was. Waar kwamen zijn emoties dan vandaan? Uiteraard waren het zijn eigen reacties op zijn eigen voorstellingen en gedachten!
Onze emoties worden ons dus niet ingegeven door de buitenwereld of door anderen. Onze emoties zijn onze reacties op onze eigen beelden en gedachten. Als onze interne beelden veranderen, veranderen ook onmiddellijk onze emoties.
Dit verhaal illustreert heel duidelijk dat onze emoties niet ingegeven worden door de buitenwereld of door anderen. Onze emoties zijn onze reacties op onze eigen voorstellingen en gedachten. Vooral die dimensie van ons denken die we ons symbolisch landschap zouden kunnen noemen, ons betekenissenlandschap, bepaalt onze emotionele reacties. Om onszelf of anderen te begrijpen, volstaat het naar het vocabularium en naar de symbolische, metaforische uitspraken te luisteren. Om anders te voelen, volstaat het een ander intern symbolisch landschap te cultiveren.
Het gaat dus om creativiteit en stuurkunst, en niet om wat ons overkomt. Als wij de hogere dimensie van het denken, d.i. onze zienswijzen, onze oordelen en onze beelden en metaforen leren sturen, zullen wij ook onze emoties (en onze motivering) sturen. Dan worden onze emoties transparant. Dan worden wij emotioneel volwassen en onafhankelijk. Het gaat er niet om emoties te verdringen of te “controleren”, maar wel om verrijkende emoties op te wekken…
In principe kunnen we dus op elk ogenblik elke emotie hebben die we maar willen. We kunnen dus ook op elk ogenblik de emoties van bewondering, dankbaarheid, mededogen en vreugde voelen. Dat zijn de emoties die in het Boeddhisme de “grote emoties” worden genoemd, in tegenstelling tot de “kleine emoties” als angst, kwaadheid, jaloersheid, schuldgevoelens, irritaties, enz.
Gedachteoefening
- In welke omstandigheden ervaar je heftige emoties? Haal je de situatie en de mensen die erbij betrokken zijn helder voor ogen. - Waar denk je dat jouw emoties vandaan komen? - Welke woorden komen in je naar boven als je een vervelende leerling, een arrogante leraar, een dominante directie, een … ontmoet? - Wat denk je dan over de anderen? - Wat denk je dan over jezelf? - Probeer de situatie zo objectief mogelijk te beschrijven. Hiermee bedoel ik: benoem los van elke interpretatie, los van elk oordeel wat je met je zintuigen kan waarnemen. Wees streng voor jezelf en laat je persoonlijk betekenislandschap achterwege, zo goed als je kan. - Welke emotie komt er dan? - Wat zou je dan kunnen zeggen om toch een positieve bijdrage te leveren aan het feit?
Wijze uitspraken
Je kan een emotie niet vasthouden, ANONIEM
Het is een teken van wijsheid en volwassenheid
NATHANIEL BRANDEN
Als we gedachten en gevoelens kunnen
gewaarworden JACK KORNFIELD (1945 - )
|
|
107
|
||||||||
|
Wie graag grenzen trekt en voorwaarden stelt, kiest voor een leven van angst. Wie vanuit een onbegrensd perspectief leeft, wekt elk moment nieuwe levensenergie op die vreugde schenkt.
Uit: Misschien wisten zij alles van Toon Tellegen
“Tot hier. En verder niet,” zei de eekhoorn tegen zichzelf. Hij trok een streep in het zand langs de oever van de rivier en bleef aan één kant van de streep staan. Hij had zich al lang voorgenomen zo’n streep te trekken en daar dan niet voorbij te gaan. Dan weet ik tenminste waar ik aan toe ben, dacht hij. Hij was moe en ging zitten. De zon ging langzaam onder en er heerste stilte en rust in het bos en boven de rivier. Soms dreef de geur van hars of heide voorbij. De eekhoorn liet zijn hoofd op zijn handen rusten en keek naar de andere kant van de streep. Het was alsof alles daar anders was. Maar hij kon niet goed uitmaken wat er dan anders was.
“Eekhoorn! Eekhoorn!” hoorde hij plotseling roepen. “Ja,” riep hij terug. Hij herkende de stem van de krekel. “Kom eens hier,” riep de krekel. “Waar ben je?” “Hier.” De eekhoorn keek om zich heen en zag iets bewegen in het struikgewas. “Ach,” zie hij. “Je zit aan de verkeerde kant van de streep. Ik kan niet bij je komen.”
“Dan eet ik hem maar alleen op,” zei de krekel. De eekhoorn rekte zich uit om te zien wat de krekel bedoelde, leunde met zijn bovenlichaam ver over de streep, maar hij zag alleen het puntje van de staart van de krekel. De geur kwam hem echter bekend voor. “Wacht even!” riep hij. Hij keek om zich heen of niemand hem zag en wiste toen snel, met zijn staart, de streep uit. Misschien is het wel helemaal niet goed om te weten waar je aan toe bent, dacht hij. “Ik kom eraan,” riep hij. Maar toen hij bij het struikgewas aankwam zei de krekel: “Waar bleef je toch? Ik heb hem nu zelf maar opgegeten.” “Wat?” vroeg de eekhoorn. “Ja … eh … hoe heet zo’n ding ook maar weer …” “Een beukennoot?” “Ja! Inderdaad. Hoe wist je dat? Een beukennoot. Op is op. Maar om nou te zeggen lekker …” De krekel haalde zijn schouders op en de eekhoorn liet zijn hoofd zakken en slofte in de schemering naar huis. Hij nam zich voor nooit meer een streep te trekken of zich iets voor te nemen of te willen weten waar hij aan toe was. En als ik ooit nog eens “Tot hier” zeg, dacht hij, dan moet ik meteen daar achteraan mijn hoofd schudden. Beloof je dat? Hij knikte en beloofde het zichzelf.
Als je gedachten gelooft als: “Dat is niet te verdragen.” “Als mij dat overkomt, dan …” “Dat is onmogelijk.” “Tot hier is mijn grens en verder niet.” … dan ga je ervan uit dat je die zogeheten grens kan bewaken, verdedigen of beschermen. Wanneer je hierover eens ernstig nadenkt, dan kom je toch tot de vaststelling dat dit eigenlijk onmogelijk is. In het leven gebeuren de dingen omdat ze gewoonweg gebeuren. Voor je het goed beseft, is datgene wat je misschien liever niet had, reeds gebeurd.
Als je een echt territorium bezat, zou je nog een heel leger kunnen optrommelen om je gebied te beschermen, maar een mens kan gebeurtenissen niet verhinderen zoals hij evenmin kan beletten dat anderen hem met lieve of kwaadaardige woorden toespreken.
Dat is dus al een eerste reden waarom je het verlangen naar grenzen best laat varen. Als je leeft met de illusie dat jij je grenzen kent en dat jij ze kan handhaven, dan bereid je je bovendien voor op een leven van angst, omdat er zich toch allerlei verrassingen zullen voordoen.
En er is nog een ander beklemmend idee dat hiermee verbonden is. De eekhoorn wiste stiekem met zijn staart de streep weg. Hij vond het blijkbaar gênant om te tonen dat hij van mening was veranderd, zijn grens leverde hem niet veel voordelen op en dus veegde hij ze zo stiekem als mogelijk weg.. Voor mensen is dit ook zo. De omgeving vindt het namelijk ongeloofwaardig als je voorheen heel hardnekkig ideeën hebt verkondigd die je later laat varen.
Mogelijke effecten als we Grenzen loslaten of Grenzen trekken.
Gedachteoefening
- Hoe hardnekkig houd jij vast aan principes? - Hoe verdedig je deze principes? - Waarom heb je die grenzen nodig? Wat levert je dat op? - Hoe verloopt de communicatie met je partner, een leerling, een collega als je hardnekkig een grens wil bewaken? - Wat is de winst voor jou en voor de ander?
Wijze uitspraken
De
grenzen van mijn taal LUDWIG WITTGENSTEIN (1889-1951)
Dit
is mijn geheim: KRISHNAMURTI (1985-1986)
Wanneer
je bezield wordt door een grootse zaak, PATANJALI (1-3e eeuw v. Chr.)
Er
zijn mensen die heel weinig weten. UMBERTO ECO
De
realiteit is neutraal. ERIK VAN ZUYDAM
|
|
109
|
|
Vaak zijn onze waarnemingen, onze interpretaties van het gedrag van anderen vervormd en onjuist, wat pijnlijke gevoelens en conflicten kan veroorzaken. Veel irritatie en woede komt voort uit die misverstanden. Deze simpele vraag: “Weet je het zeker?” of “Weet ik het zeker?” kan je telkens opnieuw stellen aan jezelf en ook aan anderen om je bewustzijn aan te scherpen, om te checken of je wel de juiste perceptie hebt.
Als er sprake is van enige vorm van bedreiging, groot of klein, dan nemen we de dingen niet waar zoals ze zijn. Omdat we het idee hebben dat we aangevallen worden, hebben we onjuiste waarnemingen over wie we zelf zijn en over wie de andere is. De oordelen stromen door ons hoofd en we gaan in de verdediging.
Deze onjuiste waarnemingen zijn de basis voor al onze acties die ongeluk, angst en woede veroorzaken. We komen tegenover de ander te staan in plaats van naast hem. De verbondenheid vanuit een gezamenlijk centrum is plots verdwenen. Door onze gehechtheid aan onze standpunten en onze fanatieke verdediging beoordelen we de situatie in ‘ik heb gelijk’ en ‘de ander heeft ongelijk’. In naam van MIJN waarheid gaan we in conflict, kleineren of overheersen we de ander. Het is een waarneming die leidt tot de opdeling ‘wij en zij’.
En toch kan in een situatie waar je van mening verschilt communicatie worden gecreëerd. Als we ons verdedigen luisteren we niet meer naar de ander, dan zijn we louter bezig met de verdediging van onze positie. Als we wachten op de goodwill van de ander, maak ik mezelf afhankelijk van de ander. Dit spel begrijpen en doorzien is de enige uitweg uit een conflict.
Je kan dus kiezen om het slachtoffer te zijn van je eigen woede en frustratie. Je kan kiezen om slachtoffer te zijn van je dogmatische ideeën over vrede en veiligheid. Deze strakke vastgehouden principes maken ons allerminst tot vrije mensen. Vrijheid ligt juist in het besef dat je afstand kan doen van je hardnekkige geloof.
Je kan dus je grotere bewustzijn aanspreken en jezelf ondervragen. Als je beseft dat woede en angst altijd voorkomt uit een gebrek aan inzicht en begrip, dan hoef je niet de toestand te veranderen maar je ideeën over die toestand in vraag te stellen. Dan kom je tot de ontdekking dat de grondslagen voor vrede altijd in onszelf liggen. Het inzicht en de vrede moet niet bij de ander worden bevorderd, vrede begint hier bij mezelf.
Vrede is dan niet eenvoudigweg de afwezigheid van conflicten en misverstanden. Vrede is het cultiveren en ontwikkelen van een groter inzicht, een groter begrip, gecombineerd met actie. Het is geen excuus om je niet bezig te houden met de omstandigheden. Je wacht ook niet tot je volledig perfect in vrede bent voor je iets onderneemt.
Zoals Thich Nhat Hanh het zo helder formuleert: “Cultiveer de kwaliteiten van stabiliteit, vrede en vrijheid in jezelf. Alleen dan kan je een bijdrage leveren aan deze wereld.”
Gedachteoefening
- Wanneer heb je nog spanning en stress ervaren in je lichaam? - Waarom was je in conflict met jezelf? - Hoe dacht je over de situatie? Wat was je aan het ‘beschermen’? Welk veiligheidsidee was er in het gedrang?
- Doe de volgende gedachteoefening over dezelfde situatie: Begeef je terug naar dezelfde situatie en plaats, adem bewust en aandachtig en wees niet bezig met je eigen oordelen. Wees volledig aandachtig bij wat de ander zei of deed. Stel dan de zeer neutrale vraag aan de ander: “Weet je het zeker?” of “Hoe bedoel je?”
Op deze wijze raak je zelf niet in conflict en moedig je de ander aan om ook genuanceerder naar zichzelf te kijken. Misschien ontspant deze persoon (onbewust) zelf zijn rigide strakke oordelen.
Zo kan je een geschenk zijn, zelfs in een toestand die meer weg heeft van een conflictsituatie.
Wijze uitspraken
Een
essentieel onderdeel van zuiver zien,
Het leven is zoveel plezieriger FIONA HARROLD
Om te komen waar je bent, Om uit te komen bij wat je niet weet, T.S. ELIOT (1888-1965)
Geluk wordt gecreëerd met een ontspannen gelaat en een radicale verwondering over het leven TAO 56, 3
|
|
111
|
|
Soms heb ik de indruk dat mensen zelfs gelukkig zijn met hun misère, omdat ze niet ophouden met zagen en klagen. Het lijkt erop alsof ze zich wentelen in al hetgeen negatief is. Hun oog valt op de balken in andermans ogen en ze vinden altijd wel een stok om mee te slaan. Anderzijds geven ze aan dat er dringend iets aan moet gebeuren, dat het zo niet verder kan.
Waarom zijn we toch zo negatief over negatieve mensen? …. Misschien hebben we wel veel te leren van deze mensen! Waartoe kunnen zij ons aanzetten?
Het zou dwaas zijn om te zeggen dat slechte daden juist zijn, dat honger en onrechtvaardigheid juist is. Trouwens zonder negativiteit zou er geen noodzaak zijn om ons bewustzijn te ontwikkelen en creatief aan de slag te gaan de toestand te verbeteren. Zonder problemen of negativiteit zouden wij niet evolueren naar een hoger bewustzijn. Daarom is het goed dat wij zowel positieve als negatieve dingen meemaken. In plaats van boos te worden op mensen die kwaad berokkenen en veel negativiteit toevoegen aan jouw leven, kunnen wij dankbaar zijn dat zij ons de gelegenheid geven om geduld te oefenen en zelfs liefde en mededogen.
Het zou eveneens dwaas zijn om te dromen van een volmaakt bestaan. Die spaarzame momenten dat we beseffen dat het leven volmaakt is, zoals momenten van flow, kunnen we maar beseffen omdat we de onvolmaaktheid ook goed kennen. Het volmaakte staat niet los van het onvolmaakte. Plezier bestaat bij de gratie van het lijden. Goed staat niet los van slecht. Alles heeft alles nodig. Het is de kunst om volmaaktheid in de onvolmaaktheid te zien. Daarom is blijmoedig omgaan met ‘klagers’ de enige manier om echt in het leven te staan, zonder voorkeur en zonder afwijzing.
De grootste dwaasheid bestaat erin om ‘de klaagcultuur’ als alibi te gebruiken om je eigen verantwoordelijkheid niet te nemen. Dan plavei je voor jezelf een levensweg van gedeprimeerd zijn, ontmoediging en wanhoop. De kudde waar je je aan ergerde heeft er dus weer een volgeling bij.
Het kan dus anders. Als je rondom je een toenemende klaagcultuur ervaart, kan het in eerste instantie een vloek zijn en zou je er liefst van weglopen. Het kan ook een zegen zijn, want het kan je wakker schudden en tot actie aan te zetten. Dit vereist enerzijds creativiteit, bewustzijn en verantwoordelijkheid en anderzijds geloof dat het echt iets uitmaakt wat jij doet.
Gedachteoefening
- Hoe ga jij om met klagers in de leraarskamers, in je omgeving, in de politiek, …? - Hoe ga je om met leerlingen die vooral ‘neen’ zeggen, nergens zin in hebben en dus nergens de zin van inzien? - Je kan deze situaties en contacten allemaal gebruiken als groeimiddel in je eigen evolutie naar een volwassener en bewuster mens. Alleen daar wordt de wereld beter van en op de eerste plaats jij zelf.
Wijze uitspraken
Het leven is een universiteit. ANONIEM
Vier
elk stapje vooruit.
Alle
zaken bestaan bij gratie van hun tegendeel.
Het is verstandiger een kaars aan te steken LAO-TSE (604-507 v. Chr.)
|
|
112
Een hemel van verschil!
|
|
Concentratie is een proces waarbij de geest wordt gedwongen zijn blikveld tot een bepaald punt uit te breiden en tegelijk te vernauwen. Aandacht schenken is je blikveld een onbegrensde ruimte bieden.
Komt het je wel eens voor dat je aan je leerlingen, aan je kinderen of aan jezelf de dwingende boodschap geeft om zich/je te concentreren, om hun/jouw aandacht bij de zaak te houden.
Wanneer we ons willen concentreren, hebben we de intentie om de vlug afgeleide mind tot de orde te roepen en aan te moedigen om gefocust te blijven op iets wat voor ons op dat moment relevant of zinvol is. Als je tegen jezelf zegt: “Ik ga me concentreren”, dan houdt dat een inspanning in die we al dan niet als vermoeiend ervaren. Het is tegelijkertijd een gericht en duidelijk afgebakende opdracht die een begrenzing inhoudt.
Kennis verwerf je door je te concentreren. Maar iedere uitbreiding van kennis blijft binnen de nieuw verworven grenzen. Je hebt iets nieuws ontdekt of geleerd en je hebt het idee dat je het kent, dat je het nu weet. Dat weten is een grens van je kennen die weer een beetje uitgebreid is, maar op dat moment reeds een nieuwe grens trekt.
Aandacht daartegenover is onbeperkt en vrij van de grenzen van de kennis. Ze laat veel meer ruimte voor nieuwsgierigheid en bewondering. Als je bijvoorbeeld voor de eerste keer een nieuwe boomsoort ontdekt (althans voor jou) dan doe je meer dan je concentreren, dan schenk je je volledige aandacht.
Aandacht hoeft de kennis en de concentratie niet uit te sluiten, maar is een stap verder. Aandacht is van cruciaal belang om een boeiend leven te leiden en ontstaat niet door je in te spannen of je te concentreren. Aandacht ontstaat uit verwondering. Het is een toestand waarin de geest onophoudelijk leert, zonder dat er een dogmatische kern van weten is, zonder dat er een optelsom van ervaringen is die de totale kennis vormt.
Hoe kan je die toestand van aandacht tot stand brengen? Ze laat zich geenszins ontwikkelen door overreding, door vergelijking, door beloning of bestraffing. Het cultiveren van aandacht kan maar ontstaan wanneer alle angst uitgeschakeld is. Angst is onvermijdelijk zolang je de aandrang voelt ergens naar te streven of een succes moet bereiken, omdat je vindt dat het anders niet goed genoeg is. Met al de frustraties en de kwellende tegenstrijdigheden die daaruit voortvloeien. Je kunt iemand leren zich te concentreren, maar aandachtig zijn valt niet aan te leren, zoals het ook onmogelijk is iemand te leren vrij van angst te zijn. Je kan wel een voorbeeld van ‘in aandacht te zijn’ voor de ander.
Aandacht ontstaat als het ‘moeten’ wegvalt, als het beoordelen achterwege gelaten wordt, als het verrassende of het nog onbekende toegelaten wordt. Aandachtig zijn is een inzicht, een interne mentale houding die ervan uit gaat dat we de wereld, de ander en onszelf nooit volledig kunnen kennen. Aandacht komt altijd uit jezelf en stelt nooit voorwaarden aan de buitenwereld of de ander.
Aandachtig zijn is de best mogelijke voedingsbodem om flow te kennen en een boeiend leven tegemoet te gaan.
Gedachteoefening
- Wat versta jij onder aandachtig zijn? - Als je je oplegt aandachtig te zijn, is dat dan een houding van aandacht? Lijkt dat niet meer op de dwingende oproep om je te concentreren? - “Ik moet mijn geest in bedwang houden en alle andere gedachten uitbannen”, zou je dat aandacht noemen?
- Kan je eens zonder oordeel je aandacht schenken aan een persoon, een situatie, een frustratie in jezelf? Kan je zonder intentie om te oordelen proberen te luisteren? Kan je zonder intentie om iets aan de situatie te veranderen, zonder na te denken over een advies, heel betrokken en met veel belangstelling luisteren naar wat de ander zegt?
Zo moedig je het verborgene aan om aan de oppervlakte te komen en het leven en het bewustzijn bij jou en bij de ander te verrijken.
Wijze uitspraken
Leerling: Wat is de essentie van Zen? Leerling: Er moet toch nog meer zijn? ZEN VERHAAL
Elke keer dat men werkelijk aandacht schenkt, SIMONE WEIL (1919-1943)
Alleen in helder water zie je diepte. RUTGER KOPLAND
De meester ziet de dingen zoals ze zijn, zonder te proberen ze te sturen. Zij laat ze hun eigen weg gaan en zit stil in het midden van de cirkel LAO-TSE
|
|
113
|
|
Leven zonder water is ondenkbaar, onleefbaar en onbestaanbaar. Zonder water is leven, HET LEVEN, onmogelijk. Als iemand meer leven wil geven aan zijn/haar leven, dan is het water een mooie metafoor om zich aan te spiegelen.
Waarom speelt het water een hoofdrol bij al het leven? Doordat het bijzondere eigenschappen heeft. Allereerst omdat water naast zuurstof in de energievoorziening van alle levende wezens een hoofdrol speelt. Ook bij het oplossen van zouten en het opnemen en afstaan van warmte is water onmisbaar. Een mens bestaat voor zijn geboorte voor ongeveer 97% uit water. Daarna begint hij geleidelijk uit te drogen. Op zijn dertigste is het percentage water gedaald tot zo'n 70%, en daarna daalt het nog verder tot ongeveer 60% op 75-jarige leeftijd.
Water dient het leven op het land. Het schenkt leven door zich door het land te bewegen, steeds weer zijn eigen balans en evenwicht zoekend. Het zoekt zich een weg doorheen de diepste en de hardste lagen. Deze eigenschap van water staat in schril contrast met mensen die altijd omhoogkijken en denken aan een opstijgen tot een of andere hoge prestatie omdat het niet goed genoeg is. Dit geldt ook voor mensen die hun dagen vullen met kritiek uiten op wat er is en wat er niet is, op zichzelf en op anderen. Water daartegenover zal altijd om obstakels heen stromen en de laagste aardegebonden ruimte zoeken die het maar kan vinden. Op die manier is het altijd ten dienste van de aarde en laat het de kans aan de zaden van de aarde om geboren te worden. Water wil het wonderlijke laten ontwaken in de aarde.
Het water als metafoor kan ons inspireren:
Waar je ook verkiest te wonen, denk aan de aarde onder je voeten, denk erover na hoe haar te voelen bij alles wat je doet. Denk aan het water als je vrede wil. En vooral als je je in het leven en de liefde stort, weet dan dat het diep in jou vertoeft, dat je er volkomen van doordrongen bent. Denk eraan als je vrijuit wil spreken in moeilijke omstandigheden. Het water is in jou en verbergt zich niet, dus stel je niet onderdanig op door niet te spreken of hoogmoedig door de ander met je woorden te verdrinken. Welke toestanden ook roepen om leiderschap denk eraan dat een constante stroom, die zich beheerst en kalm beweegt, de situatie eromheen helpt ordenen. Welke taken je ook dient te vervullen vanuit je professionele en niet-professionele leven, denk eraan dat je geregeld naar de bron gaat en waardevol handelt zonder aan te spoelen op onvoorbereid land.
Natuurlijk stromend water is een inspirerend beeld voor het bereiken van piekervaringen in het leven. Zoals het water een toestand zoekt van balans en evenwicht in alle dingen, weet het zich ook steeds verbonden met een onuitputtelijke bron. Dit staat symbool voor het streven naar een balans tussen werk en spel, ijver en vrije tijd, slaap en waken, intellectualisme en emotionaliteit. Onredelijk streven, strijd, koppigheid, agressiviteit en ontevredenheid maken het water troebel en ontwricht het leven. Het water laat zich niet besturen, maar het maakt het land wel gezond of ziek.
Zoals het water vibreert en meandert in de bedding, samen met de wind en de regen, zo kunnen wij als mens meanderen met alles en iedereen die op ons pad komt. Door ons bewustzijn hebben wij de keuze, en dat heeft water niet, om de aarde droog te leggen, te overspoelen als een tsunami of een goede voedingsbodem te zijn op de plaats waar je je bevindt.
Gedachteoefening
- Met welk soort water kan je jezelf het best vergelijken? Een kabbelend bergriviertje, een tsunami, een oase, een uitdrogende plas, een aangelegd kanaal, een woelige zee, … - In welk water zwem je op dit moment van je leven? - Bij welke bron kom je tot rust? Bij welke bron haal je water? - Leef je stroomopwaarts? - Leef je stroomafwaarts? - Stroom je met de rivier zachtjes mee?
Wijze uitspraken
Waar het water het diepst is, WILLIAM SHAKESPEARE (1564-1616)
Alleen in helder water zie je de diepte. RUTGER KOPLAND
Wij beseffen de waarde van het water pas wanneer de bron is opgedroogd. THOMAS FULLER
Wees als een reiziger in het water. Beweeg als dat nodig is. Wees stil als je niet hoeft te bewegen. DEN MING-DAO
Je kunt je weerspiegelingen niet in stromend water zien, maar wel in stilstaand water. Wat van zichzelf stil is, kan dingen tot stilte brengen. TSJWANG-TSE
|
|
115
|
|
Durven leven is op elk ogenblik durven sterven, maar ook durven geboren worden. Dat wil zeggen dat men, bij het doorlopen van de belangrijke levensstadia, degene die men was laat afsterven om ruimte te geven aan een andere. Eén met een vernieuwde kijk op de wereld die bovendien toegeeft dat er verschillende doortochten te maken en passen te nemen zijn, vooraleer het Ontwaken uiteindelijk in zicht komt.
ARNAUD DESJARDINS Danielle & Olivier Föllmi, Offerande 365 dagen Boeddhisme; Lannoo, 21 augustus
Ik heb altijd aan het leven gedacht als een plant die ontspruit aan een wortelstok. Het echte leven van de plant kunnen we niet zien, dat bevindt zich in de wortelstok. Het bovenste deel blijft maar één enkele zomer bestaan. Dan kwijnt het weg – het was maar een kortstondige verschijning. Als we denken aan de eindeloze opeenvolging van opkomst en neergang van het leven en de beschaving, krijgen we een indruk van absolute nietswaardigheid. Toch heb ik nooit het gevoel verloren dat er onder die oneindige stroom iets is dat leeft en blijft bestaan. Wat wij zien is de bloesem die verwelkt. Maar het wortelstelsel blijft bestaan.
C. G. JUNG George Hulskramer, Grenzeloos inzicht; Altanmira-Becht. Haarlem, p25 augustus
De meesten van ons zullen moeten toegeven dat we piekmomenten hebben gekend, die zo ver buiten de tijd stonden dat verleden en toekomst leken weg te smelten in vergetelheid. Verloren in een zonsondergang; totaal opgaand in het spel van maanlicht op het water van een zwarte, peilloos diepe vijver; weggedreven uit het zelf en de tijd in de vervoerende omhelzingen van een geliefde … Wie heeft nooit het tijdloze ervaren? Wat hebben al deze ervaringen gemeen? Het lijkt alsof in al die ervaringen de tijd is opgeschort, omdat we volledig opgaan in het huidige moment … Het huidige moment is een tijdloos moment, en een tijdloos moment is een eeuwig ogenblik – een moment dat verleden noch toekomst kent, voor noch na, gisteren noch morgen. Opgaan in het huidige moment betekent dus een duik in de eeuwigheid, een door de spiegel stappen in de wereld van het Ongeborene en het Onsterfelijke.
KEN WILBER Zonder grenzen; Karnak, 1983, p. 74
|
|
116
|
|
De meester observeert de
wereld TAO
Een nieuwe tijd, een nieuwe baan, een nieuwe klas, een nieuwe groep, … Bij dit vele ‘nieuwe’ rijzen waarschijnlijk vragen en verlangens. Hoe zal het verlopen dit jaar? Zal het me lukken? Ga ik geluk hebben met mijn nieuwelingen? Ga ik de touwtjes in handen kunnen houden?
Dit soort vragen illustreert al hoe iemand naar deze nieuwe uitdaging kijkt en hoe hij in de wereld staat. Wie uitsluitend vragen stelt over hoe de ander gaat reageren en afgaat op zijn zintuiglijke waarnemingen en persoonlijke percepties, schept een wereld van verschijnselen die vooral gebaseerd zijn op angst en uiteindelijk illusies zijn. Aangezien alles komt en gaat, aangezien de dingen zich voordoen zoals ze zich voordoen, hebben we geen vat op wat er gebeurt.
Wie vooral hunkert naar bevrediging, naar bevestiging en goedkeuring wordt gedefinieerd door een verlangen dat de buitenwereld zal moeten waarmaken. Je kunt niet op een plek van vrede en innerlijke voldoening arriveren wanneer je bestaan wordt gedreven door hunkering. Dit is jammer genoeg voor velen de snelste weg naar ontevredenheid en burn-out.
Iemand die de nieuwe situatie waarneemt en zich niet uitsluitend vereenzelvigt met wat zichtbaar is, iemand die met volle aandacht in die wereld staat en zich tegelijk bewust is van het feit dat hij er niet mee samenvalt, is een meester. De meester keert zich naar binnen om antwoorden te zoeken, om innerlijke overtuigingen te zoeken die creatief kunnen bijdragen aan het geheel. De meester ziet natuurlijk wel de dwaasheid van de dingen maar deint vanuit een innerlijk perspectief mee met de stroom..
Je innerlijke overtuiging weet immers dat een roos meer is dan een bloem, aangezien hij een aangename geur verspreidt en fluweelzachte blaadjes heeft. Je innerlijke overtuiging weet ook dat een roos doornen heeft, maar ziet de schoonheid en de essentie van de roos zelfs als ze in de fase van afsterven komt.
Wanneer je een mooi panorama ziet, een betoverend geluid hoort of een lekkernij proeft, sta jezelf dan toe stil te staan bij het wonder dat achter deze zintuiglijke genoegens schuilgaat. Wanneer je een verwoestende windhoos ziet, een verscheurend gekraak hoort van bomen die vernieling zaaien, concentreer jezelf dan om stil te staan bij het onbegrijpelijke dat ook een wonder is.
Wees als de meester die ‘bewust zijn overtuigingen kiest’ en die ‘verkiest wat binnen is boven wat er buiten zichtbaar en hoorbaar is’.
Gedachteoefening
- Ga je ook soms de wedloop aan met een situatie die zou moeten veranderen? Leverde je dat al veel vruchten op? - Als er iets onaangenaam is, stel je je dan vooral vragen over wie en wat er allemaal gecorrigeerd moet worden of stel je wel eens de vraag vanuit welke interne houding je naar die toestand kijkt?
- Cultiveer verwondering en waardering als innerlijke toetsstenen in plaats van een externe gerichtheid op snel resultaat en bevestiging. - Wees als een onverstoorbaar meester, die verkiest te kijken naar wat er aan schoonheid/wonder is binnen in de ander en in zichzelf.
Wijze uitspraken
Uit concentratie wordt wijsheid geboren. De geest wordt rustig zodat hij plaats ruimt voor aandacht. Naast gevoelens van kalmte en vrede verstevigt zich de concentratie tot een solide steun voor het groeiende koppel ‘inzicht en wijsheid’. In ons ontluikt een gevoeligheid, die uitgaat naar zowel de ontzaglijke schoonheid als het grote lijden van de wereld. JOSEPH GOLDSTEIN
Schoonheid is hoe je je van binnen voelt en dat weergeeft in je ogen. Het is niets fysieks. SOPHIA LOREN
We kunnen de wereld afreizen op zoek naar schoonheid, maar we moeten ze in ons dragen om haar te kunnen vinden. R.W. EMERSON
Menen dat de dingen anders zouden moeten zijn
dan ze zijn WAYNE LIQUORMAN
|
|
119
|
|
Het is altijd prettig als de ander ons begrijpt en ja-knikkend bevestigt wat we zeggen. Dan is communiceren een makkie. Maar wat als er aan de andere kant van de lijn niet instemmend geknikt wordt? Iets wordt in twijfel getrokken. Iemand is het oneens en begint te argumenteren. Wat gebeurt er dan met je gedachten en je emoties? Hoe verloopt dan de communicatie? Heb je dan nog zin om het gesprek rustig verder te zetten, ga je proberen te overtuigen of haak je dan af?
Je hebt in elke relatie momenten, periodes waarin je het niet met de ander eens bent. De vraag is: hoe goed hanteer je die meningsverschillen? Hoe geef je in die specifieke relatie ruimte om er een andere mening op na te houden.
Wanneer je alleen maar over een relatie spreekt als je volslagen overeenstemming en gemeenschappelijkheid vereist, dan kies je alleen voor relaties met gelijkgestemden en die duren meestal niet lang. Het is onrealistisch want je legt de lat voor jezelf en de ander toch wel erg hoog. Dat is een te groot eisenpakket dat je van een relatie kunt verwachten. Wanneer je relatie gebaseerd is op acceptatie en niet op overeenstemming, is de kans op een langdurige verhouding veel groter en kom je waarschijnlijk tot een veel grotere intensiteit en intimiteit net door de geaccepteerde verschillen. Want je tolereert dat de ander ook anders mag denken. In tegenstelling tot wat velen geloven is het voor een relatie geen vereiste dat je het telkens eens bent met elkaar. Wederzijds vertrouwen dat de ander zijn goede redenen heeft om anders te denken en respect hebben voor die mening is wel een vereiste.
Communiceren met iemand die het volkomen met je eens is, dat is gemakkelijk. Maar om succesvol te communiceren op momenten dat je het oneens bent, dat is een uitdaging.
Op de eerste plaats zijn dit soort gesprekken veel leerrijker omdat je eigen ‘vastgeroeste’ denkpatronen in vraag worden gesteld. Op de tweede plaats dagen deze gesprekken je uit om je denkhorizonten te verruimen. Deze communicatie vereist wel dat degene die aan het woord is oprecht en eerlijk spreekt en dat de luisteraar bereid is te accepteren wat de ander zegt. Als de spreker verwijten maakt en de luisteraar (ver)oordeelt, is er geen sprake van communicatie. Dan is het een aanval.
Om succesvoller te communiceren zijn dit aan te bevelen gouden grondhoudingen:
1. Wees je zeer bewust van je eigen gedachten en gevoelens en besef dat ze niet van de ander komen, maar louter en alleen bij jou thuishoren. Niemand kan jou boos maken of irriteren als jij je niet aangevallen voelt.
2. Geef eerlijk uiting van wat je denkt en voelt, zonder verwijten te maken of te proberen de ander de verantwoordelijkheid te geven voor wat jij denkt of voelt.
3. Luister zonder oordeel naar de gedachten en de gevoelens die anderen jou voor willen leggen. Onthoud hier ook dat wat zij zeggen, denken en voelen een omschrijving is van hoe zij er zelf aan toe zijn. Zij creëren zelf hun gemoedstoestand.
4. Verdedig je niet, maar stel vragen ter verduidelijking. Als je begint met je te verdedigen, luister je waarschijnlijk niet echt en is de kans groot dat je op je eigen gevoelige plekken geraakt wordt. Zo kunnen anderen een afspiegeling zijn van die delen in jou waar je liever niet naar kijkt.
Gedachteoefening
- Houd jij het gesprek gaande als er een duidelijk meningsverschil is? Of maak je er dan snel een einde aan? Welke emotie ervaar je dan? Heb je enig idee wat je dan over jezelf en de ander denkt? Schiet je vol oordelen over de ander? - Wat ervaar je als je overeenstemming bereikt in een gesprek? - Wat ervaar je (gedachten en emotie) als je verschillende meningen blijft hanteren? Hoe reageer je dan?
Oefening: - Creëer/zoek deze week enkele mensen of momenten waarin je bewust het niet eens bent met de ander. Dit kan zowel een collega, je partner, een leerling, … zijn en bedenk dat je fundamenteel ACCEPTEERT wat de ander zegt. Let dan eens op hoe je zal reageren, hoe je zal spreken, hoe je je zal voelen.
Wijze uitspraken
De gedachten die we denken en de woorden die
we uitspreken LOUISE L. HAY (1927 - )
Als ik een groene tak in mijn hart draag, CHINEES GEZEGDE
Het verschil tussen slecht nieuws en goed
nieuws, ONBEKEND
|
|
120
|
|
Alle momenten dat we in relatie zijn met onze omgeving, mensen of dingen, hebben we er gedachten en emoties bij die ons tot flow of tot melancholie kunnen voeren. Tussen deze twee uitersten begeven we ons immers altijd ergens. Streef je naar constante flowervaringen en eis je dat het leven altijd goed moet aanvoelen? Is je diepste wens geen dipmomenten te ervaren omdat je altijd een gelukservaring wenst? Hoe ga je dan met jezelf en je omgeving om? Hoe ben je dan een inspirerende opvoeder voor onze jongeren?
Als je verwacht dat je relaties alleen maar fijn en inspirerend zullen zijn, hoe reageer je dan tijdens momenten waarop je afkeer voelt of geen contact hebt met hem of haar? Hoe reageer je op je ontgoocheling, je verdriet, je twijfels en je angsten? Het leven is een golvende zee en is niet vrij van allerlei deiningen en zelfs tumult, hoe goed je het ook bedoelt met de ander en met jezelf, hoezeer je ook je baan met passie doet. Elke relatie met mensen, kinderen en volwassenen, kent ups en downs, momenten waarop je je wel en momenten waarop je je minder met elkaar verbonden weet.
Jouw kijk op die momenten waarop je denkt dat je niet met elkaar verbonden bent, is van even groot belang als jouw kijk op de momenten van verbondenheid. Wat de ander ook doet, toch ligt in jouw bewustzijn de mogelijkheid om je zelfs betrokken te voelen als je pijn en afwijzing ervaart. Kun je jouw pijn of verzet tegen wat er is en de pijn of het verzet van de ander met mededogen aanschouwen? Of ga je het proberen te ontkennen? Ga je in een reactieve bui de ander willen veranderen?
Vaak kunnen we niets aan de toestand verhelpen. Toch is er altijd de mogelijkheid om je innerlijke state of mind te besturen. Je hebt altijd de keuze om emotioneel mee te gaan in het tumult en je gekwetst te voelen. Je kunt ook met een betrokken mentale houding afstandelijk toekijken en je heel verbonden weten. Elke confronterende situatie - een misverstand, een ongerustheid zelfs een opkomende woede - is een unieke gelegenheid om te oefenen in afstandelijke betrokkenheid. Het is een uitdaging om verbonden te blijven, ondanks de toestand, ondanks jouw emotie. Daar ligt een prachtige opportuniteit om een voorbeeld te zijn voor de ander – je kind, een jongere, je partner, je werkgever - in onverstoorbare vriendelijkheid vanuit een afstandelijke betrokkenheid. Dan kan je pas echt leiding geven omdat je niet bezig bent met je persoonlijke gevoelens. Je kan zo helemaal bij de ander aanwezig zijn.
Je bent tegelijk de onstuimige golf als de rustige oceaan. Ook al schuimt je kolkende golf, want dat is slechts het puntje van je golfslag, je kan altijd in één ademteug bedenken dat het op de bodem van jouw oceaan altijd rustig is. Een rustige oceaan geeft het schip terug de kans om zijn evenwicht te zoeken.
Peter Adriaenssens houdt in zijn nieuwste boek ‘Laat ze niet schieten’ een pleidooi om onze kinderen en jongeren beter vast te houden. We hebben als volwassenen de collectieve verantwoordelijkheid om in te grijpen, grenzen te tonen, opnieuw te leren luisteren en solidair te zijn. Gekwetste en te emotioneel betrokken volwassenen zijn geen geschenk voor een evenwichtige ontwikkeling van onze jongeren.
Gedachteoefening
- Hoe ga je om met jongeren die negatief gedrag stellen? - Wat voel je als je hoofd (en je mond) overloopt met oordelen en commentaar? - Voel je je op die momenten verbonden? - Met wie ben je dan bezig? Ben je dan objectief aan het luisteren of ben je met je eigen gekwetstheid bezig? - Kan je het idee creëren dat jij een volwassene bent die een oceaan wil zijn, terwijl die jongere zich als een onstuimige golf gedraagt?
- Ben je bereid hen vast te houden en leiding te geven? - Kan je betrokken zijn zonder emotioneel mee te gaan in de furie van het moment?
Bewust afstandelijk en toch betrokken zijn geeft de grootste groeikans aan de ontwikkelende grenzenaftastende jongere.
Wijze uitspraken
Het zekerste teken van wijsheid MICHEL DE MONTAIGNE (1533-1592)
Wie alleen een hamer heeft, ABRAHAM MASLOW (1908-1970)
Dat een kind zich van een verlies afwendt, is
begrijpelijk. MARIANA CAPLAN
Op dit ogenblik van de geschiedenis KEN WILBER (1949 - )
|
|
121
|
|
Is het je ooit gebeurd, dat je plotseling – zonder dat er een bewuste aanleiding toe was - tot een antwoord op je probleem kwam? Op een moment, zomaar uit het niets, zag je wat het probleem was, en had het probleem volledig opgehouden te bestaan. Je kwam plots tot een helder inzicht, het plaatje werd onaangekondigd helder en compleet.
Soms zit je met een probleem, je denkt erover na, wat er vóór en wat er tegen is, je tobt erover. Alles wat er binnen de grenzen van je denken mogelijk is, breng je in actie om het toch maar te begrijpen en op te lossen. Hoe goed je je best ook doet, tenslotte zeg je: “Ik ben aan het eind van mijn Latijn.” Je hebt het idee dat je analyseren en onderzoeken niets bijbrengt want je krijgt er een punthoofd van. Er lijkt precies geen uitweg te zijn.
Omdat je met heel je denken, piekeren en tobben alles langs alle denkbare zijden onderzocht hebt, laat je het nu rusten. Je geest tobt er niet langer over, hij stopt met aan het probleem te trekken en haalt de druk van de ketel. De geest wordt stil en in dat stil zijn ontdek je vaak het antwoord. In de psychologie noemt men dit een Aha-erlebnis. Het overkomt menig groot wiskundige of natuurwetenschapper en ook ons in het dagelijkse leven. Of het cliché “er een nachtje over slapen” is nog niet zo dwaas.
Wat wil dat zeggen? Wat kunnen we hieruit leren?
Als je mind zijn vermogen tot denken ten volle heeft ingezet en nu op het uiterste randje van alle denken zonder een antwoord gevonden te hebben, stil, afgemat en zich vermoeid terugtrekt met het idee: “Ik weet het niet.” Dan geschiedt vaak een ongevraagd wonder omdat de geest stil wordt. Er is een keuzeloos gewaarzijn, zonder iets te verlangen, zonder ongerustheid, zonder getob en gepieker. In die geestestoestand is alle conflict en spanning verdwenen. Dit is de biotoop waar we de grootste helderheid ervaren en directer bij de essentie gebracht worden. Niet omdat wij dat denken sturen, maar omdat we ons denken loslaten.
We zijn allen kinderen van een westerse cultuur waar we pretenderen via logisch denken voor alles een oplossing te vinden. En als we de oplossing niet zien, is dat omdat we niet goed genoeg gedacht hebben. Deze vorm van redenen heeft ons ontzettend veel bijgebracht; in de wiskunde, de wetenschap, de geneeskunde, .. Al deze inzichten hebben de vooruitgang ontzettend gestimuleerd.
Maar toch is dit niet alles. Het grootste wonder gebeurt als we het van A- naar B- en C-denken kunnen loslaten. De Aha-erlebnis werd ons voorgesteld als een toevalligheid. Nu weten we dat we deze mentale houding kunnen cultiveren wanneer we voor een opdracht of een probleem staan door al onze opgedane inzichten en weetjes bewust los te laten. Ondanks onze gevulde en vertroebelde geest kunnen we ons op elk moment in een beginners-mind brengen. Via het bewuste denken en met heldere aandacht kunnen we ons geconditioneerde brein even het zwijgen opleggen, we kunnen kiezen om ons over te geven aan het ‘Niets’ , de ‘Leegte’ of het ‘Keuzeloos gewaarzijn’.
Omdat je vertrouwen hebt in jezelf, de ander en de situatie, groeien er inzichten die je waarschijnlijk nooit bewust had kunnen bedenken.
Gedachteoefening
- Hoe plan je drukke dagen waarvan je het idee hebt dat je niet alles in de puzzel kan doen passen? - Welke interne houding brengt dit mee? Gespannen of ontspannen? Onrust of rust? Frustratie of vertrouwen? - Kan je deze houding van loslaten en overgave ook aannemen als je alles geprobeerd hebt om iemand op het ‘rechte pad’ te brengen? - Durf je over de rand van het denken in vrije val gaan, loslaten en zien wat er komt?
Wijze uitspraken
Als
het denken inzicht krijgt in zichzelf BYRON KATIE
De
realiteit is neutraal. ERIK VAN ZUYDAM
We
krijgen altijd wat we nodig hebben, BYRON KATIE
Soms
volstaat het om van visie te veranderen ALBERTA FLANDERS
Zen mind, beginners mind. ZEN GEZEGDE
|
|
124
|
|
Wanneer ben je een ‘goede’ ouder, leraar, coach? Hangt dit af van het aantal jaren dat je geleefd hebt? Hangt dit af van je ervaringen, een moeilijk of een makkelijk parcours? Beschouw je je ervaringen als een rijkdom of een ballast?
Het aantal jaren dat je hebt geleefd, kan een rol spelen. Op 21 jaar kan je minder wijsheid opgenomen hebben dan op 40 of op 60, maar het kan natuurlijk ook andersom. Het lichaam wordt ouder en onze geest wordt steeds meer gevuld met allerlei ervaringen, vreugden, narigheden en vermoeienissen van het leven. Ons hoofd zit vol met gedachten die ontstonden naar aanleiding van een nieuwe ervaring.
Een onbewuste geest is nooit in staat om iets te vernieuwen omdat zijn ervaringen steeds herhalen wat hij uit de vorige ervaring heeft onthouden. Als je eenmaal iemand als ‘vervelend’ bestempelt, kijk je met die blik naar een volgende ontmoeting en zul je alleen bevestigd worden in je oude idee.
Een bewuste, wakkere geest kan alleen ontdekkingen doen als hij jong, fris en onbedorven is. Een gemakkelijk voorbeeld hiervan is een kind. Op dit moment kan het krijsend ruzie maken met een ander en 5 minuten later gezellig verder spelen. Dat toont dat een geest die niet bezoedeld is door vorige ervaringen, in staat is nieuw en fris aan een volgende ervaring te beginnen. Hij is niet gedwongen de neerslag van de ervaring op te slaan in zijn mind.
Toch kunnen wij niet meer denken en leven als een kind. Je kan de tijd niet terugdraaien. Daarbovenop doet ons bewustzijn, onze mind allerlei ervaringen op, dat is onvermijdelijk. Hij moet reageren op alles, op een grillige weerstoestand, op een ziek kind, op een agressieve reactie, op het lijden en de kwellingen in onze samenleving en de mundiale wereld.
Maar het is een kunst en een keuze om te reageren zonder door de ervaring te worden vastgehouden. De traditie, de opgeslagen ervaringen zijn sintels van de herinnering. Ze maken de geest oud als het smeulende deel verder gloeit in ons hoofd.
De mind die iedere dag afsterft aan de herinneringen van gisteren, aan alle vreugden en alle verdriet van het verleden, zo ’n geest is fris, onbedorven en leeftijdloos. Deze geest heeft toekomst en kan bijdragen aan het heden.
En of je nu twintig, veertig of zestig bent, zonder die onbedorvenheid wordt het leven ervaren als een lijden en een strijd. Toch hoeven we niet vast te houden aan de verwarring uit het verleden, aan die oude visioenen die vooral gericht zijn op beschermen en veilig stellen van ons ego. De rijkdom van het dagelijkse reilen en zeilen ligt verder.
Je kan elk moment onbevooroordeeld en met een frisse open geest de volgende activiteit binnenwandelen.
Gedachteoefening
- Haal een herinnering aan een ontmoeting met een persoon (een leerling, je partner, je baas, je buurman) voor de geest.
- Bracht deze ontmoeting negativiteit in jou teweeg? - Ga nu even op onderzoek en denk na over wat je met deze persoon al beleefd hebt? Welke besluiten heb je reeds genomen over hem/haar of de toestand? - Wat zijn de mogelijke effecten als je hem/haar morgen weer ontmoet?
- Bekijk die persoon nu ook eens als een onbeschreven blad. Zet bewust de nog gloeiende sintels aan herinneringen opzij. Zou je op dezelfde manier reageren? - Wat zou het effect zijn van je ontmoeting?
Wijze uitspraken
Authentiek mens-zijn is een bestaan MARTIN HEIDEGGER (1889-1976)
Het idee dat er iets anders had kunnen
gebeuren BYRON KATIE
Wijsheid is SENECA (5-65)
Humor is voltooid verleden pijn. ONBEKEND
Fouten maken is niet erg, CONFUCIUS (551- 479 v.Chr.)
|
|
125
|
|
Iets beëindigen betekent vernieuwing? We hebben nogal de neiging om iets wat beëindigd is als een falen, een mislukken, een vergissing te benoemen. Het was dan zeker niet goed genoeg, of ik was niet goed genoeg.
Gelukkig hebben we de mogelijkheid om elk denkpatroon in vraag te stellen, vooral wanneer het ons geen voordeel oplevert. Integendeel zelfs, we denken meestal meer na als iets leidt tot negativiteit.
Zoals in de natuur komt alleen door het sterven iets nieuws tot stand. De herfst kondigt de winter aan, alles wordt dor en kaal. Deze fase heeft de natuur nodig om opnieuw lente te kunnen worden, om nieuw leven te creëren. Als dit geldt voor de natuur, geldt dit dan ook voor onze menselijke ervaringen?
Dit is niet iets waaraan geloofd moet worden, maar als iets wil voortbestaan, dient het de vorige fase af te sluiten, dient het af te sterven om dan pas te kunnen groeien. Zoals de dood niet met je komt overleggen of het je past, maken we dagelijks gebeurtenissen mee die je niet gepland hebt. Om te kunnen evolueren, moet je elke dag afsterven aan je verontrusting, aan je eenzaamheid, aan je relatie waaraan je je vastklampt, je moet afsterven aan je denken, aan je gewoonten, aan je kijk op je leerlingen en je collega’s zodat je met nieuwe frisse ogen kan kijken.
Alleen als je durft loslaten wat je dacht, als je afsterft aan je oude patronen ontstaat er een vrije ruimte waarin je nieuw, fris en jong kan kijken naar de toestanden. Alleen als je iets kan loslaten is er liefde. Een angstige geest kent geen liefde, die kent gewoonten, die kent sympathie om zijn eigen behoeften bevredigd te zien, die kan zichzelf ertoe aanzetten oppervlakkig attent te zijn omdat hij hoopt terug te krijgen wat hij denkt gegeven te hebben. Maar uit de angst om tekort te hebben, komt verdriet voort.
Als je niet meer bang bent, omdat er elke minuut een beëindiging en dus een vernieuwing plaatsvindt, sta je open voor het onbekende. Het werkelijke is het onbekende. Het onbekende is het werkelijke. Wat reëel is, is het einde zien in alles en dat accepteren.
Een beëindiging creëert vernieuwing en maakt groei en evolutie mogelijk. Hierin ligt een wedergeboorte en geen continuïteit. Wat wil leven, wat wil groeien en doorgaan, dient te vergaan. De mens die het vermogen en het inzicht heeft zijn ideeën te vernieuwen, is creatief en draagt bij aan de steeds veranderende toekomst.
Gedachteoefening
- Kan je mensen of feiten voor je geest halen waarmee je het wel eens lastig hebt? Wat denk je over die situatie of over hen? - Wil je in deze situatie blijven? Wat doe je als je de situatie niet kan veranderen? - Kan je je eigen gedachten over de situatie volledig omkeren? Bv. Ik vind dat een arrogante leerling. Omkering: Ik ben een arrogante volwassene om zo te oordelen over de ander. Of: Het is een leerling met merkwaardige trekjes. Hoe zouden je reacties dan zijn?
- Welke oude denkpatronen van jezelf zou je graag laten ‘afsterven’? Noteer ze, erken ze en laat ze dan los alsof het wolkjes zijn die door de wind toch weer verder drijven.
Je bent een vrij mens om telkens opnieuw te kiezen voor vernieuwende gedachten.
Wijze uitspraken
De
gedachten die we denken en de woorden die we uitspreken LOUISE L. HAY (1927 - )
Als
het denken inzicht krijgt in zichzelf BYRON KATIE
Vele
mensen willen de wereld veranderen, ANONIEM
Het
heeft geen zin te willen bloeien in de herfst, PATRICIA DE MARTELAERE (1957 - 2009)
|
|
127
|
|
Twee monniken lopen langs de oever van een rivier. De een is heel serieus en kijkt recht voor zich uit. De ander beweegt zich vrij en kijkt met een vriendelijke kalmte om zich heen. Dan treffen ze een dame die doorheen de rivier naar de overkant wil. Maar het lukt haar niet op eigen kracht. Ze ziet de monniken en vraagt: “Kunnen jullie mij helpen de rivier over te steken?” De serieuze monnik antwoordt: “Nee, dat kunnen wij niet. Zoals je weet, is het ongepast als monniken en vrouwen elkaar aanraken”. De andere monnik zegt niets, stapt op de vrouw af en bukt zich opdat hij de vrouw op zijn rug kan dragen. Hij loopt door het water naar de overkant en zet haar daar af. De monniken lopen verder. De serieuze monnik zegt niets en staart de hele tijd naar de grond. De andere monnik kijkt ontspannen om zich heen, onbezorgd en vrij van gedachten. Na een uur wandelen houdt de eerste monnik het niet meer en valt woedend uit: “Je weet toch van de regels, dat monniken geen fysiek contact mogen hebben met vrouwen!. Waarom draag je die vrouw dan zo, hup op je rug en schouders naar de overkant?!” De andere monnik reageert quasi verbaasd: “Ik heb de vrouw ruim een uur geleden afgezet aan de overkant. Waarom draag jij haar nog steeds op je schouders mee?”
Het verleden is geweest. En wat je ook hebt beleefd of wat je is aangedaan, het leven gaat door. Het verleden is hooguit een referentie om nu dingen anders of beter te doen. Maar niets is zomaar slecht of goed. Alles komt zoals het komt en met ieder moment krijg je uiteindelijk een nieuwe kans om er elegant mee om te gaan.
Uit onderzoeken blijkt dat de hersenen autonoom werken bij het genereren van de beste ideeën en inzichten, evenals het verwerken van informatie en gebeurtenissen in het verleden. Wijsheid komt door dingen te laten gaan en door in een natuurlijke flow mee te bewegen met alles dat het leven voortbrengt. Echt weten leer je als je je krampachtigheid loslaat om alles te willen begrijpen. Wat opvalt wanneer men het leven van succesvolle mensen onder de loep neemt, is dat velen een pijnlijke geschiedenis met zich meedragen. Sommigen hadden een verschrikkelijke jeugd, kenden mishandeling, armoede, balanceerden wel eens op de rand van de dood, enz. Deze mensen dachten: “Dit nooit meer!” En ze haalden vervolgens het beste uit zichzelf en uit het leven. Bij mensen die zich voortdurend kwellen met de pijn uit het verleden denk ik wel eens: “Was het nog niet genoeg?” En soms denk ik: “Misschien ook niet…”. Ze schieten door in volkomen hulpeloosheid en misschien wel omdat de pijn niet groot genoeg was. Wie zo wil blijven leven, kan de toekomst eigenlijk al voorspellen. Het leven zal er over een jaar, over vijf jaar en over tien jaar uitzien zoals nu, als je blijft doen wat je tot dusver deed. Maar wanneer je genoeg hebt van deze strategie, als je inziet dat het verleden tot de geschiedenis behoort en dat je vandaag kan beslissen om dat ruis op te ruimen, dan creëer je een nieuwe wereld. Deze ontstaat niet door er niet aan te willen denken, want dan gaan we juist meer denken aan wat we niet willen denken. Probeer eens niet te denken aan een roze olifant?
Dit is een paradoxale intentie waar ons brein geen weg mee weet. Bovendien kunnen we ons verleden, onze geschiedenis niet doen verdwijnen. We kunnen er wel de juiste aandacht aan schenken om ze tot rust te brengen. Hoe meer je inziet dat je niet je gedachten bent, maar de toeschouwer van je gedachten, hoe minder die gedachten je allerlei emoties geven of je ongelukkig maken.
Gedachteoefening
- Herken je bij jezelf negatieve, terugkerende gedachten? Over mensen, situaties, over jezelf? - Waaraan denk je liever niet? Wat ervaar je (voelen en denken) als je die situatie terug oproept? - Kan je je verleden aanvaarden en het gewoon laten zijn, zonder oordeel?
- Kan je als toeschouwer kijken naar je gedachten en dan met een frisse blik naar je collega, een lastige leerling, je directie, je kind, je partner toestappen?
Wijze uitspraken The past
is history
Zolang je denkt dat je weet BYRON KATIE (1942 - )
Humor is voltooid verleden pijn. ONBEKEND
Klagen is een weigering om op te groeien en te
leren.
|
|
128
|
|
Wil een mens niet steeds op
zijn best zijn? ‘Doe ik het wel goed genoeg?’ of ‘Ben ik wel goed genoeg bezig?’
Dit idee, deze verwachting ten opzichte van onszelf, kan ons vleugels geven, maar kan ons net even snel vleugellam maken. De slingerbeweging tussen deze twee uitersten verloopt op enkele seconden tijd en brengt ons het ene moment in vervoering en het andere moment in droefheid.
Als iemand op zijn best wil zijn, dan kan hij zich aan het water spiegelen. Water dient het land en het leven op het land. Het schenkt leven door zich door het land te bewegen – vloeiend, sijpelend, doordringend – zijn eigen balans en evenwichtigheid opzoekend.
Deze eigenschappen van water staan in contrast met mensen die ‘MOETEN’, die ‘OMHOOGKIJKEN’ omdat ze willen opklimmen tot een of andere hogere prestatie; een prestatiedrang die dwingt, een prestatie die zich altijd in de toekomst bevindt en niet in het nu.
Water komt ook obstakels tegen, maar stroomt er altijd omheen. Het zoekt de laagste aardlagen en stroomt gestaag verder en verder. Het blijft liefst niet stilstaan, want dan zou het vertroebelen en onwelriekend worden.
Water bevloeit en zorgt voor vruchtbare gronden. Deze wonderlijke eigenschappen van water kunnen ons inspireren als we zo graag ons best willen doen.
* Waar je ook verkiest te wonen en te werken, ervaar de aarde, het leven onder je voeten. Denk er bewust over na hoe het leven kan voelen in alles wat je doet.
* Denk steeds aan water als je onrustig bent of opstandig wordt. Het water komt ook drijvende takken, petflessen en andere obstakels tegen. Net zoals het water kan je het opmerken, laten meedrijven, het aan de kant zetten, het oplossen of er omheen stromen.
* Denk er ook aan als je vrijuit wil spreken. Spreek je gedachten uit als vloeiend stromend water, maar verdrink niemand in of verpletter niemand onder je woorden.
* Denk eraan in situaties die om leiderschap vragen. Een constante heldere stroom helpt de gedachten ordenen en vermijdt dat je aanspoelt op onvoorbereid land. Zo ontstaat strijd en wedijver, koppigheid en halsstarrigheid, zelfs agressiviteit. Te hard proberen je best te doen, leidt immers tot verzet en afkeer.
Welke zaken je ook tot een volgende fase dient te brengen, ga geregeld naar je bron. Vanuit reflectie en stilte ontstaat het inzicht wanneer het tijd is om te handelen. Zo word je een verfrissende stroom die voedend is voor jezelf en anderen.
Gedachteoefening
- Is deze baan, dit project, dit leven, … hetgeen je wenst? - Is dit een bewuste keuze? - Hoe tevreden ben je over de invulling van je leven als je het mag aanduiden op een schaal van 1 tot 10?
- Wanneer heb je het idee dat het goed is wat je doet? - Wanneer heb je minder positieve gedachten over hetgeen waarmee je bezig bent?
- Hoe ga jij om met obstakels? - Ben je je bewust dat je dit leven gekregen hebt? - Hoe is je spreken ten opzichte van hen die meegaand zijn en ten opzichte van hen die weerstand bieden? Kom je wel eens terecht op ‘onvoorbereid land’? - Hoe toon je leiderschap; in meegaande gesprekken en bij tegenwind? - Waar vind je rust en hoe reflecteer je voor jezelf?
Wijze uitspraken
Waar het water het diepst is, WILLIAM SHAKESPEARE (1564-1616)
De kracht van een waterval is tenslotte niets
anders ANONIEM
Het is niet omdat het leven zo goed is, dat we
ervan houden, ANDRÉ COMTE-SPONVILLE
Geluk betekent de ervaring van een volheid, ERICH FROMM (1900-1980)
|
|
129
|
|
Zijn we niet allen verslaafd aan het naar buiten gericht zijn, actief dingen doen, de omstandigheden beheersen, bijsturen, evalueren en nieuwe plannen maken, … Tot er zich (on)gelukkig situaties voordoen die ons naar binnen doen keren, die ons appelleren om naar ons innerlijk denken, voelen en beleven te kijken.
Tijdens zijn lessen sprak Lao-Tse ook
vaak over het Niets.
We kunnen ons leven zodanig hectisch maken dat we niet het minste risico lopen naar onszelf te kijken. Alleen al het idee van ‘stilte’, ‘niets doen’, ‘meditatie’, kan ons beangstigen. Het kan aanvoelen alsof je uit de deur van een ruimteschip wordt geworpen om eeuwig in een donkere, kille leegte te zweven. Niets is minder waar. Maar in een cultuur die is overgeleverd aan afleiding, maken stilte en rust ons bang: we beschermen ons ertegen met rumoer en verwoed bezig-zijn. In de natuur van de geest kijken, kan beangstigend zijn zolang we deze ervaren als een donkere, lege leegte. In het verhaaltje van Lao-Tse is dit geen lege leegte. Het toont dat daar de essentie ligt van ons ZIJN. Deze leegte is niet leeg, ze is vervuld van creativiteit, een diep vertrouwen dat we het leven aankunnen, dat het leven mag komen zoals het komt. Het is een ruimte om graag naartoe te gaan, om tot rust te komen en te beseffen dat het fundamenteel goed is.
De huidige wetenschap zegt dat het
universum uit onmetelijk veel energiegolven bestaat. Energiegolven vind je
als je subatomaire deeltjes uit elkaar haalt. Subatomaire deeltjes zijn
deeltjes die je vindt als je het atoom uit elkaar haalt. Binnen veel Boeddhistische georiënteerde stromingen noemen ze deze ruimte ‘Bewustzijn.’
Gedachteoefening
- Wat doe jij met ‘stilte’? - Wat betekent ‘stilte’ en ‘leegte’ voor jou? - Heb je eerder een afwijzende houding of zie je de zinvolheid ervan in? - Is het vlucht of een inspiratiebron?
Wijze uitspraken
Geluk betekent de ervaring van een volheid, ERICH FROMM (1900-1980)
Vrijheid zonder de richtende kracht van een
visie GERARD BODIFÉE
De meeste mensen leiden een leven van stille
wanhoop. HENRY DAVID THOREAU (1817-1862)
Zo vele dingen interesseren ons niet ORTEGA Y GASSET (1883 – 1955)
|
|
130
|
|
Reageren is zo eenvoudig. Het gaat vaak zo vanzelf. Er gebeurt iets, je geeft er automatisch een betekenis aan en de reactie volgt. En de gevolgen van die reacties hebben soms effecten die jaren later nog sporen nalaten, bij jezelf en bij de ander. Kan het (ook) anders? Kan het bewuster? Wil je het anders en bewuster?
In het oude Griekenland stond Socrates bekend om zijn grote wijsheid. Op een dag ontmoet de filosoof een man die hem aanspreekt en zegt: “Socrates, weet jij wat ik zonet gehoord heb over een van uw leerlingen?”
“Wacht even,” zegt Socrates, “voor je je verhaal vertelt wil ik het eerst onderwerpen aan de drie poorten. Voor je me iets vertelt over mijn student, laten we even de tijd nemen om te zien of je verhaal voorbij de drie poorten komt.”
“De eerste poort is die van Waarheid. Ben jij er namelijk zeker van dat wat jij mij gaat vertellen waar is? Of was het eerder van horen zeggen?”
“Laten we nu de tweede poort proberen, de poort van Behulpzaamheid. Is wat je mij van plan bent te vertellen iets nuttigs en behulpzaams voor de ontvanger?”
Socrates ging verder: “Is dat wat je wilt vertellen Vriendelijk? Dit is de derde poort.”
De man bleef zwijgen. Ook Socrates zweeg, alles was gezegd.
Bij alles wat er gebeurt, produceren we constant gedachten. In een mum van tijd hebben we een mening bedacht en geformuleerd. Continue gedachten en opinies vormen, gaat blijkbaar automatisch.
Zonder enige zekerheid zijn we daarbij ook nog overtuigd dat het waar is wat we denken. We interpreteren situaties en poneren met veel zekerheid alsof het allemaal feiten zijn.
Elke mening die we vormen, elke gedachte die we produceren heeft een grote invloed op onze emoties en vervolgens ook op onze handelingen, die onmiddellijk volgen. Zonder dat er een objectieve aanleiding toe is, brengen onze gedachten ons in een vrolijke of in een sombere stemming. Als je je goed voelt, kijk je op een heel andere manier dan op een moment dat je je ongelukkig of in de steek gelaten voelt. Een negatieve stemming kan gemakkelijk gedachten produceren die verwrongen zijn en dus niet overeenstemmen met de realiteit. Een trieste filter kleurt je wereld zwart, een vreugdevolle filter kleurt je wereld roze.
Wil je geen speelbal zijn van deze emoties en gedachten? Dan kan je kiezen welke bril je wil opzetten. Dit doe je door STOP te zeggen en afstand te nemen van de situatie en je te realiseren dat je gedachten geen feiten zijn. Het zijn immers altijd jouw interpretaties die de situatie kleuren.
Als je dit kan inzien, kan je een stap verder gaan. Je vindt je innerlijke rust terug door je te richten op je ademhaling. Geef hierbij een niet-oordelende aandacht aan je beleving en focus jezelf op je adem. Zo leer je afstand nemen van je emotie en je gepieker. Het is als een woelige zee die tot bedaren komt.
Als je ervaart dat de hevigheid afneemt, reageer dan vanuit een constructieve houding.
Gedachteoefening
Wanneer je een toestand spannend of frustrerend vindt, keer dan steeds naar je ademhaling. Stel je dan een of meerdere vragen voor je reageert:
- Is het waar wat ik nu denk en voel? = Waarheid. - Hoe weet ik dat het waar is? - Wie ben ik als ik dat geloof? - Wat voor nut heeft het als ik nu reageer? = Behulpzaamheid. - Wat levert het mij en de ander op als ik nu reageer vanuit woede of verdriet? - Welk voorbeeld geef ik aan de ander? - Wie wordt hier beter van? - Wat voegt mijn reactie toe aan de relatie op dit moment? - Kan ik een voorbeeld zijn van vriendelijkheid in mijn formulering?
Wijze uitspraken
Vergeven doe je voor jezelf. ARTHUR JAPIN
De waarheid zal je bevrijden. JERRY JOINER
Verwarring en chaos zijn een sluier voor een
grotere waarheid. MARIANNE WILLIAMSON (1952 - )
Het leven geeft ons altijd de leraar JOAN TOLLIFSEN
|
|
131
|
|
"Wat
ons mensen werkelijk uniek maakt
Het onderwerp veranderen is behoorlijk complex. En veranderen wordt door de meeste mensen nog steeds ervaren als ‘moeilijk’. Wij willen veranderen omdat de verandering ons uiteindelijk beter doet voelen.Veranderen blijft moeilijk, ik merk dat mijn leerlingen en mijn collega’s het moeilijk vinden om met een verandering, al dan niet opgelegd door het beleid, te starten en ik merk ook dat zij het moeilijk vinden om de verandering vol te houden. Overigens merk ik dit niet alleen bij hen, maar natuurlijk ook bij mijzelf. Hoewel we weten dat het beter is om te evolueren en de verandering vol te houden, is de verleiding groot om snel terug te grijpen naar een oud gedrag. Het is hoopvol dat er gelukkig veel voorbeelden zijn van mensen, die duurzaam veranderd zijn. Ze hebben een aantal grote veranderingen tot stand gebracht die zeer goed hebben uitgepakt voor hun gezondheid, hun carrière, hun relatie, hun land! MotivatieOm te veranderen heb
je een goede motivatie nodig, een héél goede motivatie zelfs. Anders blijf je
gemakkelijk in je oude patroon zitten. Wij hebben gewoontes, bewust of
onbewust, al heel lang op een bepaalde manier ons eigen gemaakt. Deze
manieren van denken en doen zijn zodanig ingesleten, dat het niet gemakkelijk
is om ze te herkennen en ze los te laten. Het zit nu eenmaal in onze natuur,
dat bepaalde gewoontes niet gemakkelijk af te leren zijn, zelfs als de oude
gewoonten pijn doen. Verandering gaat vaak gepaard met negatieve gevoelensNaast het feit dat gedragspatronen vaak ingesleten zijn, is er nog een ander fenomeen. Het veranderingsproces gaat vooral in het begin gepaard met oncomfortabele gevoelens zoals angst en onzekerheid. Het nieuwe voelt wat ongemakkelijk aan en misschien een beetje onnatuurlijk. Ook je omgeving kan er last van hebben, omdat ze vertrouwd waren met je oude patroon. En als we het als zodanig onprettig ervaren, door afkeurende blikken of uitgesproken commentaren, dan kiezen wij er voor om maar niet door te zetten in het veranderen. Deze keuze kan onbewust of bewust plaatsvinden. Een grondige motivatie! Een echt weten en geen weetje!Dus veranderen vergt
volgehouden aandacht en gaat niet vanaf het eerste moment
eenvoudig. Denk maar aan nieuwe vaardigheden die je wou aanleren zoals
fietsen en auto rijden. Als je nu zover bent dat je een nieuw persoonlijk
inzicht tot jouw levenspatroon wil maken, dan vergt dit concentratie en een
volgehouden alertheid. Een duurzame verandering lukt alleen maar als je echt
gemotiveerd bent! Daarom is het van belang dat je een inspirerende
motivatie ontwikkeld. Dit doe je door de waarom vraag te
stellen. Waarom wil jij veranderen? Veel van onze motivatie komt niet
in eerste instantie van onszelf, maar komt van buitenaf. Dit is extern
gedreven motivatie, die vaak gekoppeld is aan de verwachting op een
compliment bv. "dat is knap van jou" of die gemotiveerd wordt door
het vermijden van straf. De kern van motivatie wordt het meest aangedreven
door externe prikkels. Motivatie alleen is niet genoeg!Hebben wij onze motivatie helder dan is het vaak helemaal niet gemakkelijk om ons er door te laten leiden! Dus alleen een intrinsieke motivatie hebben, brengt je er nog niet! Dat komt omdat de motivatie niet echt leeft! De motivatie is veeleer een cognitieve beslissing, iets wat wij hebben bedacht, maar het leeft nog niet echt! Het is van belang dat de motivatie gaat leven! Dat kan je realiseren door de nieuwe situatie te visualiseren. Visualiseer de beoogde situatie!1. Tracht je voor te stellen hoe je je zou voelen als je de verandering hebt gerealiseerd! Visualiseer hoe jij je voelt in de nieuwe situatie, en hoe deze nieuwe situatie er uit ziet! Wees je bewust welke voordelen aan deze nieuwe situatie kleven! Het feit dat de nieuwe situatie je beter doet voelen, is toch de belangrijkste reden om de verandering aan te gaan! 2. Breng deze voorstelling elke dag in herinnering! 's Ochtends vóór je aan de slag gaat, is het beste moment! Ook hier geldt dat een eenmalige visualisatie niet voldoende is. Je dient op regelmatige tijdstippen per dag je visualisatie op te roepen! Focus op het proces in plaats van het resultaat.Laat het resultaat
los en focus je op het proces in het 'nu'. Het beeld van
de nieuwe situatie is nodig voor onze motivatie. Tracht in het leven dat je
nu leeft, steeds duidelijk je doel voor ogen te halen en je overtuiging of
motivatie hiervoor op te roepen. Een motivatie die leeft!Nu hebben wij een intrinsieke motivatie die leeft. Deze motivatie zorgt dat wij echt willen veranderen. Het is de kunst om het elk moment, vooral als je dreigt even af te glijden, heel scherp te krijgen! Oefen elke dag!Als het om gedragsverandering gaat, duurt het ongeveer 40 dagen voor dit nieuwe gedrag in ons systeem zit. Dit betekent dat je niet kan verwachten dat je het onmiddellijk goed doet, maar dat dit tijd en helderheid vraagt. Zie de verandering als een oefening, een proces. Iets dat jij graag wilt leren. Denk maar aan hoe je hebt leren zwemmen, of typen, of een piano spelen, of je huidig vak, dat heb je ook met vallen en opstaan geleerd, zo gaat het ook met het aanleren van nieuw gedrag. Gewoon doen, en oefen net zo lang tot je het in je vingers en je hoofd hebt.
Gedachteoefening Hou volHet duurt ongeveer
40 dagen voordat het nieuwe gedrag door ons systeem wordt opgenomen. Dit
komt omdat het tijd kost om in onze hersenen, nieuwe verbindingen aan
te leggen. Daarom is het van belang om vol te houden. En keer je even naar je
automatische oude brokkenpiloot terug, begin gewoon weer opnieuw. 1 je een intrinsieke motivatie hebt die leeft, 2 je de verandering ziet als oefening … je focust op het proces en niet op het resultaat 3 je volhoudt.
Wijze uitspraken
Ons hoofd is rond zodat ons denken van richting veranderen kan. RAINER MARIA RILKE
De moed om zekerheden los te laten, is een vereiste voor creativiteit. ERICH FROMM
Mensen die niet in staat zijn om zichzelf te
motiveren ANDREW CARNEGIE
De tragiek van het leven BENJAMIN MAYS
Overal waar je een succesvol bedrijf ziet, PETER DRUCKER
|
|
133
|
|
We worden dingen gewaar, soms zijn ze banaal maar soms zijn ze ook erg overweldigend. In al deze omstandigheden willen we graag goed en verantwoordelijk handelen. Soms hebben we bewust bijgedragen aan het goede en het schone, soms hebben we bewust of onbewust het tegendeel gecreëerd. Ons hoofd loopt over van gedachten en overpeinzingen en dat maakt het niet altijd simpel wanneer we voor de keuze staan welke gedachten we zullen volgen.
Een oude Cherokee indiaan geeft zijn kleinzoon onderricht over het leven. "Binnen in me is een gevecht gaande", zegt hij tegen de jongen.
De andere wolf is goed - hij is vreugde, vrede, liefde, hoop, kalmte, nederigheid, vriendelijkheid, welwillendheid, medegevoel, vrijgevigheid, waarheid, compassie en geloof. Binnen in jou woedt dezelfde strijd - en datzelfde geldt voor ieder mens."
De kleinzoon denkt daar enkele
ogenblikken over na en vraagt dan aan zijn grootvader:
De oude Cherokee glimlacht en
antwoordt eenvoudig:
Onophoudelijk circuleren tegengestelde gedachten in je hoofd. Afhankelijk van de gedachte die je volgt, creëer je situaties die je persoonlijk tevreden of ontevreden zullen stemmen omdat ze een weerspiegeling zijn van de waarden die je wil uitstralen en die zullen bijdragen aan het geluk of het lijden van anderen. We leven constant met deze dualiteit waarin het denken en het voelen verstrikt zit. Het opmerken van deze tegengestelden is al een belangrijke fase in de voorbereiding tot het handelen. Inzicht krijgen en toekijken op wat er zich allemaal in jou afspeelt, in jouw denken en voelen, is eigenlijk al een stuk ontstijgen aan de situatie. Je zit er niet helemaal meer in hoewel je het allemaal toch volledig dóórdenkt en doorvoelt. Dit doordenken en doorvoelen gaat door alle bewustzijnslagen heen. Het creëert afstand waardoor je helderder kan denken. Zo wordt een nieuw en creatief inzicht geboren, dat niet door gehechtheid aan oude automatismen ontstaat, maar bovendien bevrijdend is en bijdraagt aan een groter inzicht. Je hebt de vrije keuze gehad om de wolf te voeden die je in deze toestand het meest waardevol achtte. In ieder van ons leeft een schitterend vermogen om de beste wolf te voeden en dus het beste in onszelf naar boven te halen.
Gedachteoefening
- Welke wolf laat zich het meest horen? - Welke wolf geef je het meest voedsel? - Wat is het resultaat hiervan?
- Kan je de andere wolf wat meer ruimte geven? - Kan je opmerken dat, de wolf die door het ego gedreven wordt, veel kabaal maakt, maar weinig goeds voortbrengt?
- Welk voedsel geef je aan deze wolf?
Wijze uitspraken
Als
het denken inzicht krijgt in zichzelf BYRON KATIE (1942- )
Elke
angst is een wegwijzer naar meer sereniteit. ONBEKEND
Geluk is niet afhankelijk van dingen buiten ons, maar van de manier waarop we die zien. LEO. N. TOLSTOY
|
|
|
|
135
|
|
Wil je een ogenblik gelukkig zijn? Neem wraak! Wil je langdurig gelukkig zijn? Vergeef! HENRI LACORDAIRE
Vergeven is één van de ultieme sleutels tot niet-lijden. Het is mededogen in de praktijk voor jezelf en de ander.
Het woord vergeven bestaat uit ver+geven. In het Engels to forgive, in het Frans pardonner en in het Duits vergeben. Het voorzetsel ver-, for- of par- wijst in de drie talen op een intensievere handeling. Vergeven is dus het ultieme geven. Vele mensen denken dat vergeving een daad is van groothartigheid tegenover iemand die iets verkeerd heeft gedaan. Het lijkt dan snel op een grootse daad van de meerdere tegenover de onwetende onderdaan. Vergeven is echter op de eerste plaats het ultieme geschenk (=geven) aan jezelf.
Natascha Kampusch beschrijft in haar boek ‘De diefstal van mijn jeugd’ hoe ze in deze uitzichtloze situatie leerde ‘wijzer’ te zijn dan haar ontvoerder. Ze wist te overleven door hem in haar gevangenschap reeds te vergeven en hem nooit de macht te geven over haar identiteit en haar denken.
… Wanneer hij door woede werd overvallen en me begon te slaan en te schoppen, kon ik daar niets tegen beginnen. Ook kon ik niets doen tegen de gedwongen arbeid, de opsluiting, de honger en de vernederingen die ik tijdens het schoonmaken moest ondergaan. Die vormen van onderdrukking vormden het kader waarbinnen ik me bewoog, ze waren onlosmakelijk met mijn wereld verbonden. Ik kon er alleen mee omgaan door hem zijn daden te vergeven. Ik heb het hem vergeven dat hij me heeft ontvoerd, ik heb hem vergiffenis geschonken voor al die keren dat hij me heeft mishandeld. Door dat te doen, kon ik de situatie op een bepaalde manier de baas blijven en was ik in staat daarmee te leven. Als ik niet van het begin af aan instinctief voor die opstelling had gekozen, zou ik zijn bezweken aan woede en haat, of aan de vernederingen waarvan ik dagelijks het slachtoffer was. Dan had ik veel meer van mezelf moeten opgeven dan alleen maar mijn identiteit, mijn verleden en mijn naam. Door het hem te vergeven kon ik zijn daden van me afschuiven. Die konden me niet langer vernederen en kapotmaken, want ik had het hem immers vergeven. Hij deed me voortdurend allerlei nare dingen aan, maar die waren zijn probleem, niet het mijne. …
Vergeven is niet vergeten. Vergeven is het verleden het verleden laten zijn. Je geeft het een plaats als een deel van je persoonlijke geschiedenis. Je plakt het in een fotoalbum en leeft gewoon verder. Vergeven is je juist bevrijden van de last van de negativiteit in jezelf. Je negatieve herinneringen, die je zelf constant wakker maakt, kunnen je leven niet langer vergiftigen met haat. Niet-vergeven is jezelf veroordelen tot het innemen van een gif en hopen dat de ander daardoor zal sterven. Maar de ander zit in jezelf en je vergiftigt alleen jezelf. Het is als zout wrijven in je eigen wonden. Haat is een intern proces.
Vergeven is niet moeilijk. Je hoeft er niets voor te vergeten, het kost je niets, je moet er niemands toestemming voor krijgen en je hebt er niets anders voor nodig dan je bewustzijn. Vergeven veronderstelt het aanvaarden van de ander als onvolmaakt mens. Dat is gemakkelijker als men ook aanvaardt dat men zelf een onvolmaakt mens is. Hoe meer men ook de eigen onvolmaaktheid erkent en aanvaardt, hoe meer men ook die van anderen kan aanvaarden.
Gedachteoefening
- Hoe voel je je als je de ander veroordeelt en beschuldigt? - Welke gedachten en emoties circuleren dan in jezelf? - Voel je je op dat moment relaxed, vredig, tevreden?
- Wie wint er als je boos blijft op de ander?
- Je kan jezelf ook veroordelen. Welke gedachten en emoties circuleren dan? Voel je je dan relaxed, vredig en tevreden?
- Wie wint er als je boos blijft op jezelf?
Wijze uitspraken
Liefde is niet het bewonderen van het volmaakte, maar het aanvaarden van het onvolmaakte. HAROLD KUSCHNER
Woede vasthouden is als het oppakken van een hete kool om die naar een ander te gooien. Maar nog vóór je hem hebt kunnen gooien heb je jezelf verbrand. BOEDDHA
Zwakke mensen kunnen nooit vergeven. MAHATMA GANDHI (1869-1948)
Vergeven doe je voor jezelf. ARTHUR JAPIN
|
|
|
|
137
|
|
Wie zichzelf constant tot iets dwingt en daarbij te veel van zichzelf vergt, staat zijn eigen geluk in de weg. Wie de ander constant met dwingende eisen benadert, staat de persoonlijke ontwikkeling van de ander in de weg.
Prokroústês, de figuur uit de bekende klassieke sage, gaf voorbijgangers een raadsel: "Wat loopt 's ochtends op vier benen, 's middags op twee en 's avonds op drie?". Voorbijgangers die de oplossing niet wisten, legde hij op zijn bed. Meestal paste de voorbijganger niet op het bed. Was een gast te kort, dan rekte Prokroústês zijn ledematen met geweld uit, was hij te lang, dan hakte de gastheer er een stukje van af. Meestal eindigde deze behandeling met de dood, zodat Prokroústês de bezittingen van de reiziger kon roven. Volgens variaties van het verhaal had Prokroústês twee bedden van verschillende lengte, en bood hij zijn gast steeds een bed aan dat niet paste. Ook wordt verteld dat de lengte van het bed instelbaar was en dat Prokroústês het bed in het geheim verstelde voordat de gast naar bed ging, zodat hij er altijd zeker van was dat de gast niet in het bed zou passen.
Prokroústês is allesbehalve een gelukssymbool. Het prokroústêsbed is later spreekwoordelijk een symbool van te hoge idealen geworden, waarmee we te veel vergen van onszelf, waarmee we ons uitrekken en daardoor het leven verliezen omdat we onszelf door alle overbelasting uiteindelijk doden. We geloven te vaak dat het niet goed genoeg is. We beoordelen onszelf op een pijnlijke manier en creëren dan veel ontevredenheid, die we heel waarschijnlijk ook nog uitstralen naar anderen.
Het kan eveneens een symbool zijn van het feit dat we te gering over onszelf denken, dat we ons voortdurend kwellen met alleen maar schuldgevoelens en ons zodoende te klein maken, dat is net zo schadelijk als een te hoog ideaal.
Het beeld van Prokroústês is ook voor veel jongeren op school van toepassing. Sommigen passen precies in het bed van Prokroústês; wie ze zijn, stemt perfect overeen met wat we van hen verwachten. Ze zijn geïnteresseerd, succesvol en hebben plezier in wat ze doen. Wie niet in het bed past, heeft het veel lastiger, want door allerlei ingrepen wordt geprobeerd ze toch in het bed te laten passen … Wat niet zelden leidt tot frustratie bij de leraar en bij de jongere, tot wantrouwen en twijfel over ons en zijn kunnen.
Als het prokroústêsbed onze norm is, aanvaarden we eigenlijk niet wie de jongere is. We leven vanuit de mythe dat een jongere aan onze eisen moet voldoen voor we gedreven les kunnen geven. Een bewust volwassen leraar weet dat hij niet alles eerst moet analyseren en diagnosticeren, hij kan aanvaarden wat er is. Hij functioneert vanuit inspiratie en niet vanuit een eisenpakket dat bepaalt wie erbij kan en wie eruit moet.
Liefde is niet het bewonderen van het volmaakte, maar het aanvaarden van het onvolmaakte. HAROLD KUSHNER
Gedachteoefening
- Lig je zelf wel eens in het prokroústêsbed? - Leg je de collega, de leerling wel eens in het prokroústêsbed? - Hoe veeleisend ben je voor jezelf en de ander? - Leidt dit tot een grotere levenskwaliteit/leskwaliteit?
- Wat betekent voor jou ‘aanvaarden wat er is’ en toch niet gefrustreerd zijn? - Kan je de andere laten zijn zoals hij is? - Kan je de ander volkomen aanvaarden ook als hij niet voldoet aan je verwachtingen?
Het is een beslissing gepassioneerd onderwijs te bieden, door de omstandigheden te aanvaarden zoals ze zijn en de wereld te bewonen zoals hij is.
Wijze uitspraken
Het
heeft geen zin te willen bloeien in de herfst, PATRICIA DE MARTELAERE (1957 - 2009)
Eis
niet dat de dingen zich voordoen zoals je wil. EPICTETUS (50-130)
Vertrouwen is een houding die je aanneemt tegenover het leven en de wereld, dat je zult weten om te gaan met de moeilijke gebeurtenissen die zich kunnen voordoen, en dat je ondertussen zo diep mogelijk zult liefhebben. Frank Andrews
Liefde is blijdschap om het bestaan van de ander. Het is onvoorwaardelijke aanvaarding zonder iets te eisen of te verwachten. Zoals je vervuld en verheugd bent door het bestaan van een bloem, een zonsondergang of een strijkkwartet van Mozart. Die moeten daar niets voor doen. Liefde is geen beloning voor bewezen diensten. G. BAKX
|
|
139
Leren dansen met het hele leven Dr. Gerbert Bakx
|
|
Deze intro vind je op de achterflap van het boek waar ik zelf heel lang naar uitgekeken heb. Omdat ik er ontzettend blij mee ben, wil ik je graag op de hoogte brengen door deze wekelijkse gedachte te wijden aan de inleiding die professor Piet Nijs geschreven heeft voor het boek.
‘Laat je leven een liefdesbrief aan het leven zijn.’
Deze uitnodiging is een leitmotiv van dit boek. In dit prachtige boek lezen we verder: ‘Geluk is niet het gevolg van een geslaagd leven of van een succesvolle levensstijl. Integendeel: een geslaagd leven is het gevolg van een gelukkige relatie met het leven, een relatie van passie en fascinatie, een relatie van verliefd zijn en gelukkig zijn. Wie ongelukkig is, zoek de zin van het leven. Wie gelukkig is, ervaart de zin van het leven’.
Dr. Gerbert Bakx is een gids op de reis naar het levensgeluk. Hij is een nieuwsgierig en onvermoeibaar zwerver in zowel het land van de menswetenschappen als het wondere rijk van de natuurwetenschappen. Bovendien weet hij de oosterse wijsheid en oosterse geest op een virtuoze wijze in dialoog te brengen met de westerse wetenschap, die de westerse mens een volmaakt computergestuurd geluk voorspiegelt.
De Griekse denkers waren strategen die de menselijke hartstocht met het kompas van de rede naar de harmonie van het Schone en het Goede wisten te sturen. Ook Gerbert Baks is een strateeg. Hij roept op tot levensenthousiasme en bezielende inspiratie. Enthousiasme (en-theos) is immers de kracht die het mysterie van de kosmos en van het menselijke levenslot telkens weer laat oplichten.
Dit boek gaat over het geheim om verliefd te worden op het leven. Verliefd worden is immers getroffen worden door het mysterie in de concrete verschijning van een mens. Verliefdheid en liefde zijn dus niet blind, wat cynici ook mogen beweren. Integendeel: verliefdheid is helderziend, het is een mens kunnen zien zoals het leven hem of haar bedoeld heeft. Echte liefde leeft niet van de bewondering voor een volmaakt gewaand mens, maar van het aanvaarden van het onvolmaakte als een opdracht voor het leven. Echte levenskunst is niet alleen verliefd worden, maar is ook verliefd blijven op het leven, in het dankbare besef dat alles in dit leven een geschenk is, zelfs noodlottige ervaringen. ‘Liefde is de dankbare vreugde om het zijn van de ander,’ zo wordt Spinoza in dit boek geciteerd. Liefde ontwikkelt juist de wijsheid om verrijkende emoties als dankbaarheid, verwondering en mededogen ruimte te geven en beperkende emoties als angst, woede of ergernis tot bedaren te brengen.
Dit boek reikt concrete instrumenten aan voor de onmiddellijke ervaring van het dagelijkse leve, dat altijd weer voor verrassingen zorgt. Maar hoe concreet ook, toch waait steeds de wind van een hartstochtelijke inspiratie die elk mens oproept om een levenskunstenaar te worden. In deze tijd van onttovering en ontzieling biedt dit boek geen spirituele vluchtwegen of bedwelmende wellnessoplossingen, maar doet het een beroep op de eigen inzet van de lezer. Het is een boek dat niet altijd even vlot zal lezen: het doet immers vertragen, nadenken en waarderen. Net als in het echte leven duiken er weerbarstige en confronterende stukken op die aandacht en concentratie vergen. Maar de auteur weet dat aan de overzijde van alle moeilijkheden het geluk wacht in al zijn eenvoud. Zo schoon en zo goed dat een mens dit leven alleen maar dankbaar kan beamen, ondanks de vele vormen van verdriet.
Prof. dr. med. Piet Nijs Psychiater-seksuoloog Em. Hoogleraar K.U.Leuven Erevoorzitter van de Academie voor Levenskunst
De Strategie van het geluk
Leren dansen met het hele leven
Uitgeverij: Witsand Uitgevers ISBN 978 94 9038 244 5 |
|
141
|
|
De
tralies van de geest
Dit toont de immense kracht van onze persoonlijke overtuigingen. Hoe vaak denken we niet dat we zijn vastgebonden, terwijl we in werkelijkheid zo vrij zijn als een vogeltje? Je kent zeker mensen in je omgeving die met een zekere stelligheid beweringen uiten zoals: ‘Ik val kennelijk op foute mannen,' waarna ze met de volgende foute man in zee gaan. Of: ‘Ik kan nu eenmaal niet goed organiseren,’ waarna de volgende activiteit ook duidelijk fout loopt. Of: ‘Ik ben te dik,’ waarna ze nog een taartje in hun mond steken. Of: ‘Ik kan niet koken,’ waarna mijn gerecht inderdaad volledig de mist in gaat. Of: ‘Ik heb geen talenknobbel,’ waardoor ze zelfs geen inspanning meer leveren.
Overtuigingen en oordelen zijn er om bij te stellen. In de elegantie, het gemak en de snelheid waarmee we dat doen, ligt ons geluk besloten.
Gedachteoefening
- Welke persoonlijke overtuigingen bepalen jouw realiteit? - Welke overtuigingen maken je groter en welke maken je kleiner? - Gebruik je ook wel eens van die oneliners waarmee je jezelf en de ander kleiner maakt? - Hoe weet je zeker dat die overtuiging waar is? Wat levert je dat op? - Kan je bedenken dat we de grenzen van onszelf en de anderen niet kunnen kennen?
- Ben je bereid om elke hardnekkige overtuiging die niet tot méér vreugde en geluk leidt, in vraag te stellen?
Wijze uitspraken
Er is geen goed of kwaad WILLIAM SHAKESPEARE (1564-1616)
Het denken kan van de hel een hemel JOHN MILTON (1608-1674)
Als
je het lastig hebt met 'loslaten'
Niemand
kan je minderwaardig doen voelen
Stilte
is als slaap;
|
|
144
|
|
Vlieg je wel eens uit je slof? Of schiet je wel eens uit je krammen? Wat denk je dan over jezelf? Ben jij dat dan? Welke voornemens maak je je wel eens na zo een gebeurtenis waarover je niet zo fier was?
Gisteren stond ik in de gang en ik vloog uit tegen een leerling die me onderbrak terwijl ik met een collega sprak … Mijn dochter had de keukentafel na het ontbijt weer niet opgeruimd. Toen ik haar zag, heb ik haar eens goed de les gespeld. Mijn tirade zal ze niet rap vergeten… … Ik was het niet eens met de situatie, maar ik was ook niet tevreden over mijn reactie. Ik had het idee dat ik niet mezelf was. Hoe kon ik zo stom zijn om zo te reageren.
Je hoort zo vaak: ‘Blijf bij jezelf’. Maar kan je eigenlijk wel anders? Is datgene wat je jezelf noemt niet altijd van jou? Hoe kan je leven zonder jezelf? Hoe kan je ‘niet bij jezelf blijven’?
Naar mijn idee kan je niet anders dan bij jezelf blijven. Maar we beseffen misschien niet altijd even goed bij welk deel of bij welke gedachten we op dit moment willen blijven. Dit houdt in dat je vasthoudt aan dat wat je uit gewoonte of zomaar automatisch doet. Je denkt niet bewust genoeg na over wat je misschien anders of beter kon doen. Je laat de kans schieten om na te denken over wie je eigenlijk wil zijn. Je gedachten waarin je gelooft, hebben immers altijd invloed op je beleving en op je huidig gevoel. En als we niet voldoende nadenken over wat we geloven, schieten we als een pijl uit een boog naar een plek waar we misschien niet willen belanden.
Ook als je bij de gedachten blijft die je bang of verdrietig maken, dan ben je nog steeds bij jezelf, maar het geeft wel een minder comfortabel gevoel. Ben je in staat om vragen te stellen bij die frustrerende gedachten of ervaringen, dan ben je ook nog steeds bij jezelf, maar je creëert al wat meer vrijheid, ruimte en verantwoordelijkheid.
Stel dat je toegeeft aan je angst of aan ideeën die je onder druk van anderen hebt gevolgd. Dan kan het best zijn dat je een ontevreden gevoel hebt over jezelf en bedenkt dat je zo toch niet bent of zo niet wil zijn. Maar ook op die momenten dat we minder fier zijn over onszelf, omdat we ons hebben laten leiden door anderen, zijn we volkomen bij onszelf.
Misschien geloven we te veel dat we ‘echt onszelf’ zijn als we de goede dingen verwezenlijken. Als we minder fraaie kantjes van onszelf getoond hebben, lijkt het erop alsof dat niet onszelf is.
Je weet nooit of automatische patronen uit het verleden zich zullen herhalen. Het kan gebeuren, maar het kan even goed niet gebeuren. Oude patronen kunnen verdwijnen of weer verschijnen. Dat soort dingen kunnen we niet voorspellen. Het enige wat je weet is wat jouw oordeel is over wat er op dit moment gebeurt. Als je het feit gewoon kan laten zijn zoals het is en het daarbij kunt laten, kun je eerlijk zijn tegenover jezelf en anderen over hoe je iets ervaart. Je kunt zeggen waartoe je je kunt verbinden en waar je je op dit moment niet toe kunt verbinden. En dit hele mentale gebeuren is allemaal in jezelf aanwezig.
Je bent dus altijd jezelf. Je bent en blijft ook jezelf, welke dwaze of fraaie dingen je ook toont of denkt. Je hebt geen excuses meer om te ontsnappen aan alles wat je denkt of doet. Dat wat je jezelf noemt, is je beste vriend die je niet kan inruilen en die je nooit helemaal kan kennen. Wees daarom mild voor jezelf als je minder fraaie dingen vaststelt.
Het enige wat je kan doen, is volkomen de verantwoordelijkheid nemen voor alles wat je denkt en doet, voor wat je besluit en kiest. Je bent niet de enige die soms van het ‘ideale zelfbeeldpad’ afdwaalt of een stommiteit begaat. Het behoort allemaal tot jezelf. Het is beter er vrolijk om te lachen, er een punt achter te zetten en je verantwoordelijkheid te nemen de volgende keer te reageren vanuit een groter en bewuster denken.
Gedachteoefening
- Als je het idee hebt dat je jezelf bent, welke kwaliteiten dicht je dan aan jezelf toe? - Welke kenmerken herken je in jezelf als je zogezegd ‘niet jezelf bent’? Maak je jezelf dan wel eens verwijten?
- We doen allemaal wel eens mee met een roddel. Veroordeel je dan jezelf? Welke besluiten trek je voor jezelf na zulk een moment?
- Waar en wanneer kan je nog meer de verantwoordelijkheid nemen om het beste van jezelf te laten zien?
Wijze uitspraken
Fouten maken is niet erg, CONFUCIUS (551- 479 v.Chr.)
Je bent het resultaat van alle vroegere
afbeeldingen Dr. WAYNE DYER (1940- )
Jezelf afmeten naar je geringste daad, KAHLIL GIBRAN (1883-1931)
Haal het beste uit jezelf. RALPH WALDO EMERSON (1803-1882)
Het is niet gemakkelijk om het geluk te vinden
in jezelf. AGNES REPPLIER
|
|
145
|
|
Helikopterblik
Op het kleine beetje dat we waarnemen via onze zintuigen, reageert ons brein razendsnel. Het verandert onze observatie in een vaststaand feit, een mening, een oordeel of een overtuiging.
Stel je voor dat we van het hele kleurenspectrum alleen maar de drie basiskleuren - rood, groen en blauw - kunnen zien. Dan is de hele wereld opgedeeld in drie kleuren en daar zijn we dan vast van overtuigd. Dat er in het kleurenspectrum ook nog andere kleuren zijn, ontgaat ons, daar weten we niets van. Dat de optelsom van deze kleuren wit vormt, dat zwart de afwezigheid van licht is, kan niet worden bedacht. Laat staan dat we iets zouden weten over al de variaties wanneer kleuren vermengd worden, welke oneindige hoeveelheid schakeringen er bestaan bv. van rood tot violet.
Dat is wat we meestal juist wél doen. Hoeveel ruzies, conflicten en oorlogen ontstaan er niet door verschillen in overtuigingen! Hoeveel depressies ontstaan er niet door een veroordelend en pessimistisch zelfbeeld dat we constant herhalen in onszelf. Het kleine beetje dat we zien wordt onze ‘waarheid’.
Gedachteoefening
- Hoe ga je vandaag om met mensen waarmee je in het verleden een discussie of een onenigheid hebt gehad? - Hoe communiceer je met iemand die je het gisteren knap lastig heeft gemaakt? - Wat noteer je op het rapport van een leerling als je gisteren een (emotionele) aanvaring hebt gehad met hem of haar? - Tracht eens als een helikopter te cirkelen boven een situatie, een persoon? Wat zie je dan? Blijft je oordeel als een focus gericht op de toestand? Of kan je het grotere plaatje zien? - Hoe reageer je vanuit de focuspositie? - Hoe reageer je vanuit de helikopterpositie?
Wijze uitspraken
In ons zou altijd die rust moeten zijn die
immer luistert,
Wie van gedachten kan veranderen,
Problemen zijn een product van het denken, niet van de realiteit.
John Wheeler
Hoe
pijnlijk gedachten ook zijn, het zijn slechts gedachten,
|
|
146
|
|
Soms schiet je geest alle kanten op. Hoe is dat mogelijk? Verwijten naar
alles en iedereen. Je ziet vooral de tekortkomingen van mensen, je
organisatie, je omgeving, het flitst allemaal door je hoofd.
Laat dat toch maar zo. Laat het gewoon gebeuren. Het gebeurt trouwens toch. Bedenk dat dit het gevolg is van allerlei oorzaken en omstandigheden. En bedenk vooral dat het geen oordeel is over jou. Zoals je wellicht wel weet, bestaat wat je vaak als vervelend en ergerlijk beoordeelt, wat je soms zelfs als een aanval op jezelf aanziet, in werkelijkheid uit niets anders dan oorzaken en omstandigheden die zich nu gewoonweg voordoen.
Op andere dagen is je geest vrediger. Toch gebeuren ongeveer dezelfde dingen. Laat dat ook maar zo, zonder je in te beelden dat dit iets speciaals betekent of dat je nu ineens enorm bedreven bent. Morgen is het altijd weer anders. Wat de dag ook brengt, laat het gewoon zijn, want dit is de eerste act om ruimte over te houden voor een creatieve bijdrage.
Aanvaarding kan gemakkelijk verkeerd worden begrepen. Het betekent de bereidheid om te ervaren wat er ook maar aan de hand is in het huidige moment. Het is de bewuste intentie om open te staan voor wat er is in plaats van ertegen te strijden. Natuurlijk betekent dat niet dat wat er is altijd aangenaam zal zijn. Soms is het juist het tegenovergestelde. Aanvaarding betekent niet toegeven aan de illusie dat het universum in wezen niet deugt omdat dingen niet verlopen naar jouw wens. Aanvaarding wil niet zeggen dat je passief moet zijn of dat je niets kunt doen om een onaangename situatie te veranderen. Het betekent gewoon dat je aanvaardt dat je in de situatie bent waarin je je nu bevindt. En op dezelfde manier aanvaard je ook om te doen wat er in die situatie gedaan moet worden.
Aanvaarding betekent je overgeven aan wat er is. Het betekent dat je de dingen toestaat om gewoon te zijn zoals ze zijn, omdat ze toch wel zo zullen zijn. Je kon het niet vermijden, het doet zich voor. Als je geest erg druk is met het beoordelen, en vooral het afkeuren van wat er is, laat het dan zo en doe je best om er zo neutraal mogelijk aanwezig bij te zijn. Open je ervoor in plaats van je ervoor te sluiten. Als je probeert je geest te forceren om minder druk te zijn, om je geest op te leggen dat hij MOET aanvaarden, creëer je alleen maar een grotere kloof tussen jou en wat er is. Je distantieert jezelf nadrukkelijk van de natuurlijke gebeurtenissen in jezelf en in de buitenwereld. Je plaats jezelf buiten het gebeuren, ik tegen de wereld. Aanvaarding betekent jezelf toestaan dat je dit allemaal kan hebben, dat je in harmonie kan zijn met wat er gebeurt.
Aanvaarding betekent dus niet dat je het goedkeurt. Het is een diepe acceptatie die de best mogelijke basis vormt om rustig, evenwichtig en creatief bij te dragen aan wat zich voordoet.
Gedachteoefening
- Wie of wat jaagt je wel eens op de kast? - Welke gedachten en emoties komen dan bij je naar boven? - Pieker je erover? Komen ze snel terug? Of kan je ze loslaten?
- Ben je bereid om de volgende aangename situatie het idee op te roepen: ‘Ik kan dat wel hebben.’ Of ‘Ik aanvaard wat er is.’ Of ‘Ik kijk naar wat zich voordoet.’
- Wat levert je dit op? Ervaar je een bepaalde interne rust. - Zet dan de tweede stap en reageer concreet door uit te drukken wat je eigenlijk wenst.
Wijze uitspraken
Een hart dat in staat van oorlog is, THE ARBINGER INSTITUTE
Wees uw vijanden dankbaar DALAI LAMA
Wie in de ander een Boeddha ziet, heeft een
Boeddha in het hart. CONFUCIUS (551- 479 v.Chr.)
Vergeef jezelf als je geen vrede hebt. ECKHART TOLLE
|
|
147
|
|
De dood van Steve Jobs kan ons inspireren.
Steve Jobs was de medeoprichter en topman van Apple. Hij overleed op 5 oktober 2011. Toen ik het droevige nieuws van Jobs’ overgave hoorde, herinnerde ik me zijn toespraak voor de studenten tijdens de Graduatie van Stanford:
Mijn derde verhaal is over dood.
Toen ik 17 was, las ik een citaat dat ongeveer zo ging: „Als u elke dag leeft alsof het uw laatste was, dan gaat u op een bepaalde dag gelijk krijgen.“ Het maakte een indruk op me en sedertdien, in de afgelopen 33 jaar, heb ik elke ochtend in de spiegel gekeken en mezelf de vraag gesteld: „Als vandaag de laatste dag van mijn leven was, zou ik willen doen wat ik vandaag te doen heb?“ En wanneer het antwoord te vaak op rij „Nee“ was, dan wist ik dat het tijd was om iets te veranderen.
Onthoud dat ik spoedig dood zal zijn, dat is het belangrijkste hulpmiddel om me te helpen de grote keuzes in het leven te maken. Omdat bijna alles - alle externe verwachtingen, alle trots, alle vrees voor verlegenheid of mislukking – wegvalt in aanwezigheid van de dood. Behoud dan alleen wat echt belangrijk is. Zich herinneren dat men gaat sterven, is de beste manier die ik ken om de val te vermijden dat u iets te verliezen zou hebben. U bent reeds naakt. Er is geen reden om uw hart niet te volgen.
Ongeveer een jaar geleden werd ik gediagnosticeerd met kanker. Ik had een scan om 7.30u in de ochtend, en ik zag duidelijk een tumor op mijn alvleesklier. Ik wist zelfs niet wat een alvleesklier was. De artsen vertelden me dat dit bijna zeker een type van kanker was dat ongeneeslijk is, en dat ik nog drie tot zes maanden te leven had. Mijn arts adviseerde me om naar huis te gaan en mijn zaken in orde te maken. Dat is de code van de arts om u voor te bereiden om te sterven. Het betekent dat u probeert uw kinderen, in enkel een paar maanden tijd, alles te vertellen dat u dacht in de volgende 10 jaar aan hen te vertellen. Het betekent ervoor te zorgen dat u alles zo goed mogelijk regelt zodat het zo gemakkelijk mogelijk zal zijn voor uw familie. Het betekent dat u afscheid neemt. Ik leefde de hele dag met die diagnose. Later die avond had ik een biopsie, waar zij een endoscoop door mijn keel, door mijn maag en in mijn darmen plakten, een naald in mijn alvleesklier staken en een paar cellen van de tumor namen. Ik was gekalmeerd, maar mijn vrouw, die daar was, vertelde me dat de artsen begonnen te schreeuwen toen zij de cellen onder een microscoop bekeken. Het bleek een zeer zeldzame vorm van pancreas kanker te zijn, die met chirurgie geneesbaar was. Ik onderging de chirurgische ingreep en ik ben nu oké.
Dit was het moment dat ik de dood het meest nabij onder ogen had gezien en ik hoop dat dit voor een paar decennia het dichtst zal blijven. Omdat ik er doorheen geleefd heb, kan ik dit nu aan u zeggen met minder twijfel dan toen de dood een gebruikelijk maar zuiver intellectueel concept was.
Niemand wil sterven. Zelfs de mensen die naar de hemel verlangen, willen niet sterven om daar te geraken. En toch is de dood de bestemming die wij allen delen. Niemand is er ooit aan ontsnapt. En dat is zoals het moet zijn, omdat de Dood zeer waarschijnlijk de enige beste uitvinding van het Leven is. Het is de veranderingsagent van het Leven. Het ruimt op wat oud en versleten is. Het maakt plaats voor het nieuwe.
Op dit ogenblik bent u het nieuwe, maar ooit, niet zo gek lang meer, zal u geleidelijk aan oud worden en weggehaald van deze wereld. Excuseer om zo dramatisch te zijn, maar het is vrijwel waar.
Uw tijd is beperkt, verspil het niet door het leven van iemand anders te leven. Raak niet verstrikt in dogma’s – die leven met de normen van het denken van andere mensen. Laat het lawaai van andere opinies uw eigen binnenstem niet overspoelen. En het belangrijkste, heb de moed om uw hart en uw intuïtie te volgen. Zij weten op de een of andere manier reeds wat u echt wilt worden. Al het andere is secundair. (vrij vertaald)
Gedachteoefening
- Stelt u zich de vraag van Steve Jobs ook wel eens: “Als vandaag de laatste dag van mijn
leven was,
- En als het antwoord regelmatig ‘Neen’ is, wat denkt u dat u wil veranderen?
- Wil u vooral factoren uit de buitenwereld en de omstandigheden veranderen? - Wat heeft uw ‘veranderingsagent’ u te vertellen? - Is het ook een optie om uw eigen denken te veranderen? Welke oude en versleten, afgestompte en automatische patronen wil u opruimen in uw concrete wereld?
- Hoe bent u vernieuwend en verfrissend vóór het einde nadert?
Wijze uitspraken
Veel mensen denken aan zekerheid in plaats van
aan mogelijkheid. JAMES S. BYRNES
De dood leren zien als een onzichtbare maar
vriendelijke gezel ELISABETH KÜBLER ROSS
De dood is niet het grootste verlies in het
leven. NORMAN COUSINS (1915-1990)
Het is niet zozeer de dood waar je bang moet
voor zijn, BERTOLT BRECHT
|
|
148
|
|
Een man die door de ouden uitzonderlijk moedig en talentvol genoemd werd, diende een zelfbeheersing te hebben die veel groter was dan die van gewone mensen. Er gebeuren soms dingen die mensen niet kunnen verdragen. Als een gewone man te schande wordt gemaakt, dan trekt hij zijn zwaard en stormt naar voren om te vechten; maar dit is nog geen toonbeeld van echte dapperheid. Er bestaan op aarde echt moedige mensen die, wanneer ze plotseling worden aangevallen, niet bang zijn, en wanneer ze zonder enige reden bekritiseerd worden, niet boos worden. Dat komt omdat dit soort mannen grote idealen koesteren en omdat ze hoogstaande doelstellingen hebben.
Su Shi in ‘On Staying Behind’
Su Shi, schrijver en staatsman, omschrijft een wijs man als iemand met een stabiele en evenwichtige geest, als iemand die niet bang is als er iets onverwachts gebeurt.
Dagelijks maken we (veel) gebeurtenissen mee waarin we uitgedaagd worden om in alle omstandigheden onze evenwichtige en stabiele geest aan te spreken. Als anderen ons beledigen, als men ons tracht te kwetsen, als men ons onrechtvaardig behandelt, hoe slagen we er dan in om niet boos te worden?
Er zijn in ons leven veel dingen die we graag anders hadden gezien. Soms zijn die wensen rationeel noch eerlijk. We bezitten misschien niet de kracht en de middelen om die zaken te veranderen, maar we bezitten wel één aspect waarover we altijd kunnen beschikken. We kunnen steeds onze eigen gevoelens en onze houding bepalen en veranderen. Die macht behoort niet aan de ander, deze behoort steeds tot onze persoonlijke mogelijkheden.
Su Shi was een man met een grote staat van dienst. Foyin was een hooggeplaatste boeddhistische monnik, en het tweetal mediteerde vaak samen. Foyin was een eerlijke, simpele ziel en Su Shi plaagde hem graag. Su Shi was na deze kleine plagerige overwinningen meestal erg in zijn nopjes en als hij thuis kwam, sprak hij daar altijd graag over met zijn zuster Su Xiaomei. Op een dag zaten de twee mannen weer samen te mediteren. Su Shi vroeg: ‘Zeg eens, waar lijk ik op?’ Foyin zei: ‘Ik vind dat je op een standbeeld van boeddha lijkt.’ Toen Su Shi dit hoorde, lachte hij luidop en zei tegen Foyin: ‘Weet je waarop ik jou vind lijken?’ Op een hoop koeienmest.’ Foyin was weer met stomheid verslagen. Toen Su Shi thuiskwam, pochte hij over dit voorval tegen zijn zus. Su Xiaomei lachte koeltjes en zei tegen haar broer: ‘Hoe kun je mediteren met zo weinig begrip? Weet je dan niet waar mediterende mensen het meest om geven? Het gaat allemaal om het schouwen van het hart en de kern van de dingen: wat er in je hart leeft, weerspiegelt zich in je ogen. Foyin zei dat je er als een boeddha uitzag, wat aantoont dat er in zijn hart een boeddha leeft. Jij zei dat Foyin er als een koeienvlaai uitzag – stel je eens voor wat er dan in jouw hart leeft!’ ….
We leven allemaal op dezelfde aarde, maken ongeveer allemaal dezelfde dingen mee. Maar sommige mensen leven een prettig en gelukkig leven en anderen kreunen en klagen de hele dag door over diezelfde wereld. De ene ziet nog een half volle fles wijn en de ander ziet dezelfde fles wijn als half leeg. Het verschil zit hem dus in onze positieve of negatieve kijk op de dingen.
Een wijs mens is op zijn gemak zonder arrogant te zijn, de kleingeestige is arrogant zonder op zijn gemak te zijn. Een wijze leraar is rustig, stabiel en dapper, voelt zich goed in alle omstandigheden en in zijn binnenste heerst sereniteit.
We hebben geen controle over de buitenwereld die vaak verwarrend overkomt en onze verbijstering opwekt; het enige wat we kunnen doen is het verbeteren van ons vermogen om keuzes te maken die geleid worden door wijsheid en vertrouwen in plaats van door ergernis en angst.
Gedachteoefening
- Hoe groot is jouw zelfbeheersing in je functie als … - Ook al ken je de oorzaken van de ergerlijke toestand, wat doe jij met je emotie en je gedachten? - Hoe bewaar jij je rust en stabiliteit in zorgenbarende toestanden? - Hoe handel je als je iemand ‘arrogant’ noemt? - Slaag je er in om niet verstrikt te raken in onbelangrijke winst- en verliesposten? - Wat betekent voor jou ‘wijs-zijn’?
Wijze uitspraken
De stilte is de slaap die de wijsheid voedt. FRANCIS BACON
Het is een teken van wijsheid en volwassenheid
NATHANIEL BRANDEN
De meeste mensen leiden een leven van stille
wanhoop. HENRY DAVID THOREAU (1817-1862)
De anderen kennen is wijsheid. LAO-TSE (604-507 v. C.)
|
|
149
|
|
‘Hoe meer ik in mijn telescoop kijk, hoe meer ik het wonder zie.’
ALBERT EINSTEIN
De wetenschap kijkt meestal naar voorwerpen en gebeurtenissen in de buitenwereld. Ze gaat op zoek naar De Waarheid. Ze onderzoekt, analyseert op een mathematische wijze, die de logica alle eer aan doet. En deze opgedane kennis via de exacte wetenschappen heeft ons al ongelooflijk veel voordelen opgeleverd. Denken we maar aan de evolutie in de technologie en in de geneeskunde.
Maar één ding doet de wetenschap niet omdat dat haar taak ook niet is. Ze richt haar blik zelden op de waarnemer. Nemen we nu een wetenschapper die we zonder twijfel het archetypische genie van de twintigste eeuw mogen noemen, Einstein. Hij wordt gezien als een internationaal icoon van wijsheid, verbeeldingskracht en vreedzaamheid. Hij verschilde in dit opzicht van een droge wetenschapper omdat hij een speels mens was en ontdekte dat de waarnemer de enige variabele was waarmee geen rekening gehouden werd in de zoektocht naar de ultieme wetenschappelijke waarheid. Toen hij ging kijken naar degene die keek, openbaarde zich een totaal nieuwe wereld. Vandaar zijn uitspraak: ‘Studie en in het algemeen het streven naar waarheid en schoonheid is een terrein van activiteit waarop we heel ons leven kind mogen blijven.’
En zo ontdekte het Westen iets wat men in het Oosten al een poos wist: ‘Wat je ziet is afhankelijk van hoe je het bekijkt.’ Met andere woorden, er bestaat geen realiteit die losstaat van het bewustzijn van de waarnemer. Zonder bewustzijn is er geen ervaring. Als we de werking van de wereld willen begrijpen, kunnen we doorgaan met de bestudering van voorwerpen hoe die zich gedragen. Dit is de puur wetenschappelijke houding.
Als we de aard van het bewustzijn willen begrijpen, moeten we onze aandacht op de waarnemer richten. De ruimte in je ‘binnenwereld’ is even uitgestrekt als de ruimte in de ‘buitenwereld’. Sterker nog, de kans is groot dat je het geheim van het een vindt in het ander.
Gedachteoefening
- Zoek jij de veiligheid in DE WAARHEID? Wat levert je dat op? - Kijk je door een bril, een verrekijker of een telescoop?
- Geef je de voorkeur aan je wetenschappelijke blik? Of kan je daarnaast ook een verwonderde blik werpen op diezelfde toestand? - Kan je bedenken dat je nog niet alles gezien hebt? Dat je een eenzijdige focus hebt op de situatie, een conflict, een mens? - Kan je jezelf uitdagen om met je telescopische blik te zoeken tot je ook iets ‘groters’, iets ‘goeds’, iets ‘waardevollers’ vindt? Wat levert je dat op?
De manier van kijken is jouw keuze.
Wijze uitspraken
Er zijn maar twee manieren om je leven te leiden; de ene alsof alles een wonder is, de andere alsof niet een wonder is. ALBERT EINSTEIN (1879-1955)
De mens die zich omringt met feiten, niet toestaat dat hij verrast wordt, geen flits van intuïtie kent, geen veronderstellingen maakt, geen risico neemt, leeft in een afgesloten cel. ALBERT EINSTEIN
Een vooroordeel is moeilijker te splitsen dan een atoomkern. ALBERT EINSTEIN
Wij sterven als ons leven niet meer wordt
verlicht DAG HAMMARSKJÖLD (1905-1961)
|
|
150
|
|
Een leerling, genaamd Chien Wu, kwam naar zijn meester Lien Shu en zei: ‘Ik hoorde Chieh Yu gisteren spreken en zijn woorden hebben me verward. Het leek alsof ze niets met de werkelijkheid te maken hadden. Ze stonden net zo ver van me af als de sterren aan de hemel. Zijn woorden hebben me verontrust en zelfs bang gemaakt.’
‘Wat zei hij dan?’ vroeg Lien Shu.
‘Hij zei dat ver weg in het Ku-gebergte een onsterfelijk mens woont, wiens huid zo wit en zacht is als sneeuw. Hij is fijn gebouwd als een jong meisje. Men zegt dat hij nooit voedsel eet, maar leeft van lucht en dauw. Hij beklimt de wolken en zwerft op de rug van een draak voer de vier zeeën. Met zijn geestkracht kan hij iedereen beschermen tegen ziekte of ouderdom en een goede oogst verzekeren. Ik vond het een bizar verhaal en kan het nog steeds niet geloven.’
Lien Shu ei hem: ‘alles wat Chieh Yu je heeft verteld is waar. Een blinde ziet de mooie vormen niet en een dove kan de muziek van de klokken niet horen. Maar er bestaat niet alleen lichamelijke blindheid en doofheid, maar ook geestelijke. Zoals in jouw geval. Deze onsterfelijke ziet alle verschillende manifestaties van de wereld als één. Door hem zijn allen beter af. Niets kan zo iemand schaden. Een grote overstroming kan hem niet verdrinken. De grootste hitte, die metalen smelt en steen vloeibaar maakt, raakt hem niet. Vanuit zijn wezen vormt hij grote wijze koningen. Waarom zou hij zich druk maken over onze wereld?’ CHUANG TZU |
|
152
|
|
Een opgroeiende knaap vroeg op een winteravond aan zijn opa: ‘Ik ben zo graag bij jou. Het is hier zo goed. Je bent altijd zo wijs. Hoe komt het toch dat ik me zo goed voel bij ‘wijze’ mensen?
Een wijze man maakt indruk op een mysterievolle en intense manier. Hij merkt de dingen rondom hem op en ziet in alles wonderlijke aanwijzingen; een mug, een warme kop soep, een zonnestraal, een regelwolk, een opgewonden stem ….
‘Maar dan is het toch zo stil bij een wijze man!’, merkte de jongen op.
Het kan de indruk geven dat hij afstand houdt en verwijderd lijkt. Maar net in die rustige afstand is hij helemaal aanwezig en is hij geïntrigeerd door de dingen. Hij schenkt zijn volle aandacht aan de geringste gebeurtenis. Hij kan daardoor ook wat berekenend overkomen, maar toch blijft hij opletten als een jager die een bevroren waterloop oversteekt; onbevreesd en toch aarzelend, wakker en waakzaam.
‘Is dat dan niet saai?’ vroeg hij.
Ik vermoed van niet, want hij blijft steeds waardig en toch speels. Soms komt hij verrassend humoristisch uit de hoek en blijft vooral in alle omstandigheden heel hoffelijk. Een wijze man is nederig en toch resoluut. Je kan het vergelijken met ijs dat bezwijkt in de zon. Op het eerste gezicht lijkt hij wat koud en star, maar door zijn opmerkzame aandacht geeft hij zich helemaal over aan het moment.
Dat maakt hem net zo authentiek en onbedorven. Hij handelt met zulk een eerlijke eenvoud en spreekt heldere eenvoudige taal. Hij spreekt met een zachte stem en zegt geen woord te veel. Daarom is hij ontvankelijk en heel benaderbaar. Zijn rust nodigt uit om langs te komen.
Bijna onbegrijpelijk vroeg het jongetje: “Maar opa, is hij dan nooit geïrriteerd door wat hij hoort en ziet?”
Zijn humeur is zorgenvrij en vriendelijk. Hij mengt zich met onbevooroordeelde vragen en is nooit opdringerig. Hij is in alle vrijheid bij de gesprekken aanwezig omdat zijn emotionele en geestelijke bagage niet in de weg staat. Hij accepteert de anderen zoals ze zijn, maar offert nooit zijn eigen innerlijke emotionele toestand op.
Nog niet helemaal voldaan, vroeg hij: “Hoe kan hij ondanks alles altijd zo rustig blijven?”
De wijze man zit op zijn gemak roerloos, ook al bevindt hij zich midden in de verwarring. Door zijn rustige betrokkenheid bewaart hij de kalmte in hemzelf en kan het moment grijpen als het zich aandient; niet te vroeg, niet te laat, niet te hevig. Hij kan wachten op het moment dat zijn woorden invloed zullen hebben. Omdat hij volkomen heel de toestand binnen en buiten hem omhelst, hoeft hij zich voor niemand te bewijzen. Hij creëert ruimte en vervullende leegte in hemzelf, zodat de chaos rondom hem geen verwarring in hem veroorzaakt. Omdat hij niet uit is op beloning of op een gewaardeerde prestatie, wordt hij eindeloos en onophoudelijk verlevendigd.
Gedachteoefening
- Hoe zou onze samenleving eruit zien als kinderen en jongeren dit type volwassenen zouden ontmoeten?
- Hoe oplettend ben jij in je omgang met de dingen, je collega’s, je leerlingen? - Wat ligt er aan de basis van je oplettendheid; de behoefte aan controle, angst opdat iets mis gaat of een belangstellende kijk op wat er te gebeuren staat? - Staat jouw ‘emotionele bagage’ je soms in de weg?
Het tekstje puilt uit van de kwaliteiten van een wijze.
Ik nodig je uit om dit lijstje eens naast jouw leven te leggen:
Intense betrokkenheid Afstandelijk en toch geïntrigeerd Onbevreesd en toch aarzelend Wakker en waakzaam Hoffelijk Nederig en resoluut Een wonderlijke blik op alles; mooi en minder mooi Zorgenvrij humeur Vriendelijk Onbevooroordeeld luisteren en spreken Volkomen acceptatie Humor en speelsheid Roerloos gemak Rustige betrokkenheid Kalm Wachtend tot het goede moment er is Vrij van behoefte aan beloningen
Wijze uitspraken
Het is een teken van wijsheid en volwassenheid
NATHANIEL BRANDEN
Voor wie wijs is, zijn geluk en ongeluk CATHARINA VAN SIËNA
We worden op drie manieren wijs: CONFUCIUS (551- 479 v.Chr.)
Het zekerste teken van wijsheid MICHEL DE MONTAIGNE (1533-1592)
De echte wijsheid in het leven PEARL BUCK (1892-1973)
|
|
153
|
|
Het orakel van Delphi luidt: ‘Ken uzelf.’ De Oud-Griekse cultusplaats Delphi was gewijd aan de god Apollo. Als god van het Licht werd verondersteld dat hij kon doordringen en zien wat aan het oog van de mensen ontging.
Als je onrust of twijfel, onzekerheid of crisis ervaart in jezelf dan wens je graag zo snel mogelijk inzicht in het probleem te verkrijgen om oplossingen te bedenken. Maar soms is er niets aan de uitwendige toestand te verhelpen. En dan beland je uiteindelijk bij datgene wat er overblijft, en dat ben jezelf. Is zelfkennis dan niet van essentieel belang?
Het is één van de moeilijkste dingen die er zijn, zelfbesef hebben. Dit wil niet zeggen dat je je afzondert of uit de wereld moet terugtrekken. Dat zelfkennis van wezenlijk belang is, ligt voor de hand, maar jezelf kennen betekent niet dat je je uit je relaties terugtrekt. Het zou trouwens een grote vergissing zijn te menen dat je jezelf eerst voldoende moet kennen voor je een bewust en volwassen leven kan leiden. Als je deze mening toch zou volgen, ga je ervan uit dat jezelf kennen een voorwaarde moet zijn om te leven en te functioneren. Het lijkt me een onrealistische eis aan jezelf om te stellen dat je jezelf ten volle kunt leren kennen door je af te zonderen, door eerst allerlei therapieën en goeroes na te lopen voor je kan leven in het nu.
Zelfkennis is een proces, het is geen voorwaarde waaraan moet voldaan worden om later te gaan leven. Om jezelf te leren kennen, moet je net beseffen hoe je in de praktijk tewerk gaat, dat wil zeggen hoe je nu in relatie staat tot de anderen. Je ontdekt jezelf niet door je af te sluiten. Je ontdekt jezelf door in deze wereld volkomen aanwezig te zijn. Je vrouw, je man, je klanten, je leerlingen maken telkens iets in jou wakker. Ontdekken hoe je in al deze toestanden reageert en welk weerwerk je daarop geeft, is een zeer boeiende basis om jezelf beter te leren kennen. Het leven in al zijn facetten is het meest boeiende laboratorium waar ontzettend veel te ontdekken is over jezelf. Het is een ideale toestand om te observeren hoe oplettend je bent en hoe scherp je waarneemt.
Zelfkennis verwerven is nooit af, want je kan jezelf nooit volledig kennen. De wereld draait rondom ons en wij staan er middenin. Wat er in onszelf te ontdekken valt, is een eindeloos verhaal. Wie verlangt naar zekerheid en definitieve overtuigingen wenst, zal snel barsten ervaren in zijn denken. Zolang iets nog niet definitief is, kun je er nog vrij over nadenken. Zoals de aarde zaad ontvangt, zo kan je jezelf voortdurend afvragen wat er met jou gebeurt of wat je laat gebeuren? Zo kan je van ogenblik tot ogenblik ontdekken welke inzichten er in jou leven, hoe je ze naar buiten brengt en wat de effecten daarvan zijn. Deze open ontvankelijke houding, biedt de mogelijkheid tot vernieuwing, verfrissing van jezelf. Zo ontstaat er weer een nieuwe versie van jezelf en deze houdt nooit op.
Zelfinzicht is een platform, een basis van waarop je kan denken, wetende dat het nooit af zal zijn. Daar zit onze vrijheid, in de verrukking van het oneindige, het besef dat we onszelf nooit volledig kunnen kennen.
Gedachteoefening
- Maak je tijd om te ‘aanschouwen’ wat er zich allemaal in je afspeelt? - Hoe (ver-)oordelend ben je naar jezelf als je iets moois of minder moois vaststelt bij jezelf? - Hoe oordelend ben je naar de ander als je iets moois of iets minder moois vaststelt bij de ander? - Als je beseft dat je jezelf nooit volledig kan kennen, geloof je dan dat je ook nog kan evolueren? - Panta rhei. ‘Alles stroomt of alles is in beweging’ zei Heraclitus. Creëert dit idee in jou ruimte of beklemming?
Wijze uitspraken
Als het denken inzicht krijgt in zichzelf BYRON KATIE (1942- )
Elke angst is een wegwijzer naar meer
sereniteit. ONBEKEND
Als we gedachten en gevoelens kunnen
gewaarworden JACK KORNFIELD (1945 - )
|
|
154
|
|
Als we denken dat we vastgelopen zijn, als er geen uitweg meer lijkt te zijn, is het ons hardnekkig verlangen naar zekerheid dat ons gekneld houdt. Of we veroordelen de omstandigheden en de anderen voor mijn probleem.
Om uit onze impasse te geraken, moeten we bereid zijn tot het loslaten van een idee waaraan we gehecht zijn. Steeds teruggrijpen naar oude patronen die aantonen dat ze niet werken, is nefast voor ons blikveld, zodat we blijven ronddolen in een cirkeltje.
In eerste instantie lijkt het gemakkelijk om te blijven waar we zitten. Het voelt zelfs comfortabel aan. Het is alsof we dezelfde wegenkaart blijven gebruiken - of we nu in Rome of Parijs zijn - hoewel we onze weg niet vinden. We blijven dezelfde overtuigingen produceren en richten ons alleen maar op vertrouwde ideeën omdat we zo graag gelijk hebben.
Maar de weg eruit, de poort naar een oplossing, ligt nooit in onze oude ideeën. Daar is creativiteit en ruimdenkendheid voor nodig. Daarvoor is de twijfel noodzakelijk en zouden we onze oude overtuigingen moeten wantrouwen zodra er enige frustratie optreedt. Zelfs zonder frustratie is het waardevol om aan de dingen die men ons wil doen geloven, de dingen die men ons vroeger heeft geleerd en ons dierbaar waren, te twijfelen.
Een kind of een adolescent kan uit onwetendheid nog niet voldoende kritisch denken. Het is van belang dat de volwassenen wegen tonen, visies en gewoontes bijbrengen en tegelijk de attitude aanleren om telkens een kritische houding aan te nemen. Simpele vragen als: ‘Is dat wel waar?’ of ‘Wie wordt hier beter van?’ of ‘Is dit mijn best mogelijke denken?’ zouden we jongeren moeten aanleren om een kritische geest te ontwikkelen.
De generatie jongeren en volwassenen die kan omgaan met onzekerheid en met levensproblemen kan het leven van morgen aan. Daartegenover stellen we vast dat 11.000 minderjarigen antipsychotica slikken. De toenemende problematisering, pathologisering, medicalisering, psychiatrisering en psychotherapeutisering van normale levensproblemen zoals een overlijden of het beëindigen van relaties leidt tot een echte 'dood van de mens'. De mens wordt dan herleid tot een soort automaat die willoos de invloed van omstandigheden ('factoren') ondergaat en door deskundigen weer in orde gemaakt ('behandeld') moet worden met medicatie. De mens wordt dan niet meer gezien als een bewust wezen dat zelf keuzes kan maken.
We hebben meer dan ooit de taak om een volwassen voorbeeld voor anderen. “Optimism is a moral duty”, zei Karl Popper. Het is onze morele verantwoordelijkheid om jongeren constructief te leren denken, opbouwend en positief naar het leven te leren kijken, een voorbeeld te zijn van creativiteit en verruimend denken. Bij twijfel of pijn zouden we ‘hoera’ moeten roepen, omdat het leven ons de kans geeft verder te denken dan we dachten dat we op dit moment in staat zijn.
Gedachteoefening
- Hoe creatief ga jij om met je vastgeroeste en hardnekkige ideeën? - Hoe ruim is jouw blikveld? Kan je ‘out of the box’ denken? - Denk je eerder vanuit een verdedigende positie? - Denk je eerder positief, gericht op nieuwe perspectieven? - Hoe ga jij om met jongeren die pijnstillers, relatine en andere medicatie nemen die hen en hun ouders eerder afleidt van het probleem? - Kunnen jongeren bij jou ‘botsen’ zonder dat ze het etiket van een gedragsstoornis hebben? - Kies jij voor de andere weg: de weg van opvoeding en het aanleren van verantwoordelijkheid?
Wijze uitspraken
Twijfel is het begin van wijsheid.
Het leven is net een trein: hetzelfde probleem blijft langskomen totdat je een keer instapt.
Je kunt een probleem niet oplossen vanuit hetzelfde soort denken dat tot het probleem heeft geleid.
Wanneer een probleem je pad kruist, verander dan je richting maar niet je bestemming.
|
|
155
|
|
Werkelijke
levenskracht toont zich in het opgeven
Hoe vaak denken we niet dat het op ‘onze manier’ moet. En hoe meer het op onze manier ‘moet’, hoe meer frustratie in onszelf groeit en bij de ander. Je kunt de touwtjes niet in handen hebben over de toestand en over het denken van een ander. Gelukkig maar, want dan zouden we voorspelbare robots zijn en zouden we ons herleiden tot geprogrammeerde wezens.
Volwassenheid vergt een andere interne houding. Een bewuste volwassene voelt zich niet bedreigd als hij toestanden ervaart die haaks staan op zijn persoonlijke overtuigingen. Een volwassene kan zich volledig overgeven aan de situatie zonder dat hij zijn ego of zijn persoonlijke visie op het leven dient te veranderen. Hij kan zich overal begeven door zich over te geven aan de rivier van zijn binnenste. Over zijn persoonlijke ethische ruimte is hij altijd meester.
De rivier in je binnenste, jouw ethische ruimte, heeft de leiding. De enige keuze die je hebt is óf je tegen zijn gezag verzetten. Dat is natuurlijk een keuze die je uitput. Óf je kan je eraan overgeven, beseffende dat je aan de toestand (misschien) niets kan veranderen, maar je zondert je niet af van het gebeuren. Je kan perfect verdragen dat anderen het niet met je eens zijn.
Sommige mensen doen hier jaren over om te beseffen dat we aan de buitenwereld weinig of niets kunnen veranderen. Anderen hebben dit direct al in de gaten en beseffen dat overgave onvermijdelijk is
Gedachteoefening
- Waartegen verzet jij je? - Wat levert je dat op? Op korte en op lange termijn? - Draagt deze houding bij aan je doel? - Sta je op deze wijze luisterend en ontvankelijk tegenover de ander of jezelf?
- Wat gebeurt er als je aanvaardt wat er is? - Kan je je ten diepste overgeven aan de toestand en toch innerlijk bij jezelf blijven? - Hoe luister je dan? Hoe is het contact dan met de ander? - Hoe spreek je dan?
Wijze uitspraken
Alle belangrijke strijdtonelen spelen zich in
jezelf af.
Soms
betekent overgave het niet meer pogen om te begrijpen
Wanneer
je je op je gemak voelt met onzekerheid,
|
|
156
|
|
Meesterschap in je leraar-zijn, in je partner-zijn, in je ouder-zijn, in je vakman-zijn, in je leider-zijn, in je volwassen-zijn.
Wat betekent dat?
Meesterschap bestaat uit het kritisch toekijken op je ‘normale’ of ‘automatische’ manier van doen, want het is een bewustzijnstoestand die vrij is van kommer en kwel, van zorgen en frustraties. Het is een toestand waarin geen wedijver is, geen verlangen om iets te bezitten of te forceren omdat je o zo nodig iets wil realiseren. Het is geen intense, wanhopige worsteling en geen honger naar prestatie.
Meesterschap is ambitieloos en toch visievol. Het is een mentale toestand waarin je aanvaardt zonder afwijzing, waarin je hoopt noch vreest. Het is een staat waarin je vooreerst bewust bent van al die emoties en concepten die je gevangen houdt, waarna je beseft dat het slechts een illusie was die je moet loslaten zodat er een ruimte ontstaat van natuurlijke eenvoud.
Dan kan je leven, voelen, denken en handelen vanuit waardevolle principes en laat je al je illusoire behoeften en gekwetsheden los.
In deze ruimte van de grootst mogelijke rust, reflectie en afstandelijkheid ervaar je de ware aard van je meesterschap.
Gedachteoefening
- Ervaar je kommer en kwel, zorgen en frustraties in je leven of je baan? - Waarnaar verlang je dan? Welk resultaat wou je bereiken en is er niet (voldoende)? - Welke visie houd je erop na als je pas tevreden bent als alles volgens jouw plan verloopt? - Ben je ook een goede ‘meester’ als het niet loopt zoals je wenst? - Wat is je visie over je rol, je functie of je baan? Kan deze overeind blijven ook al lukt het allemaal niet?
- Hoe en wanneer creëer jij ruimte van rust, reflectie en afstandelijkheid?
Wijze uitspraken
Leven is geen exacte wetenschap maar een
kunst.
Meester worden van je eigen leven, betekent niet dat je leven gaat zoals jij wilt, maar
dat je leert inzien wat het leven met je voorheeft.
Soms is het niet het licht, maar zijn het de schaduwen die
je helpen om de dingen beter te zien.
Beschouw een vijandig iemand als een waardevolle gelegenheid om je te oefenen in geduld. Dalai Lama
|
|
157
|
|
Er doet zich iets voor. Je ervaart een woord, een gebaar, een situatie als aangenaam of niet aangenaam. Daaruit ontspringt een snelle emotie en bijna tegelijkertijd verschijnt een bewust oordeel. Waarschijnlijk zal de daaruit voortvloeiende actie niet lang op zich laten wachten.
Wat gebeurt er als je iets NIET bij naam noemt?
Je kijkt naar een tuil bloemen, zonder ze bij naam te noemen. Hoe kijk je dan? Je zal met nieuwe ogen naar je bloemen kijken. Je stelt een emotie vast in jezelf naar aanleiding van een interne of externe gebeurtenis. Wat gebeurt er als je deze emotie niet bij naam noemt. Je bekijkt de emoties vast en zeker met een meer rechtstreekse blik zonder je vast te klampen aan oordelen als ‘Ik heb gelijk’ of ‘Dit is waar’ of ‘Dit is ongehoord’ of ‘Hoe is het mogelijk’ …
Als je op de daden van je leerlingen geen etiket plakt, kijk je naar ieder individueel gezicht met een grotere alertheid. Dan ben je veel oplettender, veel begrijpender en ontvankelijker.
Als je er bv. het etiket ‘irritant’ opplakt, verschilt het gevoel dan van het etiket? Of maakt het etiket het gevoel van ‘irritant’ extra wakker? Wat is de oorzaak van het uitgroeien van mijn emotie? Is het de situatie, het gevoel of mijn oordeel? Of is het ondertussen een wervelende tornado waarbij de ene factor de andere voedt? Wie houdt wie in stand? Dit lijkt me een cruciale vraag om ons te oefenen in waarnemer worden van onze emoties en onze mentale toestanden.
Als je op automatische piloot vliegt, houd je je nooit eenvoudigweg bij je gevoel, maar je omgeeft het met een hele garnituur van woorden. Woorden die het gevoel omkleden en zelfs verminken. Je ‘er omheen wervelend denken’ werpt er zijn schaduw over, je bekleedt het met huizenhoge angsten en met verlangens. Je houdt je dan niet aan je gevoel ‘an sich’, maar dikt het aan met oordelen uit het verleden.
Neem nu bv. een gevoel van boosheid. Als er boze gevoelens bij je opkomen, zeg je aan jezelf hoe verkeerd iets is en dan ontstaat de dwangmatige reflex om het te overwinnen, met daar overheen het tumult van strijdbare gedachten. Of als er gevoelens van schoonheid opkomen, dan zeg je hoe magnifiek dit is en dan vloeien er spontaan reacties van optimisme, liefde en vreugde. En het gevoel wordt in zijn schoonheid nog versterkt. Het patroon werkt zowel in de ene als in de andere richting.
Probeer nu eens bij je gevoel te blijven en kijk wat er dan gebeurt. Tracht bij dat boze gevoel of dat schoonheidsgevoel te blijven, zonder te verlangen dat het onmiddellijk verdwijnt of dat je het zou kunnen vasthouden. In plaats van je boosheid te willen beantwoorden met een bijtend of kwetsend woord, omdat je jezelf wil verdedigen, nodig jezelf uit om eens gewoon bij je gevoel te blijven. Verwacht niet dat je geest je gevoel met rust zal laten, hij stort zich er op met allerlei herinneringen en associaties die het nog erger maken.
Toch ben jij ertoe in staat om niet oordelend bij je gevoel te blijven. Je kan met het gevoel leven, in zijn puurheid zoals het is, zonder het gevoel door de oordelende woorden te overspoelen, aan te dikken of te minimaliseren. Als je dit begrijpt, zal je ontdekken dat je anders zal reageren.
Je reactie komt dan volledig van jezelf en niet vanuit de buitenwereld die de aanleiding was om je uit te dagen of op te jagen. Je gevoel zal milderen en je geest zal stiller worden. Je bent geen slaaf meer van je gedachten en je emoties. Je zal reageren en handelen vanuit de juiste perceptie gericht op een helder doel en met neutrale woorden.
Gedachteoefening
- Wat dacht je allemaal toen je de laatste keer een ‘conflict’ had met een collega of een leerling? Tracht vervolgens eens je oordelende gedachten op te roepen. - Kan je je eerste emotie duidelijk benoemen? Wat was het? - Hoe evolueerde je emotie onder invloed van je gedachten en je oordelen over deze situatie?
- Oefen eens met een objectief gebeuren, een neutraal element. Kijk bv eens naar een niet passend stuk kruid in je tuin (onkruid genaamd). A Kijk nu eens naar dit plantje door het te benoemen of met gedachten als: onkruid, tuinvervuiler, wat een werk!, verdorie, … Welke emotie heb je? Welke handeling stel je en op welke manier? B Doe ditzelfde opnieuw, maar zonder er een naam op te plakken, zonder een oordeel te vellen of het er mag zijn of niet. Welke emotie heb je nu? Welke handeling stel je en op welke manier?
Doe deze zelfde oefening nu met een persoon waar je enige vorm van irritatie bij voelt. Doe de bovenstaande oefening heel bewust opnieuw in je gedachten. Eerst vanuit een veroordelende houding en daarna vanuit een niet-benoemende houding. Welke emotie heb je nu? Welke handeling stel je en op welke manier? Wat levert je dit op? Waar ben je het meest tevreden mee? De keuze is aan jou.
Wijze uitspraken
Wied het onkruid uit je gedachten en het geluk bloei zonder moeite. Anoniem
Voor
wie vrolijk is, is elk onkruid een bloem.
Als
je met boosheid reageert op boosheid,
Boosheid claimt al onze energie en richt die op het straffen van mensen in
plaats van op het vervullen van behoeften.
|
|
160
“Acceptatie. Een levenslange dans.”
|
||||
|
Acceptatie is een levenlange dans. Hoe meer je het doet, des te beter word je erin. Maar perfect dansen doe je nooit.
Paul Ferrini; Wijsheid voor iedere dag.
Waarom zou je accepteren wat er is? Wat betekent dat in een klassituatie? Hoe verhoud ik me dan tot mijn collega’s, de directie, al die administratie?
Toestanden zijn toestanden. Omstandigheden doen zich voor zonder dat we ernaar gevraagd hebben. Sommige noemen we aangenaam en andere krijgen het etiket van onaangenaam.
Soms word je ook wel eens moe van die uitdagende omstandigheden en dan roep je: “Ik dans niet meer.” Hoe graag je ook wilt stoppen met dansen, de volgende uren en dagen gaan gewoon door. De tijd of het leven stopt niet. Soms krijg je een onverwachte pluim of zie je een positief effect van je inspanningen. Je vindt het bijna te mooi om waar te zijn en je danst weer enthousiast verder. Hoe goed je het ook doet, hoe hevig je het ook probeert of hoe hard je ook klaagt, je kunt de dans niet stopzetten.
Bij het dansen horen fouten. Je hebt toch te hard geroepen, je bent weer boos geworden, je emoties sloegen weer op hol, je veroordeelt jezelf. Dingen lopen niet altijd goed af en je piekert je suf.
Soms nemen we de dans een beetje te serieus. Dan vergeten we dat we hier zijn om te doen wat we moeten doen, met onze kwaliteiten maar ook met onze beperkingen. Soms is het zinvol om het wat luchtiger op te vatten, een stapje terug te doen en een beetje meer te genieten van de dans zelf. Het is een kunst om af en toe eens hartelijk met jezelf te lachen, zo wordt je leven minder zwaar en drukkend.
Hoe ongelukkiger je zelf bent, des te zwaarder valt je de dans, omdat je dan met je ongeluk moet dansen. En dat wringt altijd tegen, dat wekt verzet en irritatie op. De dingen waartegen je je verzet, houden stand. Pas wanneer je iets aanvaardt, kun je het veranderen. Daarom is acceptatie van de situatie van groot belang. Zonder acceptatie blijven wij vechten en verliezen wij. Wij verliezen hierdoor kracht en energie. Het is veel slimmer om de kracht van buiten te gebruiken als extra energiebron. Dit zal pas lukken als wij accepteren dat wij in een vervelende situatie zitten. Dat wij toelaten om te voelen, denken en ervaren wat wij eigenlijk niet willen voelen. Dat is de kern van acceptatie: Acceptatie is het toelaten van alles dat je niet wilt denken, voelen en ervaren. Hoe meer je het leven, zoals zich dat ontwikkelt accepteert, des te gemakkelijker wordt je dans.
Gedachteoefening
Wat roept de houding van ‘acceptatie’ bij jou op?
Bedenk enkele situaties en stel je de volgende vragen: Kan je iets aan de situatie veranderen? Wat wel? Wat niet? Waarom doe je het wel? Waarom doe je het niet? Hoe dans je met de situatie? Hoe dans je met jezelf?
De enige partner in het leven die we niet kunnen inruilen, is het leven zelf.
Wijze uitspraken
Ook
met de stenen die jou de weg versperren,
Acceptatie
is nog geen overgave; Anoniem
Je eigen afweer tegen de angst is het infuus waarmee je de angst in leven houdt. Erik van Zuydam
|
||||
|
161
|
|
Alwijze mannen
maken een mysterievolle en
verdiepte indruk zijn ze toch aanwezig en geïntrigeerd die een bevroren waterloop oversteekt
alsof in elk hoek van de kamer een mes is geplaatst om hen wakker te houden
en zijn hoffelijk tegenover iedereen
die ze tegenkomen uitnodigend voor allen
gaan liggen te midden van de verwarring
grijpen het moment door betrokken
te zijn door hun activiteit
Gebaseerd op de TAO
Gedachteoefening
- Elke zinsnede kan je als toetssteen gebruiken voor jezelf:
Welke indruk laat ik na in mijn klas of in de omgang met collega’s? Blijf ik op een afstand en ben ik toch aanwezig? Ben ik oplettend, geïntrigeerd en toch speels? Ben ik ontvankelijk en benaderbaar terwijl ik mijn innerlijke gerichtheid (overtuigingen) niet opoffer om vriendschappen te behouden? Blijf ik kalm in de verwarring en de chaos? Waar zit mijn rust en hoe verlevendig ik mezelf? …..
Als je deze staat van bewustzijn hebt, kan je je dan gepest voelen?
|
|
162
|
|
Als je dit kunt lezen en dus een mens bent, zijn er maar twee zekerheden in dit
wispelturige leven;
Alles is in evolutie, dus niets blijft en alles verandert.
Hoe wispelturig het leven ook is, hoe anders jouw baan, jouw relatie, jouw verhouding tot je kinderen of je leerlingen ook is, hoe meer een mens geneigd is om de ‘veiligheid’, de ‘comfortzone’ en de ‘geborgenheid’ op te zoeken. Het lijkt wel een paradox tussen de veranderlijkheid van alles wat er nu is en de behoefte aan zekerheid, vertrouwdheid en veiligheid.
We kunnen deze veiligheid gaan zoeken in onze relatie, in onze regels, bij onze systemen en gezagsdragers. Nog meer trouw beloven en eisen, nog meer regels en wetten, nog meer blauw op straat en misschien wel detectoren in scholen.
Maar na verloop van tijd stellen we vast dat ook dat niet werkt. Ofwel was het een onbruikbare maatregel ofwel zijn de omstandigheden weer anders ofwel zijn de leerlingen weer extra creatief.
Dan komen we tot de nuchtere waarheid, dat macht hebben over iemand niet afhangt van externe systemen. Dan ontdekken we dat we de macht weer in eigen hand moeten nemen en we rapen de brokstukken van ons leven bij elkaar. Hoe groter ons geloof was in de externe regels, hoe harder de klap is als we ontdekken dat het niet werkte. En er zal niets voor ons werken.
Op zulke momenten komen we nederig terug, met de spade in de hand, en beginnen met planten in onszelf.
Wanneer we te veel rekenen op het gezag van de buitenwereld, komen we wel eens bedrogen uit. Dan wordt het tijd om ons innerlijk gezag te voeden en te bemesten om elegant te anticiperen op het wispelturige leven zoals het zich voordoet. Een ander leven bestaat er niet.
Gedachteoefening
- Hoe en waar ervaar jij het wispelturige leven? - Welke behoefte of verlangen drijft dan naar boven? - Tot wat leidt een situatie waarin je je macht tracht te laten gelden? Wie was de winnaar en de verliezer? En was er trouwens een winnaar? - Hoeveel belang hecht je aan regels en afspraken?
- Kan je het leven als een opwindend avontuur zien, waarin niemand jouw macht kan ontnemen als jij het niet toelaat?
Wijze uitspraken
Als iemand uw lichaam aan een toevallige voorbijganger
zou willen toevertrouwen, EPICTETUS (50-138)
Niemand heeft de macht om je te kwetsen of je
ongelukkig te maken. ANTHONY DE MELLO (1931-1987)
De oorzaak van veel verwarring en verzwakking
in de geest JOHN MCDONALD
Vertrouwen is een houding die je aanneemt
tegenover het leven en de wereld, FRANK ANDREWS
|
|
163
|
|
Een leerling vroeg eens aan
zijn meester: "U vertelt ons altijd verhalen,
Verhalen zijn lange tijd het traditionele middel van onderricht en kennisverwerving geweest. Hoewel we misschien de indruk hebben dat het leven gedomineerd wordt door beelden en snelle games, blijft er een grote behoefte aan verhalen bestaan. Zin- en betekenisgevende verhalen geven richting en vertellen ons iets over universele en fundamentele waarden. Verhalen spreken als ze ons raken. Als verhalen louter op het intellectuele niveau blijven hangen, dan zijn het eerder ‘weetjes’. Verhalen die echt beklijven, raken ons hele wezen. Ze krijgen betekenis die tegelijk onze emoties beroeren, het wordt een totale gewaarwording. Bovendien tonen ze op een zeer herkenbare wijze een manier van leven die is gebaseerd op mededogen en medemenselijkheid. Verhalen poneren geen waarheid maar laten de vrijheid om te fantaseren en te reflecteren op het canvas van onze overtuigingen van vandaag. Inspirerende verhalen doen ons vragen stellen, geven een onverwachte houvast om de realiteit te accepteren of anders te bekijken. Zingevende verhalen bestaan uit meer
dan woorden alleen. Dat meer is moeilijk te beschrijven, het is het
onuitgesproken geheim van de verhalen.
De man op de heuvel Er was eens een man die boven op een
hoge heuvel stond. Drie reizigers die in de verte voorbij kwamen, merkten hem
op en begonnen over hem te argumenteren.
Gedachteoefening
- Geef jij snel betekenis aan de dingen, de feiten, de waarnemingen? - Welk gevaar schuilt in snelle interpretaties? - Heb je het al ooit helemaal mis gehad? - Kunnen we zonder interpretaties? - Hoe overtuigd ben je van je visie, je perceptie van een toestand? - Hoe krampachtig houd jij vast aan je overtuiging? - Ben je bereid om die onmiddellijk in vraag te stellen? - Of heb je vele tegenargumenten nodig om je oordeel in vraag te stellen?
Eender welke houding je aanneemt, ze heeft gevolgen voor jezelf en je relaties. Voor welke houding kies je: Een gesloten mind of een open mind? Een verhaal dat de waarheid is of een verhaal dat mogelijkheden biedt?
Wijze uitspraken
Geen
mens kan zonder voedsel, water of lucht.
De werkelijkheid BYRON KATIE (1942- )
Elke klacht is een verhaal ECKHART TOLLE
Feitelijk zijn er geen mislukkingen. FIONA HARROLD
|
|
164
Een verhaal
|
|
De maïskorrel
Gedachteoefening
- Welke houding zou jij aannemen als ouder? - Wat versta je onder eerlijk zijn? Is dat hetzelfde als authentiek? Zijn we niet altijd authentiek? Kan je ooit niet authentiek zijn?
- Kan je met de onvolmaaktheid en de ontgoocheling omgaan, zoals de maïskorrel die niet wou groeien? - Hoe makkelijk of moeilijk is het voor jou om te accepteren wat er is? - Kan je geduldig wachten? Iets wat in eerste instantie negatief lijkt, brengt je misschien op een spoor dat je anders nooit ontdekt zou hebben?
- Welke kwaliteiten vind jij waardevol om aan te reiken aan jongeren? Welke gelegenheden creëer jij hiertoe? Welke houding zouden we best cultiveren in onszelf en bij onze leerlingen?
Wijze uitspraken
Let op je gedachten: ze worden woorden. FRANK OUTLAW
Vertrouwen is een houding die je aanneemt
tegenover het leven en de wereld, FRANK ANDREWS
Elke gedachte telt. ONBEKEND
Uit kleine dingen ontwikkelen zich grote, NICCOLÒ MACHIAVELLI (1469-1527)
Mensen met karakter doen het goede, MICHAEL JOSEPHSON (1942 - )
|
|
165
|
|
Jij bent niet tot redder uitgeroepen.
Behulpzaam zijn, iets voor een ander oplossen creëert het idee en het behaaglijke gevoel dat we het goede doen. Dat we er voor onze medemens zijn en dat we tot de ‘goede’ categorie behoren.
Toch realiseren we ons jammer genoeg vaak te weinig dat we door hulp te bieden de behoefte van afhankelijkheid ontwikkelen bij de ander. Als iemand je vraagt om iets voor hem te doen, wat hij eigenlijk ook zelf kan, dan dienen we daar zeer alert voor te zijn. Het is een automatische en goedbedoelde reflex om te denken we dat we met onze hulp de ander ondersteunen en sterker maken, maar het tegendeel is vaak waar. Je ontneemt de ander juist het geloof en de kans tot verantwoordelijkheid om zelf te groeien.
Een volwassene doet uitsluitend iets voor een ander als deze het zelf niet alleen kan doen. Hij biedt hulp waar dat gevraagd wordt en doet dat volkomen gratuit en vrijelijk. Wanneer een volwassenen iets doet voor een ander om het gemakkelijk en snel op te lossen, ontnemen we de ander de kans om het zelf te doen. We ontnemen de ander de kans om te groeien in zelfvertrouwen. Als je onterechte verantwoordelijkheid voor anderen op je neemt, krijg je vroeg of laat het verwijt over je heen dat wat je doet niet naar hun zin was of dat het niet goed genoeg was. Wie zich te veel als redder opstelt, wordt vaak later tot dader veroordeeld.
Stel dat je een taak beter kan dan een ander. Je hebt een inzicht dat of een vaardigheid die bij de ander nog ontbreekt, dan moet je het hem toch laten doen. Wat hij gekozen heeft, hoort bij zijn proces, bij zijn groei. Hoe lastig het ook is, doe toch een stap terug en geef hem de ruimte. Ga zelfs niet over zijn schouders meekijken, maar heb vertrouwen.
Als je les geeft, laat je leerlingen dan toekijken terwijl jij voordoet wat er gebeuren moet. Geef goede instructies. Laat hen vervolgens zelf aan de slag gaan en grijp niet te snel in om mogelijke fouten te voorkomen. Als ze geleerd hebben dat ze mogen ‘missen’, kunnen ze tegelijkertijd veel leren en stimuleer je het vertrouwen in henzelf dat ze ondanks ‘mankementen’ of ‘vergissingen’ er toch zullen geraken. Het gaat dus niet over het gemakzuchtige geloof waarbij je met de armen gekruist blijft toekijken hoe ze van de ene fout naar de andere springen. Dat is een gebrek aan verantwoordelijkheid omdat je hen niet voldoende de fundamentele tools hebt aangereikt.
Bevorder dus geen afhankelijkheid. Als een leerling steeds terugkomt voor nog meer instructies, weet je dat hier sprake is van een patroon van afhankelijkheid. Dat mag je niet aanmoedigen, zelfs niet wanneer je er voordeel van hebt bv. tijdwinst. Tonen dat je gelooft in de mogelijkheid van je leerling doet meer dan je denkt.
Een goede leraar stimuleert zijn leerlingen en gelooft in het vermogen dat veel groter is dan wij of de leerlingen vermoeden. Het is aan te bevelen om het idee van ‘zorgen voor’ te vervangen door ‘stimuleren tot’.
Gedachteoefening
- Heb je al eens bewust nagedacht over de vraag waarom je de ander graag wil helpen? - Ben je iemand die snel met adviezen klaar staat? - Ben je iemand die het snel zelf even oplost of overneemt? - Wat levert je deze houding op? Wat brengt dat teweeg bij de ander?
- Ben je bereid om op vragen van leerlingen te reageren met een nieuwe vraag die het denken van hen stimuleert? Simpele vragen als: Wat denk je nu zelf? Hoe ben je te werk gegaan? Waar begon je te twijfelen? Welke redenering heb je gemaakt om dit antwoord te formuleren of dit resultaat te bereiken?
Bereid je er wel op voor dat leerlingen dit in eerste instantie niet ‘leuk’ vinden. Het kan hen zelfs opstandig maken, want het is veel makkelijker om het antwoord over te schrijven. Als we deze frustratie zien bij de jongere, dan mag ons dit zelf niet frustreren. Een volwassene is onverstoorbaar en kan er tegen als leerlingen gefrustreerd zijn. Frustratie kan een goede voedingsbodem zijn om veel te leren.
Wijze uitspraken
Niemand
zegt dat een rups ANONIEM
Een middelmatig leraar spreekt. WILLIAM WARTHUR WARD
De grootste vorderingen GARY RENARD
In de school van het leven AL SIEBERT (1934 - 2009)
|
|
166
“Oplettendheid in een digitale wereld”
|
|
Wat betekent ‘aandachtig zijn’ of ‘wakker zijn’ in deze digitale wereld? We zijn constant ingeplugd, met een open lijn in verbinding met de wereld. In 1999 maakten 8- tot 18-jarigen gemiddeld 6.20 uur gebruik van de media per dag. In 2009 liep dat op tot 7.40 uur per dag. Tieners stuurden in 2010 gemiddeld 3339 sms’jes per maand. Meisjes gingen zelfs tot 4000, dat zijn ongeveer 133 sms’jes per dag.
Hoe rijm je dit met een leven in aandacht? Als we bedenken dat een jong mens 8 à 9 uur slaap nodig heeft per dag. Dan is het raadzaam om grondig na te denken over onze tijd. Tom Chatfield deelt in zijn boekje ‘Floreren in het digitale tijdperk’ onze tijd op in twee manieren van aanwezig zijn. Er zijn volgens hem twee manieren om in het leven te staan namelijk de online- en de offlinetijd. In de onlinetijd maak je op de best mogelijke manier gebruik van de technologie in functie van dingen die dan belangrijk zijn. In de offlinetijd kies je hiervoor ook bewust om dat dat de beste manier van leven dan is.
Het gaat er niet om één van deze posities af te wijzen, maar het zijn twee sets van mogelijkheden. Het is de kunst om zowel ‘ja’ als ‘nee’ te zeggen tegen beide. Het is tevens de kunst om te bepalen waarvoor je kiest in welke omstandigheden.
Niets is zo vervelend als met iemand te communiceren die niet aandachtig is. Je hebt al zeer snel de indruk dat hij niet volledig aanwezig is. Dat kan je niet onder stoelen of banken steken.
Oplettendheid is aandacht schenken. Aandacht is universeel, wat betekent dat we onze aandacht altijd aan iets schenken, zowel bewust als onbewust, zowel naar mensen als naar dingen.
Oplettendheid is betrachten de hele dag je naar je bewuste aandachtige instelling terug te brengen, iedere keer als je je betrapt op je automatische piloot. Het is je herinneren dat je naar het huidige moment moet terugkeren. En dit geldt zowel voor de online- als de offlinetijd.
Vooreerst is oplettendheid aan-wezig zijn en in staat zijn diepgaand contact te maken met wat er is. Het is een mentale actie vanuit jezelf naar de ander of het ander. Als je iemand een hand geeft, geef je bewust een hand. Als je ingaat op een vraag, maak je de keuze om helemaal aanwezig te zijn. Als je dat kleine mobieltje in je hand ziet liggen, kan je bedenken dat dit een wonderbaarlijke techniek bevat.
Dan volgt de fase van de (het) ander aanwezig te maken bij jou. De ander in zijn wezen volledig opnemen in oplettendheid. Het besef bijvoorbeeld dat je hier en nu aan een tekst bezig bent, wetend dat elk woord belangrijk is.
Ten derde vergt oplettendheid dat je je aandacht voor iets of iemand voedt, telkens opnieuw opent en aanneemt dat het een wonder is. Als je degene bij wie je nu bent geen volledige aandacht schenkt, dan is dat hem/haar/het een beetje doden. Als je in gedachten verzonken bent en aanneemt dat je alles al weet, dan reduceer je de ander tot jouw beperkte weten en dood je het wonder dat niet te kennen valt.
Zo verwelken vele relaties, vriendschappen en kameraadschappen langzaam en zullen ze uiteindelijk eindigen, al dan niet met haat en onvrede. Zo verdwijnt ook het respect voor de materie en de dingen, die ons toch ongelooflijk veel vreugde schenken.
Waar oppervlakkigheid en snelheid gaan overheersen, vermindert de kwaliteit van het leven. Waar wij evidentie en banaliteit laten binnenglippen, verdwijnt de vreugde en de dankbaarheid.
Gedachteoefening
- Hoe beleeft u uw online-tijd? Een noodzaak, een gunst, een succes, … - Voelt u zich slaaf of meester van dit tijd?
- Wanneer voelt u zich slaaf van de digitale wereld? Waaraan stoort u zich? Wat kan u er zelf aan doen? Kan u het accepteren en waarderen zonder het te laten domineren.
- Wanneer voelt u zich meester van de digitale wereld? Welke waardevolle dingen levert u dat op? Wat kon u vroeger niet en nu wel?
- Hoe beleeft u de contacten in uw offline-tijd? Wat bepaalt de kwaliteit van deze tijd? Wat is uw bijdrage in deze kostbare tijd?
Wijze uitspraken
Geluk komt van aandacht voor kleine dingen, XIANG XU
Het schone SIMONE WEIL (1909-1943) Het voornaamste product van de aandacht voor
de wereld GERARD BODIFEE
Kijk naar alles alsof je het voor de eerste
maal ziet, BETTY SMITH (1896-1972)
Het is de tijd die ik aan mijn roos besteed
heb, ANTOINE DE SAINT-EXUPÉRY (1900-1944)
Tom Chatfield; Floreren in het digitale
tijdperk, Hoe dat je dat? The School of Life ISBN 978 90 295 8511 8/ NUR 730
|
|
167
Wanneer is ze empowerend? Wanneer is ze disempowerend?
|
|
In de publieke opinie beweert
men dat empathie betekent dat je je kan ‘inleven’ Welke emotie of welk lijden voel je dan?
We voelen altijd onze eigen emoties en onze pijn en niet die van een ander.
Van Dale en Wikipedia definiëren empathie als volgt: Empathie is een ander woord voor inlevingsvermogen, de kunde of de vaardigheid om je in te leven in de gevoelens van anderen. Het is afgeleid van het Griekse woord ‘empatheia’ of invoelen.
Wat is empathie? En wat is het niet? Je kan de emoties van een ander niet voelen. Je kan wel door het verhaal van de ander een persoonlijke ervaring van jezelf in herinnering brengen met de daarbij horende emoties. Dus empathie gaat over het herkennen van emoties bij jezelf, die je dan projecteert op de ander en waardoor de ander misschien de illusie krijgt dat hij zich begrepen voelt.
Stel dat je de emoties van een ander zou kunnen voelen, dan reduceer je zijn verhaal en de emotionele beleving tot jouw versie. Dat is toch een erg beperkende visie van iets wat volledig tot de ander behoort. Je herleidt hierdoor de emotionele beleving van iemand tot hetgeen wat je zelf hebt ervaren. Eigenlijk is dat de ander onrecht aandoen, want je projecteert jouw beleving op het verhaal van die ander.
Wat is dan een volwassener en dus ook een gezondere visie op empathie? Als je naar een ervaring van een ander luistert, is het grootser om je te realiseren dat de ander iets beleeft dat ‘LIJKT’ op een beleving die je zelf hebt meegemaakt. Je respecteert ten volle de individuele beleving van de ander. Je blijft daardoor net heel betrokken en bescheiden in volle aandacht bij je gesprekspartner. Deze bewuste houding vanuit jezelf doet veel meer recht aan de persoonlijke ervaring van de ander.
Dit is naar mijn idee een veel respectvollere en empowerende houding tegenover de ander. Je laat hem de kans om zijn verhaal te doen vanuit een zo groot mogelijke onbevangenheid en niet oordelende houding. Je bent heel betrokken omdat je niet met je eigen verhaal bezig bent. Je laat hem ten volle spreken waardoor deze de kans krijgt om zichzelf te spiegelen aan zijn gedachten. Over een emotionele beleving spreken in een betrokken en veilige context, daar waar men aanvaard wordt zoals men is, biedt de beste voedingsbodem voor de ander om inzichten te laten groeien en ontwikkelen. Zo ervaart de ander enerzijds dat hij alleen is in zijn beleving, maar anderzijds kan vertrouwen op mensen die bij hem willen zijn in volle aanwezigheid.
Een empathische houding die empowerend werkt, vertrekt vanuit afstandelijke betrokkenheid en stimuleert het zelfvertrouwen en het geloof in eigen capaciteiten.
Empathie die disempowerend werkt, vertrekt vanuit eigen percepties en aanvoelen en reduceert de ander tot zijn verhaal. Deze houding blijft steken op het niveau van het begrijpen en herkennen. Het stimuleert afhankelijkheid en doet geen appel op de individuele mogelijkheden.
Levinas, de Joods-Franse filosoof die de concentratiekampen heeft overleefd, schrijft dat we de ander niet kunnen inkapselen in onze eigen visie, dat we de ander niet kunnen herleiden tot onze persoonlijke filosofie. De individuele subjectiviteit van de ander mogen we niet reduceren. De ander is werkelijk anders en mogen we niet inpassen in ons eigen denken. We mogen de ander niet reduceren tot iets beheersbaars, dus tot iets dat ik ken en waar ik me goed bij voel.
‘Het gelaat van de ander’ beweegt me ertoe om mijn eigen zorgen en verhalen niet te gebruiken om anderen in te passen in mijn verhaal. Het gelaat van de ander doet net een appel op mijn verantwoordelijkheid om de ander te respecteren zoals hij is.
Gedachteoefening
- Welke visie op empathie deel jij? - Hoe ervaar je een gesprek waar iemand erg veel ‘humt’? Of als iemand snel feedback of goede raad geeft of uitspraken doet als ‘Ik herken het helemaal’, ‘ik begrijp je’, ‘dat heb ik ook meegemaakt’. Waar ligt dan de aandacht van de toehoorder?
- Tracht bij een volgend gesprek in volledige aandacht bij de ander te zijn zonder te reageren vanuit je eigen percepties. De volgende drie neutrale vragen kunnen je misschien helpen om vanuit die modus aanwezig te blijven:
Wat gaat er nu door je heen? Wat betekent dit voor jou? Hoe voelt dit nu voor jou?
Tracht vooral geen andere vragen te stellen, maar deze telkens te herhalen. Laat ook veel ruimte voor stilte.
Wat ontstaat er nu bij de ander?
Wijze uitspraken
Door
niet te oordelen, schep je stilte in je denkenvermogen.
De
stilte is een vriend die je nooit verraadt.
De wetenschap dat er aandachtig naar je geluisterd wordt, werkt als een soort katalysator die
de kwaliteit van wat je zegt steeds beter maakt.
Een
woord is de tederste aanraking van het oor dat luistert.
Er zijn mensen die, in plaats van te luisteren naar wat men tegen hen zegt, reeds
luisteren naar hetgeen zij zelf gaan zeggen
Het is moeilijk te communiceren met iemand die niet praat, maar
nog moeilijker met iemand die niet luistert.
Mensen die veel en onbevangen luisteren, hebben
ook het meeste te vertellen.
|
|
168
Anyway
People are unreasonable, illogical and self-centered. Love them anyway. Do good anyway. If you are successful, you will attract false friends and true enemies. Succeed anyway. Do good anyway. Honesty and frankness make you vulnerable. Be honest and frank anyway. What you spend years building may be destroyed overnight. Build anyway. People really need help, but may attack you if you help them. Help people anyway. Give the world the best you have and you’ll kicked in the teeth. Give the world the best you’ve got. Anyway.
Toch
Mensen zijn onredelijk, onlogisch en egocentrisch. Houd toch van ze. Als je goed doet, beschuldigen mensen je van egoïstische motieven en bijbedoelingen. Doe toch goed. Als je succes hebt, trek je valse vrienden en ware vijanden aan. Heb toch succes. Wat je goed doet, is morgen alweer vergeten. Doe toch goed. Eerlijkheid en oprechtheid maken je kwetsbaar. Wees toch eerlijk en oprecht. Waar je jaren over doet om op te bouwen, kan in een ommezien vernield worden. Bouw toch op. Mensen hebben echt hulp nodig, maar kunnen je aanvallen als je hen helpt. Help mensen toch. Geef de wereld het beste wat je hebt en je krijgt een klap in je gezicht. Geef de wereld het beste wat je hebt. Toch.
Bovenstaande tekst werd gevonden op een muur in een weeshuis in India.
Vredevolle kerstdagen en een vitaal 2013
|
|
170
|
|
Er is slechts één weg naar geluk en dat is op te houden met je zorgen maken over dingen waar je geen invloed op hebt.
Epictetus
We zijn voortdurend, direct of indirect, bezig met het managen van omstandigheden, het plannen van ons leven en onze taken. Heel vaak ervaren we deze toestanden als een obstakel, een hinderpaal, een ergernis of een storend element.
Volgens Epictetus, een stoïcijn, maken we hierin een grote vergissing die ons veel lijden oplevert. Als we ernstig doordenken, dan komen we toch tot het besluit dat er nu eenmaal dingen en toestanden zijn waarover we zeer weinig of geen controle hebben. Epictetus stelde een lijstje samen met elementen die we niet (of slechts zeer beperkt) beheersen: ons lichaam, ons bezit, onze naam en faam, onze baas, onze baan of carrière, onze ouders, onze leerlingen, onze wetten en structuren, onze vrienden, onze collega’s, het weer, de economie, de politiek, het verleden, de toekomst, …
Daarnaast is er ook een domein dat we wel onder controle hebben, namelijk onze opvattingen en onze overtuigingen.
Ogenschijnlijk is het eerste lijstje erg overweldigend. Juist daar trachten we onze invloed te doen gelden, te besturen, te managen en te controleren. Hier gaat enorm veel energie en aandacht naartoe. Daarnaast is het lijstje met elementen die we net niet in handen hebben, uiterst beperkt. En toch ligt hier de grondslag van onze menselijke vrijheid.
Epictetus zegt dat we over onze gedachten en opvattingen altijd macht hebben, dat we altijd vrij zijn om te denken wat we willen, dat we altijd iets in vraag kunnen stellen en onze meningen bijsturen. Niemand kan ons dwingen iets tegen onze wil te geloven. Daarentegen draaien we heel vaak mee in een organisatie die voor ons beslissingen neemt en waar we geen zeggenschap over hebben, namelijk de gebeurtenissen buiten ons. Als we dat inzicht niet kunnen aanvaarden, zullen we waarschijnlijk de rest van ons leven boos, bang en gefrustreerd zijn.
De grootste ergernis ontstaat meestal omdat er twee misvattingen zijn. Vooreerst proberen we te veel controle uit te oefenen over dingen die we niet kunnen beheersen. Zodra we dan merken dat het niet lukt, voelen we ons slachtoffer, hulpeloos, machteloos, boos, schuldig en misschien wel depressief.
Daarnaast nemen we geen of te weinig verantwoordelijkheid voor onze opvattingen, die wel onder onze controle vallen. Wat ook de invloed van de opvoeding, de genetica, de cultuur, de kindertijd geweest is, we beschikken over de vrijheid om op elk moment en op elke leeftijd onze opvattingen in vraag te stellen.
Bij alles wat ons overkomt, ben ik een vrij denkend persoon. Ik beschik over het vermogen om te kiezen hoe ik handel en om ver-antwoord-elijkheid te nemen. We beschikken over het vermogen – door ons reflectief bewustzijn - om zelf te kiezen hoe ik met de situatie omga. Tussen aanleiding en reactie is er een lege ruimte en in die ruimte ligt mijn vrijheid.
Gedachteoefening
- In welke situaties geef je wel eens de macht uit handen? Wat kan je nogal irriteren? Kan je iets aan de situatie veranderen? Een leerling die zijn boosheid uit, een verandering in je uurrooster, een extra personeelsvergadering, de doorlichting, een dominante collega die gelijk wil halen, … Welke macht heb je over die persoon, die toestand? Voel je je dan een vrij mens?
- Kan je observator zijn van die toestand en aanvaarden dat het is zoals het is? Kan je de toestand laten zijn zoals hij is? Kan je de gedachten toelaten: Ik kan niets veranderen aan wat er nu gebeurd is, aan die persoon en dat hoeft ook niet. Ik laat me niet opjagen door de toestand en ik voel me toch betrokken. Ik stel vast dat er irritatie in mij aanwezig is, maar ik moet niet vanuit die emotie reageren. Ik reageer nu vanuit mijn doel en niet vanuit mijn persoonlijke emotie. Wat is mijn best mogelijke reactie - nu - in deze situatie?
Wijze uitspraken
Wat de mens in verwarring brengt zijn geen feiten, maar de dogmatische meningen over de feiten. Epictetus
Zoek het goede niet buiten u. Zoek het in uzelf of vind het nooit. Epictetus
Zelfrespect ontleen je aan de macht over jezelf – je onafhankelijkheid. Stephen Covey
Vrijheid is wat wij doen JEAN-PAUL SARTRE (1905-1980)
Vrijheid is niet het resultaat ERIK VAN ZUYDAM
Het verschil tussen slecht nieuws en goed
nieuws, ONBEKEND
|
|
171
Een getraliede kooi of een vat vol mogelijkheden”
|
|
Onze patronen, onze ideeën over wie we zijn en hoe de wereld in elkaar zit, scheppen een kooi. Elk vooropgezet idee wordt tot een tralie die het ontvangen van de waarheid tegenhoudt.
Krishnamurti
We hebben meningen of vooropgezette ideeën nodig om veilig door de dag te komen. Anders kan je niet veilig de straat oversteken, weet je niet welke krant je wilt kopen en kan je zelfs niet opvoeden. Je dient elk moment keuzes te maken, op basis van jouw huidige vooropgezette ideeën.
Toch dienen we te beseffen dat elk vooropgezet idee ons vermogen om te ervaren hoe de dingen nu werkelijk in elkaar zitten, beperkt. Door ons vastgekluisterd zitten aan ons idee over de wereld, stijgen we niet of moeilijk uit boven ons idee om de wereld werkelijk aan te raken. Onze opvattingen functioneren snel al een barrière die ons verhinderen om onbevangen naar de werkelijkheid te kijken. Als we boven onze patronen en ideeën uitstijgen, voelen we ons bedreigd en in de verdediging verdrongen. Telkens we de neiging hebben om te zeggen: ‘O nee, dat kan toch niet!’ of ‘Dat is niet realistisch!’ of ‘Die staat niet met zijn twee voeten op de grond’ tonen we dat we vast zitten aan ingeslepen denkpatronen. We worden heel regelmatig geconfronteerd met een werkelijkheid die lijnrecht staat tegenover het beeld dat wij van iets en van onszelf hebben…. De wereld confronteert ons voortdurend met de waarheid. En wij trekken ons voortdurend terug of gaan ermee in conflict.
Wat ons ervan weerhoudt om de waarheid te begrijpen en te omhelzen is een gebrek aan objectiviteit, omdat we dingen niet zien zoals ze zijn. Dat is de voornaamste hindernis, want we benaderen de werkelijkheid met een voorraadschuur aan opgeslagen meningen. We zien de dingen op een manier die past in ons denken, in ons bewustzijn. We zien de dingen niet zoals ze zijn, maar zoals we graag hebben dat ze zijn, gehuld in de nevel van mijn perceptie, mijn angsten, mijn verlangens, mijn verwachtingen. We zien eigenlijk ons onbewuste op de wereld geprojecteerd. We proberen ons te oriënteren volgens het bestek van onze dromen en opvattingen, die allemaal worden geconditioneerd door ons onbewuste.
Zolang ons beperkte denken beheerst wordt door rigide patronen, zit het ook vol twijfels en angsten, in de vorm van ‘ja maar’ en ‘als’ en ‘zou moeten’.
Zodra we ons bewust worden van onze beperkende visie over de werkelijkheid, is er ruimte voor ontplooiing, groei en bevrijding. Hiermee beweer ik niet dat er iets fout is met overtuigingen, want die hebben we nodig om te leven. De problemen duiken op als we koppig volhouden dat de dingen zijn zoals ik ze zie en niet anders. Ze manifesteren zich des te feller als we hardnekkig vasthouden aan onze overtuigingen en gedachten.
Wie er een dergelijke manier van denken en opvattingen op nahoudt, kiest voor blind zijn in plaats van zien, doof zijn in plaats van horen, dood zijn in plaats van leven, slapen in plaats van wakker zijn.
Gedachteoefening
- In opvoeding en in onderwijs heb je meningen, overtuigingen, een doel en een visie nodig. Je schip dient een koers te varen, anders zwalp je op de oceaan van toevalligheden. Maar hoe hardnekkig houd je vast aan patronen? Lijken je meningen meer op gewapend beton of is het eerder een mengsel van kneedbare klei?
- Wat levert het je op als je je bastion van denkpatronen verdedigd met alle macht? Wat levert je dit op voor jezelf, voor je samenwerking met anderen, voor je doel? Beschouw je luisteren naar of in overweging nemen van andere opties als een mislukking, een zwakte? Of kan je de visie van een ander ook beschouwen als een andere versie van de realiteit? Kan je je zodanig opstellen dat je altijd iets kan leren van een ander?
- Oefening: Wanneer je een volgende keer in een situatie komt, waarin je zelf het idee hebt dat je niet akkoord kan gaan met de mening van de ander, reageer dan bewust niet onmiddellijk.
1 Druk op je interne ‘stopknop’, 2 adem enkele malen extra, 3 verleg je aandacht naar de ander en 4 verplicht jezelf om oprecht geïnteresseerd 3 verduidelijkende vragen te stellen:
Bv. Wat bedoel je eigenlijk? Merkwaardig! Ik zie het wel anders, maar ik ben benieuwd hoe je tot die mening gekomen bent? Geef eens wat meer details. Wat trekt je daar juist in aan? Hoe ervaar je dat? Wat betekent dat voor jou? …..
Wijze uitspraken
Zo vele dingen interesseren ons niet ORTEGA Y GASSET (1883 – 1955)
Wij sterven als ons leven niet meer wordt
verlicht DAG HAMMARSKJÖLD (1905-1961)
Ontwapening in de wereld DE DALAI LAMA
Als je bent opgehouden met veranderen, BRUCE BARTON
Standpunten geven een vals gevoel van
zekerheid en identiteit. SCOTT KILOBY
|
|
172
|
|
Dit artikel schreef ik naar aanleiding van de uitgave van Klasse februari 2013. Graag jullie reactie.
Geachte redactie
Met meer dan gewone verwondering heb ik de cover van Klasse gezien en het betreffende artikel gelezen. Leraren en volwassenen die zich ‘gepest’ verklaren en zich bijgevolg gepest ‘voelen’, vormen mijns inziens een erg frequent voorkomende situatie, niet alleen in onderwijs maar in heel de samenleving. Een aantal jaren geleden bracht Klasse een nummer uit met ‘Ik ben bang voor de klas’, met cijfers over burn-out en waarom 35% van de leraren het na slechts 5 jaar onderwijs opgeven. Blijkbaar is het er niet beter op geworden.
Ik ben zelf leraar aan een secundaire school (BSO en TSO) in hartje Genk met dagelijks talloze uitdagende situaties. Ik ervaar zeer zeker dat de uitdagingen die we vandaag krijgen veel groter zijn dan vroeger. Niemand zal ontkennen dat de omstandigheden anders zijn dan vroeger. Dat heb ik ook beleefd. Maar de dag dat ik inzag dat ik GEEN slachtoffer was, dat NIEMAND mij kon pesten als ik het niet toeliet, was een bevrijdend moment.
Daarom stel ik de pertinente vraag: Wie wordt er beter van als we etiketten kleven zoals ‘gepeste leraren’ of ‘slachtoffers van leerlingen’? Als ik het even cru mag stellen: gaan we binnenkort misschien GAS-boetes mogen uitdelen in de klas? Het wordt tijd om ernstig na te denken over wat goede ondersteuning is. Elke ondersteuning van een leraar die leidt tot nog meer afhankelijkheid van die ondersteuning is slechte hulp. Dat bevestigt alleen maar de hulpeloosheid en werkt disempowerend. Gezag, passie voor je vak en liefde voor de leerling moeten vanuit de leraar zelf komen. En dat idee dienen we zelf wakker te houden in tijden waar verwende en verwaarloosde jongeren de boventoon voeren en waar ouders al snel naar de Raad van State trekken. De realiteit is wat ze is.
Het artikel suggereert dat iets of iemand verantwoordelijk zou zijn voor een ongelukkige leraar en dat de dader (de schuldige of de verantwoordelijkheid) vooral buiten de leraar ligt. Dat is jammer genoeg een kinderlijk denken dat nochtans bij vele volwassenen aanwezig is. Deze volwassenen tonen dit gedrag dan tegenover kinderen en jongeren alsof het de ‘normaliteit’ zelve is. Ik denk hier anders over!
Het is NIET normaal dat volwassenen zo overemotioneel reageren op jongeren die ’rare’ kuren hebben. Een volwassene hoort te weten dat het brein van jongeren niet ‘rechtvaardig’ is en dat hun reacties ongepast kunnen zijn. Maar een volwassene beseft tevens dat hij deze realiteit nooit zal kunnen veranderen, maar wel zijn beleving van die realiteit. We kunnen niet ontkennen dat iemand ons misschien pijn wil doen, maar het lijden daarover veroorzaken we zelf. Op een studiedag voor onderwijs hoorde ik de heer Brinckman de wijze woorden spreken ‘Wie in de hoogoven van het leven wil staan (onderwijs) moet er de hitte en de gensters bijnemen.’
Leraren hebben immers een cruciale voorbeeldfunctie. Als we zelf emotionele marionetten zijn en tonen dat de anderen aan onze emotionele touwtjes kunnen trekken, leren we jongeren dat dit ‘normaal’ is. We leren ze dat het de anderen zijn die ons gelukkig of ongelukkig maken. Albert Schweizer zei: ‘Het voorbeeld geven is niet het belangrijkste, het is het allerbelangrijkste.’
Ik wil bijdragen aan een grotere bewustwording bij leraren want het is niet eenvoudig enthousiast les te geven anno 2013. Als alle psychologische trucjes niet meer werken, als de twijfel zich aandient, dan is er bewustzijn nodig. Net zoals depressie een poort kan zijn naar bevrijding, zo heeft een gepeste leraar geen baat met een pil van de medische wereld. Klagen is als in je broek doen in de winter: aanvankelijk voelt het warm en comfortabel aan maar daarna zit je ermee. Op zulke momenten kan je ervoor kiezen te rade te gaan bij mensen die over meer wijsheid beschikken. Met medelijden en ‘erkenning’ van andere klagers of ontkenning door hiërarchische oversten kom je geen stap verder. ‘Wie als een adelaar wil leren vliegen, moet niet bij de kippen gaan eten.’
We hebben geen keuze in wat ons overkomt, maar we hebben wel degelijk keuze in onze manier van omgaat met wat ons overkomt. Kwaadheid en slachtofferdenken leidt alleen tot meer onwelzijn en lijden. Zo ben je tweemaal slachtoffer: eenmaal door de gebeurtenis zelf en een tweede maal door de emotionele herinnering die je constant oproept.
Cursussen klasmanagement en allerlei psychologische trucjes voldoen slechts zeer tijdelijk en eerder toevallig. Ik nodig iedereen uit tot meer reflectie, filosofie en wijsheid om ons bewust te worden van onze verantwoordelijkheid en onze keuzevrijheid op elk moment.
De trainingen ‘Onverstoorbaar Vriendelijk leiderschap’ georganiseerd vanuit de Academie voor Levenskunst van Dr. Gerbert Bakx reiken hiervoor belangrijke inzichten aan. Deze trainingen worden eveneens
georganiseerd door
Het zijn diepgaande trainingen in
wijsheid en levenskunst voor leraren,
Wijze uitspraken
Zich goed voelen is een natuurverschijnsel. ANONIEM
De grootste ontdekking van mijn generatie WILLIAM JAMES (1842-1910)
Je bent wat je bent en waar je bent door je
gedachten. ZIG ZIGLAR (1926 - )
De gedachte manifesteert zich in het woord, Sla dus acht op de gedachte en waar ze u
brengt, Zoals de schaduw het lichaam volgt, DE BOEDDHA (623 – 543 v.C.)
|
|
173
|
|
Waarom ontvluchten wij de werkelijke feiten? Waarom wind ik me op als ik bang ben? Waarom manifesteert zich de angst als ik het idee heb de teugels te verliezen?
Aan de grondslag van elke irritatie, boosheid of verdriet ligt angst. We zijn bang om de toestand niet aan te kunnen, om onderuit te gaan, om onze (illusie van) macht te verliezen. We fabriceren allerlei theorieën, verwachtingen en meningen om het feit van de angst te verhullen; maar het feit blijft bestaan.
Om een feit te begrijpen, moeten we het bekijken, niet ervoor vluchten. De meesten van ons zijn zowel bang als alles ogenschijnlijk goed gaat als in moeilijke situaties. Wij zijn bang voor onze familie, onze collega’s, bang voor de opinie van ouders en directie, voor het verliezen van onze werkkring, onze veiligheid en voor honderden andere dingen. Het simpele feit is dat angst een basisemotie is die noodzakelijk is, niet alleen om te overleven in de natuur, maar ook om te leven.
Angst is ongrijpbaar. De meesten van ons zijn niet van plan te accepteren dat angst alles beheerst, onze meningen en onze daden. Het idee dat wij baas zijn over ons eigen leven is een deel van het beeld dat wij zo graag van onszelf hebben. We voelen ons zeker in onze vastgeroeste patronen en zijn bang voor elke onzekerheid en het onbekende dat deze patronen bedreigt.
Toegeven aan de angst … of ze erkennen. Door toe te geven aan deze angst, zelfs zonder dat wij ons daarvan bewust zijn, versterken wij die. Angst schept nog meer angst en wordt een subtiele stuwende kracht. Een situatie waarvan we denken dat we ze niet kunnen beheersen, is eigenlijk doordrongen van onze angst voor de confrontatie met onszelf. Ons hele leven is van deze angst doordrongen. Wanneer we de angst niet recht in de ogen kijken, wint ze aan kracht en gaat ze ons overheersen, zelfs verlammen. Ze groeit rustig in het donker door en trekt voortdurend onze aandacht.
Wanneer we de wijsheid hebben dat angst niet vermeden kan worden maar onder ogen moet worden gezien, kunnen we ervan leren. Elke keer als we een angst bewust ervaren, er doorheen gaan, er middenin gaan staan, eventueel met hulp van anderen, verdwijnt ze beetje bij beetje.
Wanneer dit een persoonlijk inzicht en attitude wordt, bevrijden we onszelf van onze angstige, reactieve manier van leven en krijgen we de gelegenheid om in alle vrijheid in alle situaties met onze angst toch creatief te reageren.
Angsten vragen je om jezelf lief te hebben, niet wanneer je in de illusie leeft dat je alles onder controle hebt, maar ook wanneer je beverig en bang bent. Verwelkom elke kleine of overweldigende angst zodat ze geen macht krijgen over jou. Omarm ze want dan blijf jij de regisseur van je leven.
Gedachteoefening
- Denk eens terug aan een toestand waarin alles oké is? Tracht zo lang mogelijk in deze toestand te blijven? Hoe lang duurt het voor je je beangstigt over het mogelijke verlies van die vredige toestand? Het is dus heel normaal dat eender welke vorm van angst zich manifesteert.
- Kan je je nog een situatie herinneren waarin het niet oké was? Waar was je toen bang voor? Welke vastgeroeste denkpatronen maakten dat je in onvrede leefde met de situatie? - Was de soep de kool wel waard? - Je kan je angst niet vermijden, maar wat heeft ze groter of kleiner gemaakt?
Wijze uitspraken
Jij bent het die de angst voedt, niet de ander die tekort doet. RUMI Ontken niet dat je
knikkende knieën hebt, maar neem de stap toch.
|
|
174
“Zingeving als fundamentele uitdaging”
|
|
Het lijkt alsof het bestaan verengt en ‘vernietst’. We drammen door in activiteiten of als er iets onbehaaglijk aanvoelt, lossen we het liefst zo snel mogelijk op. De oplossingen zoeken we vooral in extra regels, extra systemen, in een etentje of een citytrip en als dat niet meer lukt, zoeken we het in een pilletje.
Dit beeld meen ik te lezen in het boek “Borderline times. Het einde van de normaliteit” van psychiater Dirk De Wachter. We zitten in een speedboot-maatschappij. De succesmaatschappij ‘moet’ steeds sneller vooruit, maar het wordt een steeds kleinere groep van de bevolking die meekan. De anderen die niet meer zo goed meekunnen, belanden in de reddingssloepen van de zorgsector, de psychiatrie en in de leerlingenbegeleiding van de scholen.
Mieke Van Hecke, directeur-generaal van het vrij onderwijs, stelt deze overvolle reddingssloepen ook vast en waarschuwt de scholen tegelijkertijd dat we ons eveneens moeten blijven toeleggen op onze kerntaak. Anders vergroten we op lange termijn de kloof tussen arm en rijk nog meer.
We stellen jammer genoeg vast dat deze reddingssloepen overvol geraken. Daardoor gaan ze nog trager en worden ze nog minder efficiënt. Als de zorgsector er niet in slaagt de mensen terug aan boord te hijsen, houden ze de boel extra op en dat staat in groot contrast met de ‘groeidrang’ van onze economie. We zijn volgens Dirk de Wachter op dit moment zover dat de bijna zinkende reddingssloepen het niet meer kunnen dragen en om de mensen niet helemaal aan hun lot over te laten, krijgen ze een reddingsvest en een voedselpakket toegeworpen om verder te dobberen in de oceaan van de miserie.
Globalisering, economisering, informatisering, flexibilisering, beeld- in plaats van woordcultuur, dit alles leidt volgens hem tot vervreemding, een versnelling waardoor de mens in overdrive komt, een virtualisering die leidt tot een verlies van de echte ontmoeting, een losgerukt zijn van het natuurlijk levensritme, zoals de seizoenen en het voelen van regen en wind. En bovenal een conditionering waarin one-liners en het zwart-wit denken het overnemen van argumenteren en het afwegen van ideeën. De blitse beeldcultuur leidt tot een verlies van nuanceren. Grote verhalen, rustig mijmeren en reflecteren, zijn een hinderpaal voor onze groei-economie.
Maar de homoconsumens blijkt toch in onvrede te leven met deze toestand, dat bewijst het groot aantal depressies (25% van de bevolking heeft of krijgt te maken met een depressie aldus de Wachter). Het lijkt erop dat het wezen van de mens deze oppervlakkige, vermosseling van de mens niet zo makkelijk verteert. We leven erin, we ondergaan het, maar het leidt niet tot een gelukkig leven. En bovenal, we zien er niet onmiddellijk een uitweg in. De toenemende complexiteit veroorzaakt onbeheersbare chaos, waar we het lastig mee hebben. De onvrede en de stress nemen toe.
Hoe we het ook draaien of keren, er ontstaat een existentieel deficit, een grote leegte die niet te vullen is door de oppervlakkige graaicultuur waarin we nu leven.
We willen onze verantwoordelijkheid nemen in deze wereld. We willen zo graag invloed uitoefenen. Maar hoe? …. De volgende week tracht ik een antwoord te formuleren vanuit Levinas’ visie.
Gedachteoefening
- Wat overheerst bij jou: doen of zijn vermoeidheid en stress oplappen met lekkernijen of stilstaan en verdiepen? - Hoe ga jij om met de toenemende eisen en doelen, de vergaderingen, doorlichtingen, screenings, evaluaties? Hoe plaats je jouw passie voor je vak, voor je opdracht hier tegenover?
Wijze uitspraken
De
meeste mensen leiden een leven van stille wanhoop. HENRY DAVID THOREAU (1817-1862)
The
trouble with the rat race is LILY TOMLIN
Denk
na over wat belangrijk voor je is STEPHEN COVEY (1932-2012)
Dit
is de ware vreugde van het leven: een bestaan dat wordt gebruikt GEORGE BERNARD SHAW (1856-1950)
|
|
175
“Levinas kijkt in het gelaat van de ander”
|
|
Door de grote fundamentele
leegte die velen willen opvullen met ‘genietinkjes’ sussen we onze onvrede.
We durven de echte behoefte aan zingeving niet recht in de ogen kijken
waardoor velen in een depressie of een burn-out belanden. Hoe dan ook, de
oppervlakkige graaicultuur vertoont barsten en schenkt geen wezenlijke
voldoening. Het lege gevoel wordt groter en knaagt bij velen.
Levinas geeft een antwoord.
Levinas’ visie, die een appel doet op onze verantwoordelijkheid in dit leven, is een diepzinnige en meanderende filosofie waar elke leraar, elke ouder, elke opvoeder of zorgverstrekker inspiratie in kan vinden. Hij geeft geen pasklare trucs, je moet er bij manier van spreken bij gaan zitten. Daarom wordt hij vaak aangekondigd als een ‘moeilijke’ filosoof maar telkens als ik over hem hoor spreken of iets lees, beïnvloedt hij me als persoon en in mijn professionele opdracht als leraar. Ik tracht dus slechts enkele elementen uit zijn denken eruit te lichten.
Levinas gaat ervan uit dat het leven bedreigend is. De wereld is niet vanzelfsprekend rechtvaardig, het is onze verantwoordelijkheid die bedreiging in te dammen. Het is verstandig dat we ons realiseren dat de wereld ambetant kan zijn, het leven is niet steeds een hemelse plek. En toch heeft het ook geen zin om alle leed een etiket of een psychiatrisch label op te kleven. Het leven is nu eenmaal zo.
Om met dit onrechtvaardige leven om te gaan suggereert Levinas om te ‘genieten’ van het kleine, het doodgewone. Zijn genieten is geen consumerend genieten, integendeel zelfs. Het heeft niets van doen met kicks. Het heeft wel alles te maken met een ontvankelijke, wachtende en bewuste houding om in de omringende werkelijkheid met een waarderende houding aanwezig te zijn. Vanuit deze houding roept Levinas de mens op om bij te dragen aan deze wereld, onbaatzuchtig en concreet.
Daarvoor dient een mens de wereld te ‘be-grijpen’, in heldere en onderscheiden ideeën. Hij wil dat de mens denkt, nadenkt, doordenkt. Geen intellectualistische theorieën maar beschouwend en twijfelend nadenken over wat het is om een goed leven te leiden. Vandaag zou dit een oproep kunnen zijn om het betekenisloos getater, de ruis en het lawaai van het infotainment te verstillen. Het wordt tijd dat we in de stilte naar meer en betere woorden zoeken. Woorden die twijfel uitdrukken, die onderzoeken en net aantonen dat we het niet meer weten.
Levinas stelt dat een mens een ander maar kan ontmoeten in de blik of het gelaat van de ander. Een mens ontmoet de ander van aangezicht tot aangezicht. Het is door de ander in de ogen te kijken, dat we zelf mens worden. Door het kijken ZIE je de ander, het ZIJN is een gezien worden. Als je iemand niet ziet, ontken je zijn recht van bestaan. Een mens wordt pas mens als de medemens opgemerkt wordt, ongeacht hoe storend die ook is. De ander doorprikt vaak onze rust, de ander verstoort ons, maar dat maakt ons tot mens. De verstoring geeft net zin aan ons leven, omdat we een appel horen, een uitdaging opmerken. De automatische reacties worden verstoord en vragen om een antwoord. Het lijkt erop dat mijn veilige cocon wordt opengebroken en ik kan niet meer apathisch toezien. In tegenstelling tot dit idee gaan we in onze zorgmaatschappij al te vaak negerend of te sussend om met deze stoorzenders in de aard van ‘Geef de sukkelaar maar een uitkering, want dan stoort hij me niet.’ De plicht is vervuld, maar er is geen verbinding. We hebben massa’s regels en structuren, die goed bedoeld zijn, maar het worden lege dozen. Als ze niet gevuld zijn met visie en verantwoordelijkheid, is er geen verbinding. Het is net door de verbinding met de ander, dat we betekenis geven aan ons leven.
Levinas spreekt daarnaast vooral over ‘Het kleine goede’. Het komt er niet op aan de wereld te willen redden. Het ware bestaan speelt zich af in het kleine, het niet gemediatiseerde want geen enkele structuur zal het oplossen of zal het laatste woord hebben. Het zijn vaak middelen om onze eigen verantwoordelijkheid weg te projecteren op het instituut of de regelgeving. Het onderwijs of de politiek of het systeem moet de wereld maar verbeteren. Structuren leiden daarentegen tot onachtzaamheid en zelfgenoegzaamheid.
Het gelaat van de ander met zijn kwetsbaarheid en zijn weerloosheid dienen we volgens Levinas te zien als een bevel of een eis tot rechtvaardigheid, niet meer of niet minder. Het is geen klein grut. Het is een appel tot verantwoordelijkheid, zonder medelijden. Verantwoordelijkheid is voor Levinas een plicht, uniek en onontkoombaar. De kleine goedheid van elk individu staat boven elk systeem en deze opdracht mogen we niet afwimpelen. Er zijn velen die vanuit een reddende optiek graag mensen helpen want dat geeft een goed gevoel. Het idee van ‘Ik ben goed bezig’. Toch is het goed voelen van de individuele mens geen doel op zich. Als je goed doet, om je goed te voelen dan is dat mooi meegenomen, maar dat kan snel omslaan in haat omdat je niet terugkrijgt wat je zogezegd allemaal gedaan hebt voor de ander.
Goed doen is een keuze, zonder berekening of afrekening en in Levinas’ filosofie houdt het nooit op. Goed doen of goed zijn is een parcours dat we steeds weer opnieuw doorlopen. Er is geen bereikbaar punt, geen limiet. Het appel om het goede te doen, wordt net groter omdat door goed te doen, je verantwoordelijkheid nog groter wordt.
Gedachteoefening
- Waarin ervaar jij het leven, je baan als ‘bedreigend’? - Waar zie jij onrechtvaardigheid of bevind jij je op een hemelse plek? - Hoe verstorend werkt dit voor jou? Waar en wanneer breekt je cocon van veiligheid open? - Wie schuif je dan de verantwoordelijkheid toe? Beleid, structuren, ….
- Waar ligt jouw verantwoordelijkheid? - Wil je vanuit medelijden de redder spelen om je geweten te sussen? - Of wil je vanuit een visie op ‘Het goede leven’ en vanuit verantwoordelijkheid de ander helpen ontwikkelen?
Wijze uitspraken
Goede
mensen hebben geen wetten nodig PLATO Vrijheid
betekent verantwoordelijkheid.
Daar waar ik ben in de wereld JACQUES CASTERMANE
Behandel goede mensen goed. LAO-TSE (604-507 v. Chr.)
Boeddhisme betekent wakker worden. THICH NHAT HANH (1926- )
De toestand van de wereld vervult mij CHRISTIANE SINGER
|
|
176
|
||||
|
Je ziet een prachtige lentezon, een knoppende boom, een openbarstende magnolia, de wijd slingerende bochten van een rivier of de ochtendnevel in het dal. En het is een grote vreugde, een groot genot om daarnaar te kijken. Net zo heb je soms de intense ervaring van een goed gesprek, een les waarin je in flow geraakt of een vergadering waar alles erg harmonieus verloopt.
Wie wil dit niet elk moment, elke dag? Het is heerlijk als het leven zich zo elegant voordoet en het is goed om daarvan te genieten of …
Het lijkt me dat de verwarring en de frustratie beginnen als dat beeld, die rivier, dat vergezicht, die gelukzalige ervaring ‘herinnering’ wordt. Die herinnering wil namelijk dat dat genot blijft voortduren of zich ten minste heel snel herhaalt. Ik vermoed dat we deze plezierige beleving allemaal herkennen, of het nu iets seksueels, iets artistieks of iets intellectueels is. We willen dat het zich opnieuw voordoet, dat het zich snel en vaak herhaalt. En volgens mij begint op dat moment het genot de geest te vertroebelen en waarden te scheppen die onecht en niet reëel zijn.
Er is natuurlijk helemaal niets mis met genieten, met genot beleven. Het heeft geen zin om je eraan te onttrekken, want het is eigen aan de mens. Wij vinden nu eenmaal dingen aangenaam en hoe aangenamer iets is, hoe meer dat we ervan willen.
Maar als we ons leven vullen met het nastreven van genietingen of met het nalopen van genotsbelevingen, bereiden we ons voor op veel ellende. Als de begeerte naar dat wat we o zo graag wensen onze leidraad is, dan gaat dit onvermijdelijk veel pijn opleveren.
‘Gisteren had ik een perfecte les, dus vandaag moet dat ook zo zijn.’ ‘Gisteren had ik een hartelijk gesprek met mijn collega, dus we mogen het niet oneens zijn, want dan voel ik me rot.’
Hoe dan ook is dit een kinderlijk denken. Een volwassen denker weet dat de dingen niet altijd genot opleveren, maar toch doet hij verder omdat hij weet dat het waardevol is wat hij doet. En daar zit het grote verschil tussen genieten of het waarderen van de dingen.
Hoe kan een chirurg anders een tumor verwijderen uit een kinderhoofdje van 4 jaar? Hoe houdt een leraar het vol als zijn leerlingen tegendraads zijn, onoplettend en zelfs brutaal?
Omdat een volwassen leraar weet, dat het goed en waardevol is, wat hij doet. Dat heeft als gevolg dat hij zich goed voelt. Of zoals Victor Frankl het schreef: Geluk
kan niet worden nagestreefd.
Een volwassene kan natuurlijk ook ‘genieten’, maar zijn genieten is een intense vreugde die voortkomt uit zijn persoonlijke keuze en niet vanuit het leuke of lekkere dat hem te beurt valt. Mijn voorkeur gaat dus uit naar ‘waarderend genieten’ en dat kunnen we altijd en overal, zowel van het mooie als het minder mooie, het aangename en het onaangename.
Gedachteoefening
- Waar geniet jij van; in je leven, in je leraarschap? - Hoe gehecht ben je aan dat goed gevoel?
- Wat denk je en wat doe je als het even niet meezit, dus als er weinig of geen genieten aan te pas komt?
- Ben je bereid om het woord ‘leuk’ en ‘tof’ te vervangen door ‘waardevol’ en ‘zinvol’?
- Hoe kan je blijven geloven in het goede en het waardevolle als het resultaat niet onmiddellijk en tastbaar een goed gevoel oplevert?
Wijze uitspraken
Behandel goede mensen goed. LAO-TSE (604-507 v. Chr.)
Optimisme is een manier VOLTAIRE (1694-1778)
Plezier is de ervaring van het goede dat je
overkomt. ANONIEM
Plezier is het geluk van dwazen. JULES BARBEY D’AUREVILLY (1808-1898)
Geluk staat tot plezier TERRY PRATCHETT
Zij die wakker zijn, DE BOEDDHA (623 – 543 v.C.)
|
||||
|
177
|
|
Een verhaal als metafoor
Uit ‘Lente in je hart’ van Erich Kaniok Verhalen en parabels uit Oost & West
Een man in een luchtballon is verdwaald. Hij laat de ballon wat zakken en ziet een vrouw op de grond lopen. Hij roept haar toe: “Ik heb vrienden van mij beloofd hen op te pikken, maar ik heb geen idee waar ik nu ben.” De vrouw roept terug: “U bevindt zich in een ballon op ongeveer tien meter boven de grond. U zit tussen de 51ste en 52ste graad noorderbreedte en tussen de 5de en 6de graad westerlengte.”
“U bent informaticus,” zegt de man. “Inderdaad, hoe weet u dat?” vraagt de vrouw. “Wel”, zegt de man, “u heeft mij een technisch perfecte uitleg gegeven, maar ik weet niet wat ik met die informatie moet doen en heb nog steeds geen idee waar ik me bevind. U hebt me niet geholpen en u hebt mij bovendien nog eens kostbare tijd doen verliezen.”
“En u bent manager neem ik aan?” antwoordt de vrouw. “Klopt, hoe weet u dat?” zegt de man. “Wel, u weet totaal niet waar u bent en nog minder waar u naartoe moet. Een grote massa lucht heeft u gebracht waar u nu bent. U heeft een belofte aan anderen gedaan waarvan u geen idee hebt hoe u die moet nakomen en u verwacht nu dat mensen die onder u staan dit probleem voor u oplossen. U bevindt zich nog in dezelfde situatie als vijf minuten geleden, alleen is dat nu ineens mijn fout.”
Gedachteoefening
- Waar vliegt jouw luchtballon naartoe? Drijf je op de wind van het moment of heb je een helder doel? (als leraar, als ouder, als partner, als wereldburger, …)
Sta je regelmatig stil bij je koers en je manier van leven en werken? Ben je soms de koers kwijt, is ze troebel of steeds heel helder? Wat doe je op zulke momenten? (klagen, verwijten, oordelen, analyseren, doorvliegen, van koers wijzigen, reflecteren, eten en drinken, een boek lezen, een wandeling maken, aan de oever gaan zitten, ….)
- Kan iemand jouw koers (als volwassene) bepalen? Wanneer laat je dat toe en wat levert je dat op?
- Wanneer vraag je wel eens om advies aan anderen? Hoe doe je dat? Is dat dan een eis, een uitnodiging, een open vraag?
- Hoe oordelend sta je in het leven? Plak je snel etiketten met het gevolg dat je mensen reduceert tot wat jij van hen verwacht? Of kan je de redelijke reflectie oproepen: ‘Is dat wel waar wat ik over die ander denk?’
- Heb je eerder een open geest en blijf jij verantwoordelijk voor wat je denkt? - Wat zijn voor jou ‘goede’ gesprekken? Met wie voer je die?
Wijze uitspraken
Er valt meestal meer te leren van de
onverwachte vragen van een kind JOHN LOCKE (1635-1704)
Een probleem is een stand van zaken EDWIN LAND (1909-1991)
Hij die geen haven heeft gekozen MICHEL DE MONTAIGNE (1533-1592)
Voor een schip dat niet weet waar het naartoe
gaat, SENECA (5-65)
De meeste mensen plannen hun leven minder goed ALEXANDER CHRISTIANI
|
|
178
“Lust of last: het bewustzijn”
|
||||||
|
Een vader pleegt zelfmoord en doodt eerst zijn twee zoontjes. Een leraar steekt een jongen met het hoofd in een emmer koud water als het hem teveel wordt. Ik schreeuw op de leerlingen als ik voel dat ik de teugels verlies. Na een stressvolle dag kom je thuis en je huisgenoten zullen het geweten hebben. ….
We zijn geen voorgeprogrammeerde computers omhuld door een laagje huid, we zijn geen marionetten in het theater waar de poppenspeler aan onze touwtjes trekt en toch lijkt het erop dat onze redelijkheid soms, zelfs regelmatig, wordt overheerst door onze emoties.
Levenloze systemen reageren volgens onveranderlijke wetmatigheden van actie en reactie. Bij een levend wezen worden echter interne processen op gang gebracht waardoor een respons ontstaat in plaats van alleen maar een reactie. Een persoonlijk handelen in plaats van een voorgeprogrammeerd gedrag.
Dit suggereert dat een mens een zeer grote vrijheid heeft. De antropoloog Gregory Bateson wees erop dat als men een steen een schop geeft, deze precies zo ver zal vliegen als men hem energie heeft toegediend. Als men een hond een schop geeft, zal het dier niet alleen een eind vliegen, maar bovendien de keuze hebben tussen gaan lopen, blijven liggen of terugkomen en bijten. Dat terugkomen en bijten gebeurt niet met de energie die hem door de schop is toegediend, maar met de energie van interne processen in de hond zelf. De hond heeft dus een zekere keuzevrijheid. Als men een mens een schop geeft, kan hij misschien ook een eind vliegen, maar zijn keuzemogelijkheden, zijn vrijheden, zijn vervolgens haast onbeperkt. Hij kan niet alleen gaan lopen, hij kan ook blijven waar hij is, hij kan terugkomen en bijten, maar hij kan ook op wraak zinnen, een aanslag beramen, een gedicht schrijven, een schilderij maken, een ander of zichzelf van het leven benemen of kiezen voor een verdere carrière als psychiatrisch patiënt. (*)
Het groeiende bewustzijn is een wonderlijk geschenk dat ons mogelijkheden biedt dat enig ander levend wezen niet heeft. Toch kan het ook voor problemen zorgen want door een overschot aan vrijheid dient de mens zijn vrijgekomen ruimte zelf in te vullen. Voor dieren is het bestaan geen probleem. Zij zijn louter bezig met eten, overleven en zich voortplanten. De mens is het enige levende wezen waarvoor het bestaan een probleem is. Hij stelt zich de vraag waartoe het allemaal dient ‘Moeder waarom leven wij?’ en zal er een persoonlijke invulling aan moeten geven. Vandaar dat hij tussen typisch menselijke ervaringen als gelukkig of ongelukkig zijn heen en weer beweegt. Wat hij uiteraard vaak vermoeiend en belastend vindt.
Levenskunst, of de kunst van het gelukkig zijn, is op een volwassen manier omgaan met dat wonderbaarlijke instrument, ons bewustzijn. Een volwassen mens is pas echt gelukkig als hij weet dat het zinvol is wat hij doet. Spontaan en onnadenkend reageren op behoeften maakt dan plaats voor bevrijding en vrijheid, aandacht, aanvaarding, blijdschap, verwondering en waardering.
(*) Bakx, Gerbert. De Strategie van het Geluk. Witsand Uitgevers 2011.
Gedachteoefening
- Krijg jij af en toe ook wel eens een ‘schop’ in je leven? - Wat is jouw automatische reactie? Herken je het snel?
- Waartoe baat ons bewustzijn als we niet beter kunnen reageren dan de dieren? - Wat ligt voor jou in het verlengde van eten – overleven – voortplanten - ….?
- Hoe leer jij die redelijke reflectie aan bij je leerlingen?
Wijze uitspraken
Een adelaar laat zijn vlucht niet verstoren
door het gebalk van ezels. ONBEKEND
Elke beslissing die je neemt NEALE DONALD WALSCH
Leven met volle bewustzijn, de pas vertragen THICH NHAT HANH (1926- )
De moed om het gebied van mislukking te
betreden MARIANA CAPLAN
Alles wat je overkomt PAUL FERRINI
Het denken kan van de hel een hemel JOHN MILTON (1608-1674)
|
||||||
|
“Mijn lens kleurt de realiteit”
|
|
Gebeurtenissen in het leven doen zich voor. De realiteit is er en komt ons niet op voorhand vragen of we er zin in hebben en of we er klaar voor zijn. Elk feit is op zich een neutrale gebeurtenis en wordt op één of andere wijze voor ons een persoonlijke ervaring vanaf het moment dat we ze bedekken of verpakken met onze voorstellingen, onze projecties en inbeeldingen. Het feit krijgt een betekenis omdat wij die er aan toeschrijven, de betekenis komt niet uit de realiteit zelf. De verpakking is helemaal onze creatie.
We kunnen situaties door verschillende brillen of lenzen bekijken. Maar hoewel we volwassen en redelijk begaafde mensen zijn, is de meest gebruikte lens de standaardlens. Je kan ze omschrijven als een fabrieksinstelling. Zoals een toestel in de fabriek geprogrammeerd wordt, zijn we als mens ook geprogrammeerd of gekneed door onze opvoeding en onze cultuur. Iemand die door de standaardlens kijkt, benadert de realiteit vanuit zijn emoties, dus het verloopt snel en spontaan omdat hij zijn aangeleerde modus gebruikt waarvan hij zich niet voldoende bewust is. Dan hebben we vooral de neiging om de andere de schuld te geven en wij voelen ons snel het slachtoffer van de toestand. Dit is een heel normale reactie zoals een kind dat doet. We beschuldigen anderen omdat we onszelf willen beschermen. Het legt de verantwoordelijkheid vooral bij de ander en deresponsabiliseert onszelf. ‘Het is de ander geweest’, ‘ik kon er niets aan doen’, ‘ik ben zo’. Als je door deze lens kijkt, geef je natuurlijk je macht uit handen.
In eerste instantie hebben we allemaal de neiging om deze snelle en kinderlijke lens te gebruiken. Als we niet geleerd hebben dat er ook andere lenzen zijn, gebruiken we deze emotiegestuurde en kinderlijke blik en zullen we veel chance nodig hebben om een gelukkig mens te zijn.
Een volwassene kan daarentegen anders en beter. Een volwassene wil geen speelbal zijn van de toestanden, maar wil zelf verantwoordelijkheid dragen voor zijn beleving. Maar hoe kan je jezelf mentaal begeleiden om anders naar de feiten te kijken? Het ongelooflijke middel waarover een mens beschikt, is zijn reflectief bewustzijn. Met dat vermogen kan hij zichzelf vragen stellen. En het wonderlijke aan vragen stellen is, dat ons brein dan aan het werk gaat met die vraag en antwoorden zoekt.
Het heeft geen zin om boos te zijn als we weer onze standaardlens gebruikt hebben, maar het is de kunst om te beseffen dat je deze lens gebruikt en dat je anders kan kijken. Hier suggereer ik een nuttige andere lens.
Stel dat je de realistisch-optimistische lens opzet. Als je met woede of verdriet rondloopt naar aanleiding van een situatie kan je jezelf ontdoen van deze negatieve emoties als je door deze lens kijkt.
In eerste instantie betekent dit dat je zo nuchter mogelijk naar de feiten tracht te kijken.
Wat zijn de feiten? Wat vertel ik mezelf over die feiten? Zijn het feiten of zijn het interpretaties? Welke subjectieve toevoegsel kan ik allemaal weghalen zodat de naakte feiten overblijven? Welke emotioneel geladen woorden gebruik ik? Kan ik neutrale woorden vinden voor dezelfde toestand?
Vervolgens stel je je brein een vraag die gericht is op de gewenste toestand in jezelf en bij de ander.
Wat is nu het meest hoopvolle en empowerende verhaal dat ik kan bedenken? Wat zou hier mijn beste gedrag zijn? Hoe kan ik het beste geschenk zijn in deze situatie?
Indien je het lukt om objectiever naar de toestand te kijken, kan je de ‘empathische lens’ opzetten.
Deze lens trekt de aandacht van je eigen beleving weg en maakt ruimte voor de ander. Je zuivert bewust de lucht van oordelen, opgekropte verwijten. Je weet wel dat je die gedachten en emoties hebt, maar laat ze in een hoekje rusten. Het is net zoals vergeven en dat betekent niet zozeer iets doen, het is iets in jezelf geen macht geven. Het stelt je in staat verwijten en beschuldigingen niet meer te laten meespelen. Het bezorgt je een schone lei, zonder wrok. Dan ben je in staat om je aandacht bij de ander te brengen en echt te luisteren:
Hoe ziet de ander de feiten? Wat is mijn bijdrage en verantwoordelijkheid bij dit alles? Wie kan ik zijn opdat de ander zich beter en gewaardeerd voelt?
Elke lens is een kans om uit je automatische fabrieksinstelling te treden. Vanzelf gaat dit niet, want onze oude ingeslepen mechanismen zijn vaak dominanter dan datgene wat we wel weten, maar nog niet tot ons persoonlijk denkpatrimonium hebben gemaakt.
Wijze uitspraken
Creativiteit komt tot stand TAO
Geef gevoelens geen naam. Laat ze zijn, zonder oordeel. Dan is de geest stil en wordt de emotie verwerkt. Dan is er ruimte voor creatie van het goede. ANONIEM
Als je je kijk op de dingen verandert, Dr. WAYNE DYER (1940- )
Bevrijding van het lijden ANONIEM
Als je kijkt hoe de dingen echt zijn, BYRON KATIE (1942- )
Wat er in het verleden ook gebeurd is, THE ARBINGER INSTITUTE
|
|
“De laatste les”
|
|||
|
De laatste les Er was eens een koning die jarenlang
de wijze lessen van een oude meester ontving.
Het is natuurlijk prettig om aan het eind van het schooljaar of een opdracht een bevestigend woord te horen. Toch schuilt hierin een afhankelijkheid, die de voorbode kan zijn van veel ontevredenheid. Van een kind kan je verwachten dat hij schouderklopjes nodig heeft van mensen waar hij naar opkijkt, van volwassenen die voor hem zinvol en waardevol zijn. Het is zelfs noodzakelijk om een identiteit op te bouwen en vol vertrouwen in dit leven te staan. Een volwassene daarentegen haalt zijn bevestiging uit zijn persoonlijke visie en overtuiging. Anders blijft hij de speelbal van externe bevestigingen.
Een gemotiveerde leraar verwacht geen beloning omdat hij zich een heel jaar goed heeft ingezet, hij hunkert niet naar pluimen en schouderklopjes omdat de leerlingen goede resultaten hebben behaald. Een bewuste leraar doet wat hij denkt dat hij moet doen, omdat hij sereen, dankbaar, overtuigd en liefdevol jonge mensen begeleidt naar wijsheid, omdat dit zijn roeping en zijn missie is. Een gemotiveerde leraar kan zelfs niet beloond worden door een externe factor. Hij heeft voldoende aan zichzelf en zijn persoonlijke reflecties omdat hij onverzettelijk, verantwoordelijk denkt en handelt vanuit zijn persoonlijke filosofie.
De schaal waar ontevredenheid heerst, zal dus niet te vullen zijn omdat het nooit genoeg zal zijn. Als een schooljaar pas geslaagd is als je alles succesvol hebt kunnen afronden, dan bereid je je voor op een ongelukkig leraarschap en op een ongelukkig leven.
Daarentegen is de schaal van de leegte* altijd gevuld, want de leraar heeft een gelukkige relatie met zichzelf, de leerlingen, zijn overtuigingen en het hele leven. Het is een relatie van passie en fascinatie. Voor hem zijn er geen goede of slechte dagen, geen goede of slechte leerlingen. Er zijn alleen maar dagen waarvan je telkens weer een gelukkige of ongelukkige dag kan maken. Het is telkenmale een nieuwe kans om de leerling uit te nodigen mee te gaan in de verhalen en de wijsheid. Een leraar is een lege schaal die kansen biedt aan de zonnestraal om te weerspiegelen.
*De leegte: de boeddhistische betekenis van innerlijke rijkdom en vervulling zonder dat je iets nodig hebt om aan je persoonlijke behoefte te voldoen
Gedachteoefening
- Hoe intens hunker jij naar die schouderklopjes? Van de leerling, van de ouders, van de directie, van externen? - Welke criteria hanteer jij om je een gevoel van vervulling te geven? Wanneer is het goed genoeg? - Met welke (on)tevredenheid heb jij dit schooljaar afgesloten? Welke factoren waren voor jou hierin bepalend? Durf je deze overtuiging of verwachtingen kritisch ondervragen met de eenvoudige vraag: Is dat wel waar?
- Was jouw schaal van de leegte groot en open om elke zonnestraal de kans te geven te weerkaatsen? - Hoe kan je je persoonlijke schaal voeden in deze vakantie?
Wijze uitspraken
Vrijheid zonder de richtende kracht van een
visie GERARD BODIFÉE
Geluk betekent de ervaring van een volheid, ERICH FROMM (1900-1980)
Mensen die niet in staat zijn om zichzelf te
motiveren ANDREW CARNEGIE (1888-1955)
Plezier is het geluk van dwazen. JULES BARBEY D’AUREVILLY (1808-1898)
Het eerste en belangrijkste doel van het leven SUN TZU (544-496 v.Chr)
|
|||
